چگونه فرزند مفیدی تربیت کنیم؟

والدین یکی از عواملی هستند که با تاثیر مستقیم خود، زمینه هدایت یا گمراهی فرزند خود را فراهم می‌سازند.
 

فرزندان، امانت های الهی در دست والدین شان هستند که مهمترین نیازهایشان رشد ایمانی و انسانی است. این امر یک وظیفه ای بر دوش پدر و مادر است که باید با ظرافت و دقت فراوان، زمینه را برای رشد معنوی فرزندان خود فراهم سازند. 
بی گمان عملی ترین و علمی ترین برنامه تربیتی برای انسان را اسلام عرضه کرده است که ضمن نشاط آفرینی و شادابی، اصول انسانی را در فرزندان پرورش می‌دهد و آنها را تبدیل به فرد مهم می‌کند. 
 

انسان در وجود خودش یک غریزه ای به نام عشق به فرزند دارد که هرگز از او جدا نمی‌شود.
یکی از خواسته های مهمی که بندگان و اولیاء خاص خداوند از او دارند، برخورداری از فرزند است که از او تعبیر به نور چشم شده است. 
وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا.(1) و کسانی که می‌گویند؛ پروردگارا! از همسران و فرزندان مان مایه روشنی چشم قرار بده و ما را برای پرهیزکاران پیشوا گردان. 
 

فرزندان انسان اگر به درستی تربیت شوند می توانند به عنوان یاور انسان باشد.  ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَأَمْدَدْنَاکُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَجَعَلْنَاکُمْ أَکْثَرَ نَفِیرًا. سپس شما را بر آنها چیره می‌کنیم؛ و شما را به وسیله داراییها و فرزندانی کمک خواهیم کرد؛ و نفرات شما را بیشتر (از دشمن) قرارمی‌دهیم.(2) 
باید در امر تربیت فرزندتان کوشش کنید تا از یاوری آنها در سن پیری و مشکلات خودتان استفاده کنید. 
اساس عالم بر تربیت انسان است، انسان عصاره و برتر از همه ای مخلوقات است. انبیای الهی آمدن برای اینکه این عصاره بالقوه را تبدیل به بالغعل کنند تا انسان یک موجود الهی شود. (3) بهترین زمان برای تربیت، دوران کودکی است، که فرزند همانند زمینی است که هیچ بذری در آن کشت نشده است و هر بذری را که در آن بکاریم، ثمره اش را خواهیم گرفت. 
 

وظیفه والدین این است که فرزند را به بهترین شکل، تربیت کنند. و اولین نفری که از این تربیت سود خواهد برد پدر و مادر هستند "فرزندان تان را گرامی بدارید که نیکو تربیتشان کنید که موجب آمرزش شما خواهد شد" (4)
 

تربیت در لغت به معنای پرورانیدن و آموختن است.(5)  در اصطلاح به معنای فراهم کردن برخی از زمینه ها و بکار گیری برخی عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعداد های انسان در جهت مطلوب است. 
با یک مثال ساده اگر بخواهیم تربیت کردن فرزند را بواسطه والدین تشریح کنیم، آنها را با باغبانی تشبیه می کنیم که باغبان با فراهم آوردن زمینه های رشد و نمو گیاهان و استعداد های نهفته در تخم ها و دانه های کوچک آنها شکوفا و بارور می‌سازد و آنها را به درختان بزرگ و پر بار تبدیل می‌کند.تربیت کودک هم به همین منوال است که والدین با تربیت صحیح می‌توانند استعداد های کودک را شکوفا سازند. 
 

کودک با فطرت الهی، همراه با روحیات پاک و زمینه های آماده برای خوبی، زاده می‌شود. به طور طبیعی حس مذهبی در او وجود دارد و بعد از تربیت است که کودک یا رشد می‌کند یا سقوط می‌کند. هر نوزادی بر فطرت توحیدی متولد می‌شود، لکن پدر و مادر با تربیت های شایسته خویش او را یهودی یا نصرانی بار می‌آورند. (6) والدین یکی از عواملی هستند که با تاثیر مستقیم خود، زمینه هدایت یا گمراهی فرزند خود را فراهم می‌سازند.
 

پدر و مادری که به آینده فرزندشان می‌اندیشند و برای آنها مهم است که فرزند صالح تربیت کنند باید دوری از عادت های زشت را از خودشان شروع کنند، تا فرزندان شان خصلت های بد را از آنها یاد نگیرند. چون همان قدر که زمینه های هدایت و دین داری برای آنها فراهم است، زمینه انحراف و فساد نیز برای آنها مهیاست. 

نکته: رفتارهای ما می‌تواند در آینده ای آنها نقش مهمی داشته باشد اگر رفتارهای ناپسند را از خود پاک کنیم، زمینه رشد را در او فراهم می‌سازیم و اگر صفات زشت در وجود ما باشد، در تربیت فرزند هم تاثیر گذار است. 
توجه: پدر و مادر وظیفه دارند که موانع زندگی سالم را از مسیر زندگی آنها بر دارند و فطرت های پاک آنها را از آلوده شدن به رذائل اخلاقی و مفاسد اجتماعی مصون نگه دارند. 
 

نیاز به محبت، همانند نیاز به آب و غذا است که نیازهای اساسی انسان به شمار می‌آید. کودکی که در محیط گرم و محبت آمیز رشد می‌کند دارای روانی شاد، دلی آرام و به زندگی امیدوار و دلگرم است، و خود را در این جهان پر آشوب تنها و بی یاور نمی‌بیند و فرزندی که از محبت پدر و مادر محروم باشد در خود احساس کمبود می‌کند و زمینه ی هر گونه فساد و انحرافی برای او فراهم می‌شود. 
 

هر انسانی از شخصیت مستقل و هویت مخصوص به خود برخوردار است. بنابرین، همواره باید ویژگی های ثابت و متغیر فرزندتان را مورد برسی قرار دهید. تا خصوصیات های او بشناسید و طبق آن، او را تربیت کنید.  با تربیت صحیح است که زمینه دین داری را در آنها تقویت کنید. 

سجاد رستمی چورتی

پی نوشت 
[1] قرآن کریم، سورة الفرقان، آیه 75
[2] قرآن کریم، سوره اسرا، آیه 6
[3] صحیفه نور، جلد 14، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،  صفحه 103.
[4] میزان الحکمه، جلد 1، صفحه 100.
[5] لغت نامه دهخدا. 
[6] میزان الحکمه، جلد 3، صفحه 148.