یکی از نیازهای ضروری انسان، بهره مندی از محبت دیگران است. فرزند هم نیاز به محبت والدین خودش دارد تا زمینه های عاطفی او رشد پیدا کند.
مقدمه
همه کودکان با فطرتی پاک و خدایی به دنیا میآیند چه در خانواده مومن و چه در خانواده کافر، فطرت بچه پاک است اما آنچیزی که شخصیت و آینده رفتاری آنها را سامان میدهد، به نوع تربیت خانواده بر میگردد.
تربیت یعنی اینکه از فرزندمان مراقبت کنیم، آنها را دوست داشته باشیم، از آنها حمایت کنیم، آنها را راهنمایی کنیم برای ساختن زندگی آرام به همراه آرامش. تربیت فرزند یک وظیفه سنگینی است که بر عهده پدر و مادر قرار داده شده است و برای اینکه بتوانیم از عهده ی این مسئولیت به خوبی بیرون بیایم نیازمند یادگیری چند نکات است.
تربیت یعنی اینکه از فرزندمان مراقبت کنیم، آنها را دوست داشته باشیم، از آنها حمایت کنیم، آنها را راهنمایی کنیم برای ساختن زندگی آرام به همراه آرامش. تربیت فرزند یک وظیفه سنگینی است که بر عهده پدر و مادر قرار داده شده است و برای اینکه بتوانیم از عهده ی این مسئولیت به خوبی بیرون بیایم نیازمند یادگیری چند نکات است.
1. آگاه بودن نسبت به ظرفیت فرزند
برخی از افراد که آگاهی ندارند، کارهای را از فرزندشان انتظار دارند که در حد و توان او نیست. پدر و مادر با دانش میدانند که تربیت فرزند باید هماهنگ با توان و گنجایش کودک باشد و به صورت تدریجی و یواش یواش صورت گیرد.
اشتباه؛ نباید از دختر 2 ساله خودتان همانند یک دختر 10 ساله انتظار داشته باشید. در گام اول بدانیم که تربیت به صورت تدریجی حاصل میشود ثانیا؛ گنجایش و ظرفیت فرزند را هم در نظر بگیرید.
اشتباه؛ نباید از دختر 2 ساله خودتان همانند یک دختر 10 ساله انتظار داشته باشید. در گام اول بدانیم که تربیت به صورت تدریجی حاصل میشود ثانیا؛ گنجایش و ظرفیت فرزند را هم در نظر بگیرید.
2. محبت و عشق ورزیدن به فرزند
یکی از نیازهای ضروری انسان، بهره مندی از محبت دیگران است. فرزند هم نیاز به محبت والدین خودش دارد تا زمینه های عاطفی او رشد پیدا کند.
آدلر، روانشناس معروف میگوید: کودک از نخستین لحظه تولد میخواهد خود را به مادر بچسباند و هدف از جنب و جوش هایش همین است. مادر است که اولین تماس میان کودک و دیگران را برقرار میکند و در او میل به ارتباط با اشخاص دیگر را بوجود میآورد. (1)
فرزندانی که در کودکی و جوانی از محبت والدین خود محروم باشند در بزرگسالی به مشکلات زیادی برخورد میکنند. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنها مهربان باشید. (2)
توجه و با آوری: اگر مهربان و بامحبت باشی ذره ای ناراحتی تو باعث تنبیه کردن فرزندت از کار اشتباهش می شود چون همه ی وقت با اون مهربان و خنده رو بوده ای او طاقت نخندیدن تو را ندارد
اما اگر همیشه جیغ و داد کنی فرزندت به جیغ و داد تو عادت می کند و دیگر اخم تو هیچ تاثیری روی او نخواهد داشت. مجبور می شوید یک مرحله بالاتر بروید و دست به دامن کتک شوی تا نتیجه بگیرید
اما اگر عادت به کتک پیدا کردید دیگر هیچ کاری نمی توانید بکنید تا کودک تان را مطیع خود کنید، پس بهترین کار برای ارتباط با فرزندتان همان محبت کردن است.
