دوغ گازدار بخوریم یا نخوریم؟

دوغ، در کنار غذاهای مناسبی می تواند یک نوشیدنی پرفایده باشد. 
 

باکتری‌های مفید موجود در دوغ مانع از رشد میکرو ارگانیسم‌های خطرناک در بدن می‌شود. دوغ یک ماده غذایی سنتی در کشور ما بوده و از قدیم مورد استفاده مردم قرار گرفته است. در فرهنگ ما نیز در رابطه با دوغ زیاد صحبت شده و بسیاری از ضرب‌المثل‌ها همچون « کی میگه دوغ من ترشه » نشان از قدمت مصرف دوغ در ایران دارد.
 
نوع شیرین دوغ بیشتر به دلیل اضافه کردن موادی مانند گلاب،‌ انبه یا لیمو حاصل می‌شود و نوع ترش ترکیب ماست، آب، نمک و فلفل است که می‌توان سبزی‌های معطری همچون نعنا و پونه به آن اضافه کرد.دوغ معروف به لاسی در هندوستان تهیه شده که هم به صورت شور و هم شیرین مصرف می‌‌شود.

 

 
ما در ایران بیشتر نوع شور دوغ را استفاده می‌کنیم که توصیه می‌شود افرادی که دارای مشکل پرفشاری خون هستند از استفاده نمک در دوغ خودداری کنند.
 
دوغ در آمریکا نوشیدنی ماست یا نوشابه ماست نام دارد.بدن افراد در حال رشد روزانه به چهار سهم و افراد معمولی سه سهم کلسیم نیاز دارد که ۲۲ لیوان شیر معادل یک لیوان ماست و یا یک لیوان شیر به شمار رفته و یک چهارم نیاز بدن به کلسیم را رفع می‌سازد.
 
باکتری‌های مفید دوغ شامل استرپتوکوکوس، ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگاریس مانع از رشد میکرو ارگانیسم‌های مضر در بدن شده و برای سلامتی دستگاه گوارش مفید است.
 
دوغ برای درمان گرمازدگی، خستگی و عطش استفاده شده و همچنین برای پیشگیری از پوکی استخوان مصرف دوغ به صورت روزانه توصیه می‌شود و برخلاف نوشابه که پوکی استخوان ایجاد می‌کند برای حفظ سلامتی بدن این ماده غذایی مصرف آن توصیه می‌شود.


 

 
افرادی که دچار کم‌خونی و فقر آهن هستند بهتر است تا یک ساعت پس از غذا خوردن از مصرف دوغ خودداری کرده تا فقر آنها تشدید نشود، همچنین کسانی که دارای مشکلات گوارشی همچون زخم معده و اثنی‌عشر، ورم معده و نفخ شکم هستند بهتر است دوغ‌های گازدار مصرف نکنند چرا که این دوغ‌ها نسبت به دوغ‌های معمولی برای سلامتی مضر بوده و بیماری‌های گوارشی را نیز تشدید می‌کند.
 

دوغ یکی از فرآورد‌های مشتق از شیر است که از قدیم در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای داشته و دامنه نفوذ آن حتی به داستان‌ها، متل‌ها و ضرب‌المثل‌های ما نیز کشیده شده است.

 

 
 

دوغ فرآورده‌ای حاصل از شیر است که از اختلاط ماست و آب با نسبت‌های مختلف و افزودن نمک تهیه می‌شود. در صنعت برای طعم‌دار کردن آن از اسانس‌های مختلف مثل کاکوتی و نعناع یا گلبرگ‌های خشک و خردشده گل محمدی استفاده می‌کنند. شاید این طور بتوان گفت که دوغ نوشابه ماست است و حاوی کلسیم و سایر مواد معدنی، ویتامین‌های موجود در ماست‌، پروتئین و چربی است. به همین دلیل ارزش غذایی آن از ماست کمی کمتر است. بنابراین جایگزین کردن آن به جای شیر چندان درست نیست اما برای افرادی که دارای مشکل عدم تحمل لاکتوز هستند، می‌تواند مناسب باشد.
 
 

این فقط مربوط به دوغ نیست. ماست و دوغ به دلیل داشتن برخی پپتیدهای موجود در کازئین و پروتئین‌های سرم شیر (مثل تریپتوفان) دارای این ویژگی هستند. دوغ‌هایی که روی بطری‌شان نوشته‌ شده: «گرمادیده»؛ چه فرقی با دوغ‌های معمولی دارند؟

دوغ گرمادیده، دوغی است که بعد از آماده‌شدن تحت فرآیند پاستوریزاسیون، دوباره پاستوریزه می‌شود تا میکروارگانیسم‌های مایه ماست موجود در آن کاهش یابد. کم شدن میزان میکروارگانیسم‌های موجود در دوغ باعث می‌شود که فرآیند ترش‌شدن در آن آهسته‌تر انجام شود؛ در حالی که دوغ معمولی این حرارت را نمی‌بیند.

 

چون برخی میکروارگانیسم‌ها در محیط وجود دارند که می‌توانند طی فر‌آیند رشد و تکثیر خود در محیط به صورت طبیعی گاز تولید کنند. در صورتی که مواد اولیه مورد استفاده درتهیه دوغ یا ظروف مورد استفاده حاوی این میکروارگانیسم‌ها و مخمرها باشند به مرور زمان باعث تولید گاز و در نتیجه گازدار شدن دوغ می‌شوند و این پدیده در شرایط عادی مشکلی برای انسان ایجاد نخواهد کرد.
 

این هم یکی دیگر از راه‌های گازدار کردن دوغ است. افزودن گاز دی‌اکسیدکربن در صورتی که این‌ کار تحت شرایط استاندارد بهداشتی و با رعایت اصول صحیح و مناسب تولید انجام شود، مانعی ندارد. گازدار کردن این محصول به‌صورت مصنوعی، عملی است که مورد تایید کدکس الیمانتاریوس (یک نهاد جهانی تدوین‌کننده استانداردهای غذا) هم قرار گرفته است. انجام این عمل بستگی به سلیقه و پذیرش مصرف‌کننده دارد و بهتر است گاز اضافه شده، طبیعی باشد.
 
 

خب، هر ماده غذایی، حتی آب، اگر بیش از اندازه مصرف شود، می‌تواند بر سلامت انسان اثر منفی و نامطلوب بگذارد . دوغ هم از این قاعده مستثنا نیست. متخصصان تغذیه نیز در این زمینه توصیه می‌کنند که رژیم غذایی افراد باید به شکلی متنوع و در عین حال متعادل باشد تا تعادل بدن از وضعیت عادی خارج نشود.
 
منبع: سایت آشپزی ها