عشق، امنیت و پذیرش باید در قلب افراد خانواده باشد. کودکان نیاز به آن دارند که بدانند عشق و محبت شما بستگی به اعمال آن ها ندارد.

اصل برخورد مثبت و مثبت فکر کردن

هنگامی‌که با کودک روبه‌رو می‌شوید سعی کنید با او برخورد مثبت داشته باشید از کلمه‌ها و عبارت‌های تشویق آمیز استفاده کنید و به دنبال نقاط مثبت او باشید نه عیب‌جوئی و ایراد گرفتن از او. مفهوم اصل برخورد مثبت و مثبت فکر کردن این است که کودک را تشویق کنید، نکات مثبت او را ببینید و یادآور شوید، دانائی‌های او را مد نظر داشته باشید و در مقابل از سرزنش کردن و خجالت دادن او پرهیز کنید. برای مثال زمانی‌که کودک رفتار نامطلوبی از خود بروز می‌دهد (هنگام صرف صبحانه، لیوان چای را می‌ریزد یا هنگام حمل گلدانی، آن را می‌اندازد) از تنبیه کردن و سرزنش کردن او جداً خودداری کنید، به او توهین نکنید، حرف‌های زشت نزنید، نفرین نکنید، یا به او نگوئید: «تو دیگر بچه نیستی!!» زیرا که او «بزرگ هم نیست!!» این‌گونه برخوردها و گفتن این نوع جمله‌ها موجب پیدایش اضطراب و فشار روانی در درون کورک می‌شود که بعداً به شکل ناهنجاری‌های رفتاری ظاهر می‌گردد.
به‌جای همه این حرف‌ها و برخورد نامطلوب، به او بگوئید : همه ما گاهی اشتباه می‌کنیم، می‌دانم تو قصدی نداشته‌ای و با طرح سؤال یا سؤال‌هائی ساده، دلیل انجام آن رفتار نامطلوب را جویا شوید: « پسرم می‌توانی بگوئی چرا آن کار را انجام داری؟» ، « دخترم ممکن است بگوئی چطور شد که آن رفتار را کردی؟» همواره این نکته را به خاطر بسپارید که « مسئله، یک طرف و شیوه برخورد با مسئله طرف دیگر قرار دارد». مفهوم این جمله این است که با یک مسئله واحد می‌توان به طرق گوناگون برخورد کرد که هر کدام پیامدهای متفاوتی را به دنبال خواهد داشت.
یک مادر یا پدر توانا و دانا کسی است که هنگام بروز یک مسئله، با شکیبائی و متانت به دنبال روش برخورد مطلوب و درست باشد. چه بسا که یک برخورد مطلوب با مسئله در یک فضای صمیمانه و محرمانه (مانند طرح یک سؤال، فارغ از هرگونه پیش‌داوری) به حل شدن مسئله منجر شود. اجازه دهید برخورد شما با کودک، خوشایند باشد و یک خاطره مطلوب ایجاد کند. اجازه دهید دیدار شما برای کودک ”آرامش بخش“ باشد نه ”اضطراب آفرین“. نکته شایان توجه این است که در بدترین انسان‌ها، آن قدر خوبی هست و در بهترین انسان‌ها آن‌ قدر بدی هست که از چشم ما پنهان مانده‌اند. لذا شایسته نیست در جستجوی خطاهای کودک یا نوجوان باشید. زیرا که: (هر کس از ظن خود شد یار من) قضاوت‌ها در اکثر موارد پایه‌های ارزشی دارند. بنابراین: همواره با برخورد مثبت با کودک یا نوجوان به او نزدیک شوید و سعی کنید با نگرش مثبت توانائی‌های او را مورد توجه قرار دهید.

اصل برقراری ارتباط عاطفی و کلامی

تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که بین اعضای خانواده هر چه ارتباط کلامی و پیوند عاطفی بیشتر باشد، روابط اعضای آن خانواده (زن و شوهر، والدین و فرزند، خواهر و برادر) سالم‌تر و مستحکم‌تر است. بنابراین توصیه می‌شود در هر فرصتی که دست می‌دهد با فرزندتان صحبت کنید و با او در فضائی محبت‌آمیز، محرمانه و صمیمانه ارتباط کلامی و عاطفی برقرار کنید. برای این منظور تلاش کنید فضائی ایجاد شود که کودک به شما اعتماد کند و بتواند آزادانه و در خلوت با شما راز و نیاز کند و از نگرانی‌ها، علاقه‌ها، خواست‌ها، احساسات و مسایل و مشکلات خود با شما حرف بزند. به‌طور مشخص پیشنهاد می‌شود که هنگام خواب،(قبل از اینکه کودک به خواب رود) در کنار بستر او دقایقی دراز بکشید یا بنشینید و در حالی‌که او را در آغوش می‌گیرید و نوازش می‌کنید، آرام آرام با او حرف بزنید و از او بخواهید که نگرانی‌ها و احساسات خود را نسبت به اعضای خانواده، مدرسه و دوستانش بازگو کند. پیشنهاد می‌شود این کار به‌طور متناوب یک شب توسط مادر و شب دیگر توسط پدر صورت گیرد. در این موقعیت، فعالانه به صحبت‌های کودک گوش کنید و واکنش‌های مناسب نشان دهید. در ابتدای صحبت به او آزادی کامل دهید تا کودک شما از هر کجا که دلش می‌خواهد حرف‌هایش را شروع کند.

