روش های تربیتی فرزند (بخش اول)

تمام پدر ها و مادر های جهان در یک مسئله با هم مشترک اند، و تمام آنها می کوشند تا به آن برسد و آن هم داشتن فرزندی مودب و با انضباط است. همانطور که می دانید برای داشتن کودکی مودب ابتدا باید با صبر و حوصله شروع به تربیت آنها کرد، و نباید توقع یک تحول بزرگ یا یک معجزه را در فرزندان داشت چرا که کودکان در مقابل بی صبری والدین واکنش نشان می دهند و در این شرایط هیچ گاه نمی‌توان انضباط را بر کودکان آموخت. قبل از هر چیزی باید با راهکارهای آشنا شوید که بدون هیچ فشار و خشونتی بتوانید به تربیت خود بپردازید. اگر شما هم علاقه مند به دانستن این راهکارها هستید، به مطلب زیر توجه کنید. 
 

برای تربیت کودکان باید چه مقدمه هایی و پیش زمینه هایی را ایجاد کرد؟ آیا شرایط محیطی و رفتار دیگران در تربیت آنها تاثیر می گذارد؟ 
 

گاهی بعضی از از والدین هستند که در تربیت کودک افراط می‌کنند و حد زیادی از انضباط را از کودکان می خواهند. اما باید دانست که نسبت به سن کودک سختگیری خود را اعمال کنند. امام صادق - علیه السلام - در اینباره فرموند: فرزند خود را هفت سال آزاد بگذار تا بازی کند. [1] 

چرا که کودکی که تنها ۷ سال دارد قطعاً رفتار اجتماعی در مکان های مختلف را همانند دیگران نمی داند؛ پس نباید توقع داشت که این کودک در مراسم های سوگواری، غمگین باشد و در مراسمات مهمانی و شادی ها با روابط اجتماعی بالا و پر از انرژی رفتار کند.  شما در اینجا باید روی رفتار خود کنترل داشته باشیم و رفتار صحیح را انجام دهید، تا کودکان با دیدن شما کم کم بیاموزند که رفتار صحیح در این مکان ها آن گونه است که شما انجام می دهید. 

شما با این کار از طرف اجازه می دهید که کودک از عقل و فهم خود برای درک رفتار و قانون صحیح در مکان های مختلف استفاده کند و از طرفی غیرمستقیم تذکر خود را با رفتارتان داده‌اید و کودک از آن به بعد سعی در تصحیح رفتار خود می‌کند. امام صادق - علیه السلام - در اینباره فرمود: بین فرزندان خود به عدالت رفتار نمایید، همان طور که مایلید فرزندان شما بین تان به عدل و داد رفتار کنند.[2] 

پدر و مادر عزیز شما می توانید با رفتن به خانه بزرگتر های خود یا خانه سالمندان، رفتن به مراسمات مذهبی، مسجد، خواندن نماز، یا دیدن فیلم های آموزنده به طور غیرمستقیم برای کودک تان یک الگوی صحیح باشید، که در آینده کودک تان نیز از شما  تقلید کند. 

البته باید دانست که امروزه کودکان ما علاوه بر الگو قرار دادن پدر و مادر خود در فضاهای دیگری مانند مهد یا مدرسه، تلویزیون یا بازی های رایانه ای، پارک و فضای بازی از دیگران الگو می گیرند و گاهی با کلمات نامناسب رفتارهای زشت خود را نمایان می کند که منشأ آن را می‌توان در بیرون از خانه یافت. در این مواقع نباید کودک را مورد خشونت قرار داد؛ چرا که کودکان هیچ فهم صحیحی از این تقلید خود ندارند. بلکه چون در بیرون از خانه یا حتی در فضای خانه آن را شنیده است تکرار می کند. برای ترک ادبیات نامناسب از سوی کودکان به مطلب بعدی توجه کنید. 
 

فحاشی کودکان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که به یکی از آنها پرداختیم، آن هم تقلید از فضای منزل یا بیرون از خانه است؛ اما دلیل بعدی آن می تواند کنترل نداشتن روی خشم خود باشد.  چرا که با به زبان آوردن کلمات نامناسب سعی در تخلیه خشم و کنترل عصبانیت خود دارد. گاهی هم ممکن است از زدن یا خراب کردن وسایل های خود استفاده کند. 

در این مواقع صبر و شکیبایی والدین بهترین راهکار در مقابله  رفتار آنهاست چرا که کودکان زمانی که خشم خود را تخلیه می‌کنند و از طرف والدین نیز خشم متقابل می بینند و سعی در بالاتر بردن صدای خود دارند و آن کار را ادامه می دهند، چرا که در آن حالت سعی در پیروزی دارند.  بعد از آنکه کودکان آرامش خود را پیدا کرد و از حالت عصبانیت خود بیرون آمد آمد شما می توانید با صحبت های آرامش بخش و به وسیله فیلم ها یا بازی های مختلف عواقب خشونت و فحاشی ها را به آن بیاموزید. سعی کنید تا مخاطب شما به طور مستقیم فرزند تان نباشد، بلکه از روش  «به در می گویند تا دیوار بشنود» استفاده کنید. 

اما اگر این روش شما پاسخگوی تربیت کودک نبود و کودک به کار خود ادامه داد و حتی دفعه بعد در جمع یا فامیل این کار را تکرار کرد؛ در این صورت شما باید سعی در حفظ آرامش خودتان داشته باشید و هرگز سعی بر لاپوشانی و پنهان کردن کار کودک تان نداشته باشید. هرگز با کودک تان برخورد مستقیم و تحقیرآمیزی نکنید، بلکه در این مواقع با دیگر افراد جمع صحبت کنید و از سختی تربیت های امروزه بگویید و سریع از این موضوع بگذرید. 

سپس پس از آنکه از آن جمع خارج شدید با کودک خود به صورت بسیار جدی صحبت کرده و از کلمات مناسبی که می‌توانند در آن مواقع استفاده کند به او بگویید تا آنها را جایگزین کند. در صورتی که کودک تان و این مرحله نیز آرش خاتمه نداد و آن را ادامه داده است شما از روش های تنبیه و تشویق استفاده کرده و کاربرد صحیح تمام اعضای بدنش را به او بیاموزید از جمله زبان دست و پا چشم فکر و غیره. 

تنبیه شما نیز باید در محدوده سنی کودک تان باشد. در سن پایین باید برای او تنبیه هایی سبک مانند محروم کردن آن از دیدن برنامه مورد علاقه، نرفتن به یک مهمانی آخر هفته یا پارک و... استفاده کنید. رسول خدا - صلی الله علیه و آله - در این باره فرمودند: خداوند رحمت کند پدری را که با نیکی نمودن و مهربانی به فرزندش و با آموزش دادن و ادب کردنش او را در نیکی به خود یاری می‌کند. [3]

ادامه  دارد...

پی نوشت :
[1] الکافی، جلد 6، صفحه 46. قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : دَعِ ابْنَکَ یَلْعَبْ سَبْعَ سِنینَ.
[2] بحار الانوار، جلد 101، صفحه 92. قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : اِعْدِلُوا بَیْنَ اَوْلادِکُمْ کَما تُحِبّونَ اَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ.
[3] مستدرک الوسائل، جلد2، صفحه 626. قالَ رسول الله - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَعانَ وَلَدَهُ عَلی بِرِّهِ بِالاِحْسانِ اِلَیْهِ وَ التَّاَلُّفِ لَهُ وَ تَعْلیمِه وَتأدیبِه.