اضطراب اجتماعی و درمان آن

اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن متفاوت است.
 

چکیده : اضطراب اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیت های اجتماعی شناخته می‌شود. اضطراب اجتماعی بسیار ناتوان کننده‌ است و در موارد شدید آن، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تا حد نازلی کاهش دهد.

تعداد کلمات 1026 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

اضطراب اجتماعی (social anxiety disorder) یا هراس اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیتهای اجتماعی شناخته می‌شود. اضطراب اجتماعی ترس شدیدی است از مورد قضاوت دیگران قرار گرفتن، به طوری که فرد نگران است موقعیتی پیش آید که در برابر دیگران خجالت زده شود. همۀ افراد ممکن است درجاتی از ترس، خجالت یا اضطراب را در موقعیت‌های مختلف تجربه کنند؛ مثلا‌ً هنگام ملاقات با افراد جدید یا ایراد سخنرانی عمومی. ولی در بیماران مبتلا، این اضطراب از هفته‌ها قبل از این موقعیت‌ها گریبانگیر فرد است و می‌تواند عملکرد شغلی و تحصیلی وی را دچار مشکل کند.
 

 این‌گونه افراد ممکن است حتی قادر نباشند به راحتی فعالیت‌های روزمره را در حضور دیگران انجام دهند، مثلاً غذا خوردن یا نوشیدن در حضور دیگران برای‌شان مشکل باشد یا صحبت نکنند چون دچار تپش قلب می‌شوند و ترس از این دارند که صدای‌شان بلرزد و خجالت زده شوند و تا هفته‌ها بعد نیز به نحوه عملکرد خود و قضاوت دیگران فکر کنند و دچار اضطراب و شرمندگی شوند.
 

 برای برخی افراد اضطراب اجتماعی فقط در برخی موقعیت‌ها اتفاق می‌افتد؛ مثل سخنرانی یا نوشتن بر روی تخته جلوی دیگران یا امتحانات شفاهی. ولی برخی بیماران، اضطراب اجتماعی فراگیر دارند؛ بدین معنی که در همه تعاملات روزمره دچار اضطراب می‌شوند. شروع اضطراب اجتماعی معمولاً از نوجوانی است و بدون درمان می‌تواند سال‌ها و حتی تا پایان عمر همراه فرد باشد.
 

 هراس اجتماعی نوعی اختلال اضطرابی میباشد که پس از افسـردگـی و اعـتـیاد به الـکــل مــتـداولـتـریــن اخــتـلال روانشنانختی محسوب میگردد. افـرادی کـه دچـار هـراس اجتماعی می بـاشنـد در مـوقعیـتهای اجتماعی، اضطراب شدیدی را تجربه می کنند. این گـونه افراد از موقعیتهایی که امکان دارد از سوی دیگران مورد قضاوت و بررسی قرار گیـرند هـراس دارند. آنها دائـما از آن بیـم دارنـد کـه مــورد قضاوت، ارزشـیابی، انتقاد، تحقیر و تمسخر دیگران واقــع گردند. البته اغـلب مـردم در موقـعیـتهای خـاص اجتماعی مـانند صحبت در جمع  و یا ورود به یک مکان مملو از افراد نـا آشــنـا، دچـار خجالت و دستـپاچگـی شـده و مــضطرب می گردنـد کـه ایـن نـوع تــرس همـگـانی بیـانـگر هـــراس اجتماعی نمیباشد.
 

در صـورتی اضطراب فرد، جنبه هـراس اجتماعی پیدا میکند که:
۱- سبب گردد فرد از موقعیت هراس آور اجتناب کند.
۲- هرگاه نتواند از آن بگریزد، آن موقعیت را با استرس و پریشانی شدید تحمل میکند.
۳- در زندگی روزمره فرد تداخل قابل ملاحظه ای پدید می آورد: کار، تحصیل، خـانــواده و زندگی اجتماعی.
افراد مبتلا به هراس اجتماعی از داشتن افکار نامعقول در رنج می باشند.
 این گونه افراد معمولا از موقعیت های زیر وحشت دارند:
۱- ترس از صحبت در جمع (متداولترین)
۲- کانون توجه دیگران قرار گرفتن.
۳- خوردن و آشامیدن در مقابل دیگران.
۴- نوشتن و یا کار کردن در حضور دیگران.
۵- پرسش کردن در یک جمع و یا گزارش دادن.
۶- استفاده از توالت عمومی و وسایل نقلیه عمومی.
۷- مورد انتقاد و اذیت دیگران قرار گرفتن.
۸- ملاقات با افراد مهم مانند کارفرما، مدیر، رییس.
۹- ارتـبـاط بـا دیـگران: قـرار ملاقات گذاشتن، به میهمانی رفتن، شلوغـی، آغاز گفتگو ، خرید رفتن
۱۰- طرز تفکر افراد نسبت به وی.
۱۱- در حضور دیگران دچار اشتباه گردد.
 

