روش های تربیتی فرزند (بخش دوم)

بهترین راه برای رفع کدورات و مشکلات، صحبت کردن عاقلانه و جدی با فرزندتان است.
 

کودکان  امروزه از تمام روش های بازی گوشی، فرار از قوانین خوانوادگی، استفاده می کنند تا به خواسته‌های خود برسند. خانواده و والدین برای کنترل آنها از تمام روش های تنبیهی و تشویقی نیز استفاده می نمایند، تا بتوانند  تا حدودی آنها را کنترل کرده و نظم و انضباط را به آنها بیاموزد. اما آیا با همین روش ها نظم امکان پذیر است!؟ آیا تنها تنبیه کردن برای تربیت آنها کافیست!؟ فحاشی کردن، لجبازی، گوش ندادن به حرف والدین، خواسته های نابجا، خراب کردن یا شکستن وسایل، زدن همسالان و غیره از مواردی است که پدر و مادر ها با آن روبرو می شوند و نمی دانند که باید چه واکنشی در مقابل آن ها داشته باشند که باعث تربیت کودکان شان شود. 
 

اگر شما هم مانند خیلی از والدین دیگر نگران تربیت و آینده کودکان تان هستید می توانید با کمک مطالب زیر آگاهی خود را نسبت به این موضوع بالا ببرید. امام صادق(علیه السلام)  فرمودند: مِیرَاثُ اللّهِ مِن عَبدِهِ المُؤمِنِ الوَلَدُ الصَّالِحِ...؛ میراث خداوند به بنده مؤمنش فرزند صالح است. [1] 
َ

در بحث ها و مقابله با رفتار نادرست کودک تان مراقب باشیم که از حد و حدود و مرزهای خودتان رد نشوید. در اولین قدم سعی در حفظ آرامش و شکیبایی خود را داشته باشید و بهترین رفتار عادلانه را که طرف حق باشد رفتار کنید. اگر کودک تان در حال توجیه رفتار خودش هست و شما با آن این مقابله جدی نکنید، بلکه از کلمه  «می دانم چی می گویی، درکت میکن» در مقابل آن استفاده کنید که کودک تا آرامش خود را حفظ کند. 

 گاهی ممکن است که انسان نتواند خونسردی خود را حفظ کند، در این مواقع سعی کنید که بحث را ناتمام گذشته و برای خود وقت بخرید تا هر دو آرام شوید و در زمانی دیگر به این بحث بپردازید. در این مواقع کودک تان بمب انرژی و عصبانیت است، پس شما مراقب باشید از کلمات مقایسه‌ای بین او و همسالانش یا خواهر و برادرش استفاده نکنید. چون این کار شما باعث می شود کودک بیشتر از آنکه از مقصود حرف شما استفاده کند، به شما ظن بدی پیدا کنند. 

در مواقعی که آرامش خود را حفظ کرده اید، بین خودتان و کودک تان قوانینی را بگذارید که در حین عصبانیت یا در مواقع دیگر از آن پیروی کنید؛ مانند آنکه بگویید، اگر دو ساعت را در اتاق درس بخوانی، اجازه دارید که دو ساعت فیلم ببینید. یا اگر فلان کار اشتباه را انجام داده اید، تفریحات آخر هفته نمی‌رویم. پیامبر گرامی (صلی الله علی و آله) اسلام می فرمایند: بدرستیکه خداوند دوست دارد که بین فرزندان عدالت را رعایت کنید حتی در بوسیدن آنان. [2]
 

اولین چیزی که پس از دیدن یک رفتار ناهنجار از سوی کودک به ذهن والدین می رسد تنبیه است. اما باید گفت که تنبیه خود، شکل های مختلفی دارد اما چیزی که در بین مردم رایج از تنبیه بدنی یا داد زدن و پرخاشگری است، باید بدانید که اگر این انتخاب شماست بدترین مورد را انتخاب کرده‌اید. 

تجربه نشان داده است که تقویت نقاط مثبت و تشویق کودکان باعث می شود که آن کار را بیشتر انجام دهند و تاثیر آن نسبت به تنبیه برای ترک کارهای ناشایست بسیار بیشتر است. چرا که کودک علاقه به جلب توجه و تشویق شدن از سوی دیگران را دارد و زمانی که کودک تشویق را از سوی شما برای کوچکترین کار مثبت خود ببیند، قطعاً آن کار را گسترش می‌دهد. اما در سوی مقابل اگر تنبیه و فریادهای شما را نسبت به کار غلط خود ببیند، شاید دفعات اول بر ترک آن کار اثر کند، اما در دفعات بعدی سعی دارد که در این جدال موفق شود. بنابراین کار ناشایست خود را به صورت دیگری تکرار می کند. 

اما حالا اگر کار زشتی از کودک سر زده است و نیاز به تنبیه است باید از چه روشی استفاده کرد!؟ 
* اولاً باید گفت که تنبیه زمانی انجام می‌شود که کار زشت کودک تان به خودش یا به دیگران آسیب می رساند؛ نه برای کوچکترین کار ناشایست از طرف کودک تان که با صحبت کردن حل می شود. 

* دوماً برای تنبیه کردن باید برای هر رده سنی از کودک تان روش های مختلفی را در نظر بگیرید نه آنکه برای هر سنی از هر نوع تربیتی و تنبیهی استفاده کنید. اصولاً کودکانی که زیر ۷ سال هستند به وسایل بازی خود و برنامه های کودک بسیار علاقمند است. پس بهترین روش برای تنبیه این سن کودکان محروم کردن کوتاه مدت آنها از بازی یا اسباب بازی مورد علاقه، یا دیدن فیلم هاست.

 اما در سنین بالاتر شما در اولین قدم می توانید کار او را نادیده بگیرید، در حالی که متوجه آن شده اید و دلخوری آن را در چهره خود نشان می دهید. اما هرگز به روی فرزندتان نیاورید. همین کم شدن محبت بین شما و فرزندتان برای مدت کوتاهی، می‌تواند فرزندتان را متوجه کار اشتباه اش بکند. اما زمانی که کودک تان عاقل شده است و می توانید با آن هم صحبت کنید. بهترین راه برای رفع کدورات و مشکلات صحبت کردن عاقلانه و جدی با فرزندتان است. رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - در این باره  فرموند: به فرزندان خود احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آن‌ها معاشرت نمایید. [3]

پی نوشت :
[1] وسائل الشیعة، جلد 15، صفحه 97.
[2] کنز العمال، جلد 16 . قال رسول الله - عَلَیْهِ السَّلامُ - : اِنَّ اللهَ تَعالی یُحبُّ اَن تَعدِلوُا بَینَ اَولادِکُم حَتّی فیِ القُبل
[3] بحار الانوار، جلد 23، صفحه 114. قال رسول الله - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اَکْرِمُوا اَوْلادَکُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَکُمْ.