ایجاد حس نا امنی، احساس وابستگی نادرست و زیاد نوجوان به پدر و مادر، عدم مهارت های زندگی به خصوص مهارت های ارتباطی و به ویژه در زمینه های عاطفی، اجتماعی و همچنین محیط فرهنگی و تفاوت در فرهنگ ها و خرده فرهنگ هایی که در سطح جامعه یا خانواده ها وجود دارد و اینکه نوجوان نمی تواند آن را بپذیرد یا اینکه با ارزش ها، آداب و رسوم خانواده ها مغایرت دارد، سبب این می شود که نوجوانان دچار اضطراب شوند.

همانطور که در مقاله ی قبل از اضطراب تا اختلالات اضطرابی در نوجوانان صحبت شد، اضطراب عامل ایجاد احساس عدم امنیت، درماندگی و تحریکات هیجانی و فیزیولوژیکی است. درست است که اضطراب یک نوع هیجان طبیعی محسوب می شود و در پاسخ به شرایط و موقعیت های تهدید کننده و یا احساسات بد و ناخوشایند است، اما اگر از حد تعادل خارج شود به سلامتی جسم و روان آسیب های جدی وارد می کند.

نقش ژنتیک در بروز اضطراب نوجوان

ژنتیک نقش مهمی در همه ی اختلال های اضطرابی دارد که این اختلالات شمال اضطاب فراگیر،اجتماعی و پس از سانحه می شود. بنابراین مطالعات انجام شده در این زمینه، حاکی از آن است که زمینه های خانوادگی و ژنتیکی عامل تسهیل کننده ی اضطراب و اختلالات اضطرابی است. البته باید دانست ژن به تنهایی مسئول این مشکلات و اتفاقات نیست و عوامل محیطی نقش پر رنگی در این ماجرا دارد.

مهم ترین و موثرترین راه درمان اضطراب نوجوان، همراه شدن و همراهی کردن با نوجوان است. با ایجاد حس همدلی و همراه شدن با او می توان به علت ایجاد اضطرابش پی برد و همچنین می توان به او آموزش داد که چگونه نگرانی ها و افکار خودایند منفی اش را مدیریت کند و چگونه در برنامه هایش تفریحات سالم، رژیم غذایی، ورزش و خواب کافی و سالم جا دهد. ایجاد یک برنامه ی غذایی سالم و بالا بردن کیفیت خواب کمک شایانی به درمان اضطراب نوجوان می کند. پدر و مادرانی که نقش حمایتگری برای نوجوان خود دارند و روش های حل مسئله به فرزندان خود می آموزند و از تحقیر و سرزنش گری نوجوان دست می کشند، می توانند نقش بسزایی را در کاهش و درمان اضطراب نوجوان خود ایفا کنند.

درست است که همه ی ما گاها دچار اضطراب می شویم، اما شدت و نوع آن و موقعیت های اضطراب زایی که در آن قرار می گیریم با هم فرق می کند. به دلیل شکننده بودن و حساسیت بالایی که نوجوان دارد به مراتب موقعیت های استرس زا اثر مخرب تری بر روان وی می گذارد و می تواند اثر خود را به صورت تنش های عصبی نشان دهد. بنابراین اضطراب می تواند به راحتی نوجوان را به چالش بکشاند.

علل و عوامل زیادی در اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی نقش دارد که موجب مشکلات شغلی، اقتصادی، روحی و تنش های خانوادگی، اعتیاد و... می شود. شناخت به موقع نوجوان و شناسایی هر نوع تغییر رفتار و رویت علائم اضطراب در وی به تشخیص و درمان به موقع اضطراب نوجوان کمک می کند.

طبقه بندی اضطراب در نوجوانان

اگر بخواهیم طبق دسته بندی علائم اضطراب را در نوجوان بررسی کنیم، این علائم بدین صورت قابل تشخیص و بررسی است:

علائم جسمانی

این علائم می تواند شامل تنگی نفس، درد قفسه ی سینه، لرزیدن، مشکلات گوارشی، خشکی دهان و غیره باشد.

علائم شناختی

این علائم بیشتر در ذهن و حافظه ی نوجوان و ضعف در یادگیری او خود را نشان می دهد و باعث می شود نوجوان رفتار اطرافیان را منفی، بدبینانه و غیر منطقی قلمداد کند.

علائم رفتاری

ممکن است اضطراب باعث شکل گیری عادات عصبی نوجوان شود مثل کندن جوش و پوست لب، ناخن جویدن، داد و فریاد کردن و... و همچنین می تواند خواب و خوراک نوجوان را از تنظیم خارج کند.

علائم هیجانی

طبق نظر روانشناسان و تحقیقات به عمل آمده نشان داده شده زمانی که نوجوان با استرس و اضطراب دست و پنجه نرم می کند، میتوان علائمی نظیر افسردگی و وسواس، کج خلقی، گوشه گیری، پرخاشگری و عصبانیت های آنی را در او مشاهده کرد. بنابراین در این مقاله لازم دانستیم که به علائم اضطراب در نوجوانان بپردازیم.