هنگامی که فرد در معرض موقعیت هراس آور واقع میگردد دچار این علایم می گردد:
۱- چهره افروخته، لرزش بدن، خشکی دهان و گلو، تیک عصبی، افزایش ضربان قـلـــب، تعریق کف دستها، احساس سرگیجه و حالت تهوع، درد شکم، سر درد، تنفس سریع و کم عمق.
۲- احساس می کند حرفی برای گفتن ندارد.
۳- احساس بلاتکلیفی و عدم اعتماد بنفس .
۴- افکار منفی : خـودم را ملعبه دست دیگران کردم. جـز بـه افـکار مـنفی و بـازخوردها و واکنشهای منفی دیگران و خود اضطرابی نمیتواند تمرکز کند.
۵- درک این موضوع که این افکار نامعقول میباشند.
۶- میل شدید به گریختن از محل
 

۱- نگرانی از آنکه دیگران متوجه علایم اضطرابی گردند مانند: تـعریـق و جـمـلات از هــم گسیخته.
۲- ترس از آنکه احمق، مضحک و نادان بنظر برسد.
۳- ترس از آنکه فردی ساکت، کسل کننده و خسته کننده بنظر آید.
۴- ترس از آنکه از نظر اجتماعی بی کفایت تلقی گردد.
 

هنوز علت دقیق آن مشخص نیست ولی جنبه‌هایی وراثتی برای آن مطرح است و نیز محققان تغییرات مناطقی از مغز را دخیل در بروز علایم آن می‌دانند؛ هرچند یادگیری و روش‌های تربیتی در ایجاد آن بی‌تأثیر نیست.
 

گرچه برخی بر این عقیده اند که خجالتی بودن ممکن است با اضطراب اجتماعی همراه باشد، اما داده های اخیر کمیته ملی هم ابتلایی ها نشان می دهد که فقط 12 درصد از نوجوانان خجالتی معیارهای اضطراب اجتماعی را دارند از طرفی حدود 70 درصد از نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی به اشتباه، خود را به صورت خجالتی می شناسند.
 

انواع روش‌های روان‌درمانی و داروها می‌تواند به بیماران کمک کند تا زندگی اجتماعی موفق‌تر و شادتری را تجربه کنند. حتی داروهایی هست که مصرف آنها مدت کوتاهی قبل از موقعیتهای خاصی مثل سخنرانی یا امتحانات شفاهی منجر  به رفع اضطراب و علائم جسمی آن مانند تپش قلب و لرزش صدا می‌شود و به حفظ عملکرد شغلی و تحصیلی فرد کمک می‌کند.
 

۱- تکنیک های غلبه بر اضطراب: شـامـل ریـلـکس کـردن عـضـلات، تـنـفس عـمیق و آهستـه، مدیتیشن و تصویر سازی ذهنی می باشد.
۲- آموزش مهارت های اجتماعی: الگو سازی رفتار های مناسب،پس از آن تمرین آنها در فعالیت های واقعی زندگی.
۳- در معرض عامل هراس آور قرار دادن: فرد را بمرور با عامل وحشت زا روبرو کرده و ترس وی را اینگونه کاهش میدهند.
۴- دارو: آرام بخش ها، داروهای ضد افسردگی و سرکوب کننده سرتونین.
۵- مشارکت در فعالیت هایی که اعتماد بنـفس و حـس امـنـیـت فـرد را افـزایش می دهد.
۶- به چالش طلبیدن افکار نامعقول و مثبت اندیشی.
 
منابع:
سایت روانپزشکان
سایت مردمان
سایت بیتوته