همچنین در این شرایط از کودک بخواهید که رفتارهای روزانه خود را مورد ارزیابی قرار دهد. ابتدا رفتارهای مثبت و درست و سپس رفتارهای منفی و نادرست او را مورد بررسی قرار دهید و در ضمن صحبت، از او درباره علل بروز رفتارهایش سؤال کنید تا بدین ترتیب کودک به علل بروز رفتارهایش آشنا شود و در نتیجه رشد فکری در او ایجاد گردد. در هر حال به کودک اطمینان دهید که وجود کودک برای شما ارزش دارد. به مصداق شعر زیبای مولوی که می‌گوید: چون که با کودک سر و کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد
سعی کنید با زبان فکری کودک و فرهنگ لغات او آشنا شوید بدیهی است منظور از این بیت این نیست که با کودک با زبان کودکانه صحبت کنید. گاهی اوقات کودکان خود را در آغوش بگیرید و به خودتان بچسبانید تا آنها گرمای بدن شما را احساس کنند یا دست‌هایشان را در دست خود نگهدارید. مجموعه این رفتارها موجب می‌شود کودک در کنار شما احساس امنیت روانی کند و حرف‌های دلش را با شما درمیان بگذارد. بنابراین: برای گوش دادن به سخنان فرزندتان، فرصت‌هائی را که دراختیار او بگذارید و او را تشویق کنید با ابراز احساساتش و ارزیابی رفتارش رشد کند و احساس امنیت نماید.

به کودکان محبت بدون قید و شرط نثار کنید

عشق، امنیت و پذیرش باید در قلب افراد خانواده باشد. کودکان نیاز به آن دارند که بدانند عشق و محبت شما بستگی به اعمال آن ها ندارد. اشتباهات، شکست ها و ندانم کاری ها را باید انتظار داشت و پذیرفت. اعتماد در خانه ای رشد می یابد که مملو از عشق و توجه بدون قید و شرط باشد. اعتماد و عزت نفس کودکان را پرورش دهید.آنها را تحسین کنید تشویق، اولین قدم های کودک و یا توانایی او برای یادگیری یک بازی جدید را سرعت می بخشد. به آن ها برای علاقه مند شدن به کشف و یادگیری محیط شان کمک می کند. بگذارید بچه ها در محیطی امن که صدمه ای به آن ها وارد نشود بازی کنند و چیزهای جدید کشف نمایند. گاه گاهی با لبخند زدن و صحبت کردن به آن ها اطمینان ببخشید. بعضی وقت ها در فعالیت های آن ها شرکت کنید و با آن ها همبازی شوید. هیچ لذتی برای یک کودک بیشتر از کشتی گرفتن با پدر و یا مهمان بازی کردن با مادر نیست. توجه شما در بوجود آوردن اعتماد به نفس و خود باوری آنها موثر می باشد.

از بکار بردن الفاظ نامناسب خودداری کنید

گاهی والدین وقتی از شیطنت های فرزند خود کلافه می شوند با گفتن کلمات یا عباراتی نظیر:" ای وای از دست این بچه" " کلافه شدم!" " دیوانه ام کرده است!" یا شیطان! و غیر قابل تحمل!" خشم خود را خالی می کنند؛ در حالی که این گونه عکس العمل ها می توانند در آینده اثر بسیار ناگواری روی کودک داشته و به او بقبولاند که او واقعاً غیر قابل تحمل است. پس سعی کنیم خشم خود را با گفتن این گونه کلمات ابراز نکنیم و انتظار نداشته باشیم که آنها هم همیشه مانند یک بزرگسال رفتار معقول و واقع بینانه داشته باشند.

اهداف معقول تعیین نمایید

بچه های کوچک نیاز به اهداف واقع بینانه دارند تا آرزوهای آن ها را با توانایی هایشان مطابقت دهند. بچه های بزرگ تر با کمک شما می توانند فعالیت هایی را انتخاب نمایند که توانایی هایشان را آزموده و اعتماد به نفشان را زیادتر کند. کمک کنیم تا کودکان مان که سازندگان جامعه فردا هستند خود را باور داشته و از نظر روانی، آن قدر توانا باشند که بتوانند پدران و مادران خوب فردا باشند.

منبع : موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم اسلام

بیشتر بخوانید :
محبت کردن به کودکان ؛ چرا و چگونه؟ (بخش اول)
محبت کردن به کودکان ؛ چرا و چگونه (بخش دوم)
رو ش ها و میزان ابراز محبت به فرزند
اهمیت نیازهای عاطفی در دوران کودکی
محبت به کودک
محبت والدین به فرزندان
آیا می دانید محبت کردن بهترین راه تربیت است؟
محبت والدین به فرزندان