آدلر، روانشناس معروف میگوید: کودک از نخستین لحظه تولد میخواهد خود را به مادر بچسباند و هدف از جنب و جوش هایش همین است. مادر است که اولین تماس میان کودک و دیگران را برقرار میکند و در او میل به ارتباط با اشخاص دیگر را بوجود میآورد. (1)
فرزندانی که در کودکی و جوانی از محبت والدین خود محروم باشند در بزرگسالی به مشکلات زیادی برخورد میکنند. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنها مهربان باشید. (2)
توجه و با آوری: اگر مهربان و بامحبت باشی ذره ای ناراحتی تو باعث تنبیه کردن فرزندت از کار اشتباهش می شود چون همه ی وقت با اون مهربان و خنده رو بوده ای او طاقت نخندیدن تو را ندارد
اما اگر همیشه جیغ و داد کنی فرزندت به جیغ و داد تو عادت می کند و دیگر اخم تو هیچ تاثیری روی او نخواهد داشت. مجبور می شوید یک مرحله بالاتر بروید و دست به دامن کتک شوی تا نتیجه بگیرید
اما اگر عادت به کتک پیدا کردید دیگر هیچ کاری نمی توانید بکنید تا کودک تان را مطیع خود کنید، پس بهترین کار برای ارتباط با فرزندتان همان محبت کردن است.
3. احترام و تکریم
رفتار احترام آمیز والدین نقش موثری در تربیت و رشد فرزندان دارد؛ روانشناسان، بسیاری از رفتارهای منفی را ناشی از کمبود شخصیت در انسان میدانند و معتقدند این گونه رفتارها به طور طبیعی از کسانی سر میزند که از همان اوایل کودکی خویش عزت نفس را درک نکرده اند. (3)
اگر کودک در محیطی رشد کند که همیشه شاهد بی احترامی و حریم ناشناسی اطرافیان باشد، برای اثبات شخصیت خود حالت تهاجمی و هتاکی نسبت به دیگران در پیش میگیرد. همچنین کوچک شمردن و احساس حقارت نیز باعث میشود کودکان کم حرف، گوشه گیر و مظلوم شوند و همین باعث میشود تا پایان عمر، زیر دست و حقیر زندگی کنند. (4)
احترام گذاشتن به کودک سبب میشود در بزرگسالی دارای عزت نفس باشد و از اعتماد به نفس بالای هم برخوردار باشد. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) میفرماید؛ فرزندان خود را احترام کنید و با آنان خوب معاشرت کنید. (5)
اگر کودک در محیطی رشد کند که همیشه شاهد بی احترامی و حریم ناشناسی اطرافیان باشد، برای اثبات شخصیت خود حالت تهاجمی و هتاکی نسبت به دیگران در پیش میگیرد. همچنین کوچک شمردن و احساس حقارت نیز باعث میشود کودکان کم حرف، گوشه گیر و مظلوم شوند و همین باعث میشود تا پایان عمر، زیر دست و حقیر زندگی کنند. (4)
احترام گذاشتن به کودک سبب میشود در بزرگسالی دارای عزت نفس باشد و از اعتماد به نفس بالای هم برخوردار باشد. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) میفرماید؛ فرزندان خود را احترام کنید و با آنان خوب معاشرت کنید. (5)
4. والدین با یکدیگر هماهنگ باشند در تربیت فرزند
والدین موفق، سعی میکنند با یکدیگر هماهنگ باشند و یک نظر واحدی را به فرزندشان ابلاغ کنند. میدانند که اگر نظر آنها با یکدیگر مختلف باشد، فرزند آنها دچار تعارض میشود.
اگر در تربیت بین والدین هماهنگی وجود نداشته باشد
مثلا مادر بگوید نمی توانی این کار را انجام بدهی، کودک به پدر پناه ببرد پدر بگوید اشکال نداره انجام بده، چند اتفاق می افتد
_ اقتدار مادر از بین می رود و کودک دیگر به حرف مادر گوش نخواهد داد. چون مادر را یک فرد بی اهمیت می پندارد، یا اینکه پشتیبان قوی تری دارد.
_ کودک باج گیر بار می آید؛
_ کودک ارزش ها را یاد نخواهد گرفت، چون پدر یک چیز گفته مادر یک چیز دیگر.
والدین سعی داشته باشند با یکدیگر مشورت کنند و به یک تصمیم نهایی برسند و آن را به فرزند خودشان بگویند چون فرزند یاد میگیرد در بزرگسالی در کارها با همسرش مشورت کند و در کودکی مجبور نیست که حرف یک نفر را گوش کند بلکه به حرف هر دو گوش میدهد.
اگر در تربیت بین والدین هماهنگی وجود نداشته باشد
مثلا مادر بگوید نمی توانی این کار را انجام بدهی، کودک به پدر پناه ببرد پدر بگوید اشکال نداره انجام بده، چند اتفاق می افتد
_ اقتدار مادر از بین می رود و کودک دیگر به حرف مادر گوش نخواهد داد. چون مادر را یک فرد بی اهمیت می پندارد، یا اینکه پشتیبان قوی تری دارد.
_ کودک باج گیر بار می آید؛
_ کودک ارزش ها را یاد نخواهد گرفت، چون پدر یک چیز گفته مادر یک چیز دیگر.
والدین سعی داشته باشند با یکدیگر مشورت کنند و به یک تصمیم نهایی برسند و آن را به فرزند خودشان بگویند چون فرزند یاد میگیرد در بزرگسالی در کارها با همسرش مشورت کند و در کودکی مجبور نیست که حرف یک نفر را گوش کند بلکه به حرف هر دو گوش میدهد.
5. اعتدال و میانه روی را رعایت کنید
اگر به بچه ها سخت گیری کنید، از شما پنهان کاری می کنند!
یک پدر و مادر مهربون ،یه جوری برخورد می کنند که فرزندشان خیال پنهان کاری یا دروغ رو اصلا نمیکند، چون میداند با گفتن اتفاقات و تصمیماتش نه سرزنش میشنود و نه مقایسه و نه غُر !!!
رمزش هم این است که زیادی سخت گیری نکنید، با سخت گیری زیاد بچه ها حس زیر دست شدن و مورد کنترل بودن می کنن که ازش متنفر هستند.
از طرفی دیگر، برخی والدین در تربیت کودک دچار تفریط و کوتاهی میشوند و او را به حال خودش رها میکنند.
در حالی که والدین موفق کسانی هستند که در تربیت فرزند از مرحله اعتدال خارج نمیشوند.
یک پدر و مادر مهربون ،یه جوری برخورد می کنند که فرزندشان خیال پنهان کاری یا دروغ رو اصلا نمیکند، چون میداند با گفتن اتفاقات و تصمیماتش نه سرزنش میشنود و نه مقایسه و نه غُر !!!
رمزش هم این است که زیادی سخت گیری نکنید، با سخت گیری زیاد بچه ها حس زیر دست شدن و مورد کنترل بودن می کنن که ازش متنفر هستند.
از طرفی دیگر، برخی والدین در تربیت کودک دچار تفریط و کوتاهی میشوند و او را به حال خودش رها میکنند.
در حالی که والدین موفق کسانی هستند که در تربیت فرزند از مرحله اعتدال خارج نمیشوند.
سجاد رستمی چورتی
پی نوشت
(1) به نقل از؛ زهرا، رحیمی یگانه، خانواده شاد و با نشاط، تهران: حدیث راه عشق ، 1388، صفحه 192
(2) کلینی، اصول کافی، جلد 6، صفحه 49
(3) شرفی، محمدرضا و علی بنیاسدی و دیگران، تا فصل گل شدن، مشهد: موسسه خدمات مشاوره ای و پژوهش های اجتماعی آستان قدس رضوی،1395، صفحه 27
(4) محمدتقی، فیاض بخش، کرامت نفس در تربیت کودک، تهران: انتشارات فردافر، 1389، صفحه 104.
(5) نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، جلد 15، صفحه 168
بیشتر بخوانید :
اساس تربیت فرزند
دو عنصر کلیدی تربیت کودک
آداب تربیت فرزند از منظر روانشناسان
نکته هاى کوتاه درباره تربیت کودکان و فرزندان
وظایف والدین در تربیت کودک