علائم هیجانی رفتاری اضطراب در نوجوان

ترس و نگرانی بیش از اندازه

درست است به دلیل بحران بلوغ و در سنین نوجوانی اضطراب نوجوان شایع است، اما ممکن است نوجوان در شرایطی قرار بگیرد که بیش از اندازه اضطراب را تجربه کند.
تنش های روحی، آشفته حالی و بی قراری در نوجوان
چنانچه بی حوصلگی و بی قراری بیش از حد را در نوجوان خود دیدید، این علائم را غیر عادی قلمداد کنید و برای اقدامات پیشگیرانه دست به کار شوید.
وسواس فکری در نوجوان
این موضوع باعث خود درگیری های مزمن و مشکلاتی نظیر عدم توانایی در رهایی از افکار مزاحم و خودایند منفی او دارد. بنابراین باعث می شود قضاوت های نادرست نسبت به خود و اطرافیان داشته باشد.
عدم فعالیت و مشارکت در موقعیت های اجتماعی
نوجوانی که تا دیروز در فضاهای اجتماعی، دوستان و هم سالان شرکت می کرده، ممکن است یک مرتبه منزوی و دوری گزین شده باشد.
گارد گرفتن در موقعیت های چالش برانگیز و جدید
وقتی نوجوان در موقعیت های حساس و چالش برانگیز قرار می گیرد توان حل مسئله را ندارد و نسبت به فعالیت های جدید نه تنها بی میل است بلکه با والدین خود سر این موضوع بحث و جدل می کند.
زود رنجی و تحریک پذیری
ممکن است در موقعیت های مختلف، حتی در جلوی چشم افراد غریبه نسبت به نصیحت شدن و مورد انتقاد قرار گرفتن عصبانی شود و دست به اعمال دور از انتظار و پرخاشگرانه بزند.

علامت ها و نشانه های جسمی اضطراب در نوجوان

اختلال خواب
دردهای عضلانی
تکرر ادرار
دردهای روان تنی مثل سر درد، درد در ناحیه ی قفسه سینه، تپش قلب، عرق سرد، دست و پای یخ زده، معده درد، خشک شدن دهان، مشکلات گوارشی و...

اضطراب و علائم روانی آن

عدم توجه و تمرکز
حواس پرتی و پرش افکار
سستی در انجام تکالیف
و سایر علائم

با توجه به موارد فوق تشخیص علائم اضطراب کمی پیچیده و دشوار است. بنابراین توصیه می شود برای تشخیص صحیح و به موقع از یک درمانگر کمک بگیرید.

راه های طبیعی درمان اضطراب کم و متوسط

استفاده از تکنیک های آرام سازی و ریلکسیشن
مقابله کردن با عوامل اضطراب زا و مواجهه شدن با ترس به شیوه های گوناگون
بهره بری از مدیریت زمان و برنامه ریزی جهت کم شدن اضطراب خصوصا اضطراب امتحان
داشتن حیوان خانگی و وقت گذراندن با آن، جهت کاهش علائم اضطرابی
استفاده از گروههای همتایان و گفتگو با نوجوانانی که در شرایط مشابه قرار دارند
ایجاد سبک زندگی سالم که در آن به خواب با کیفیت، تغذیه سالم و فعالیت های جسمی و ورزشی بها داده شود
ارتباط با مشاوری که در زمینه ی کاهش و درمان با اضطراب تکنیک های مقابله ای به نوجوان آموزش دهد

راهکارهای خانگی درمان اضطراب

علاوه بر مواردی که در درمان اضطراب در نوجوانان گفته شد می توانید راهکارهای خانگی و ساده ی زر را به کار ببندید.

در زمانی که نوجوان احساس نگرانی و اضطراب دارد همدلی و همراهی تان را بیشتر کنید.
سعی کنید نوجوان و ترسی که برای او آزار دهنده و نگران کننده است را درک کنید و در کشف راههایی که برای مقابله با اضطرابش جستجو می کند او را حمایت و همراهی کنید.
او را تشویق کنید در موقعیت هایی که از آن می ترسد و او را نگران می کند قرار بگیرد. یادتان باشد فقط ترغیبش کنید و هیچ زمانی او را مجبور به این کار نکنید.
در موقعیت اضطراب برای خطاب کردن او، کلمات مثبتی چون شجاع، توانا و قوی به کار ببرید تا بتواند بر ترسش غلبه کند.

نتیجه گیری
در نهایت می توان گفت اضطراب با رویکرد درمانی صحیح و نکاتی که درباره ی خود مراقبتی گفته شد، قابل بهبود و درمان است. پدر و مادر عزیز، نقش شما به عنوان والد و حمایتگر بسیار در پیشگیری و درمان اضطراب نوجوانتان می تواند موثر باشد. سعی کنید به جای نصیحت گوش شنوا برای فرزند نوجوانتان باشید. رابطه ی صمیمی و سالم به فرزندتان این پیام را می دهد تا با شما درباره ی مشکلاتش گفتگو کند و اینکه قبل از هر چیزی یا هر کاری از پدر و مادر خود کمک بگیرد.

پی نوشت: «کلیدهای مقابله با اضطراب در کودکان و نوجوانان» برای والدین نگران/ انتشارات صابرین

منبع: بخش سبک زندگی راسخون