همه چیز درباره لکنت زبان در کودکان (بخش دوم)

مشکلات عاطفی مثل محرومیت‌ها و جدایی ناگهانی از والدین در سن کم نیز می‌تواند در بروز لکنت یا تأخیرهای کلامی اثرگذار باشد.
 

هیچ‌کس نمی‌داند دلیل اصلی و قطعی لکنت زبان در کودکان چیست و چه عاملی باعث ایجاد آن می‌شود. اما بسیاری از محققان فکر می‌کنند که لک‌های کوچک در مغز کودک ممکن است در زمان و ریتم گفتار او اختلال ایجاد کند. به شکلی کلی اما، لکنت زبان حاصل مجموعه‌ای از علل فیزیولوژیک یعنی اختلال در نیمکرهٔ مغز، عوامل ژنتیکی، هیجان‌های شدید عاطفی، حساسیت و سختگیری‌های تربیتی بیش از حد و استرس‌های محیطی است و نمی‌توان فقط یک علت مشخص برای آن عنوان کرد. به‌طورکلی، بروز لکنت زبان در کودکان می‌تواند هم منشأ زیستی و هم منشأ روانی داشته باشد. برخی علل و عوامل مؤثر در ایجاد لکنت زبان را می‌توان به شکل زیر برشمرد:
 

درصد زیادی از موارد لکنت زبان، ناشی از یک اختلال ژنتیکی است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که در خانواده‌هایی با سابقهٔ اختلالات گفتاری، ناروانی در صحبت و لکنت زبان به دنیا می‌آیند، بیشتر احتمال دارد که دچار مشکل در تکلم شان شوند. روان نبودن گفتار کودک می‌تواند نتیجهٔ ناهماهنگی توانایی‌های ذهنی با قابلیت‌های حرکتی او باشد. اینکه کودک سعی دارد نظراتش را مثل بزرگسالان در قالب جمله‌های طولانی و پیچیده بگنجاند و به سرعت بیان کند، درحالی‌که مهارت لازم را در این زمینه ندارد و هنوز مناطق حرکتی مغزش رشد کافی ندارد، منجر به اختلالات گفتاری می‌شود.
 

سلامت مغز در گفتار و کلام اهمیت دارد و هر گونه فشار، آسیب، ضربه و صدمه‌ای به مغز می‌تواند عوارض گوناگونی برای کودک داشته باشد. فشارها و آسیب‌های هنگام زایمان، نرسیدن اکسیژن به نوزاد هنگام تولد، آسیب‌های مغزی، صرع، بیماری‌های عفونی مغز که منجر به اختلال سیستم گویایی در مغز می‌شود ممکن است منجر به بروز لکنت در کودک شود. ضربات واردشده به سر و آسیب مغزی نیز می‌تواند علت لکنت باشد.
 

هر کودکی دارای توانایی‌، استعداد، ویژگی‌ و خصوصیات رفتاری خاصی است که او را از سایر کودکان متمایز می‌کند. هیجانات، احساسات تنش‌ها و ضربه‌های عاطفی از جمله عوامل روانی گوناگونی هستند که می‌توانند تأثیراتی منفی روی گویش و کلام بگذارد. مشکلات عاطفی مثل محرومیت‌ها و جدایی ناگهانی از والدین در سن کم نیز می‌تواند در بروز لکنت یا تأخیرهای کلامی اثرگذار باشد.
 

رفتار والدین، اعضای خانواده و دیگر مراقبان و اطرافیان کودک گاهی می‌تواند مانع از حرف زدن عادی در بچه‌ها شود و او را به عجولانه صحبت کردن و اشتباهات گفتاری وامی‌دارد. برای مثال، قطع کردن کلام کودک، انتقادهای بیش از اندازه از صحبت‌هایش، اصلاح گفتار کودک با تلفظ صداها، کلمات و جملات، کامل کردن جملات کودک، شتاب‌زده و تند صحبت کردن با کودک، تأکید بیش از حد به کودک برای تند حرف زدن، فشارهای انضباطی شدید، توقعات بیش از حد توان کودک، تجربیات ناگوار زندگی، اضطراب شدید والدین برخی از این رفتارهاست. اگر روان نبودن گفتار شدید باشد یا خانواده و اطرافیان کودک در مورد آن نگران شوند و کودک در محیطی پرتنش و پراسترس رشد کند، احتمال تشدید اختلال در گفتار و تبدیل آن به لکنت باز هم افزایش می‌یابد. همچنین لکنت زبان در کودکان می‌تواند به علت اضطراب و استرس‌های محیطی هم ایجاد شود. کارشناسان، لکنت کودک را یکی از علائم وجود استرس و ترس در کودکان می‌دانند. خیلی از بچه‌هایی که در معرض ترس‌های ناگهانی و شدید قرار گرفته‌اند، در سن خردسالی دچار اضطراب می‌شوند.
 

لکنت زبان، آشفتگی در روان بودن طبیعی و الگوی زمان‌بندی گفتار است. لکنت زبان با توجه به سن، جنس یا موقعیت گفتاری در هر فرد می‌تواند متغیر باشد. لکنت زمانی اتفاق می‌افتد که ناروانی‌های کلامی در حجم زیاد و بیشتری از گفتار به وجود بیاید. مدت لکنت در گفتار فرد نیز می‌تواند از نیم ثانیه تا نیم دقیقه طول بکشد و معمولاً در بیشتر موقعیت‌ها همراه با تنش عضلانی است. مشخص‌ترین علامت لکنت زبان همان مکث و وقفه‌ در گفتار است که همهٔ ما به راحتی تشخیصش می‌دهیم. اما برخی از خصوصیات و علائم لکنت شامل یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر خواهد بود:
_ وقفه‌هایی در تولید صداها یا هجاها
_ تکرار صداهای کلمات
_ کشیدن صداها
_ مکث‌های غیرعمدی
_ وقفه‌ در روند گفتار
_ تکرار غیرعادی هجایی از کلمات
_ کشیدن یک حرف صامت؛ بی‌صدا یا مصوت؛ صدادار
_ گیر کردن و بروز انقباض در عضلات لب‌، زبان یا تارهای صوتی
_ ترس از بیان برخی کلمات
_ جایگزین کردن اجباری کلمه‌ای دیگر به جای کلمهٔ مشکل‌دار
_ پرهیز از صحبت کردن در برخی موقعیت‌ها
_ کمک گرفتن از حرکاتی مانند فشار آوردن به لب‌ها، بستن چشم‌ها، مشت کردن دست و منقبض کردن عضلات بدن هنگام حرف زدن
_ وارد کردن صداهایی مثل اوم یا اِ، هنگام حرف زدن برای رها شدن، پنهان کردن یا تصحیح مشکل گفتاری
 

یادمان باشد برای اطمینان خاطر از همه چیز، اولین کاری که باید بکنیم این است که موضوع را با پزشک کودک تان در میان بگذاریم تا در صورت لزوم او ما را به یک متخصص گفتاردرمانی ارجاع دهد. اما برای حرف زدن با کودک دارای لکنت زبان بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
_ از تمام کردن جمله‌های کودک خودداری کنید.
_ به او فرصت کامل کردن حرف‌هایش را بدهید.
_ هرگز وسط حرفش نپرید.
_ از او نخواهید سریع‌تر یا آرام‌تر حرف بزند.
_ هنگام حرف زدن به چشم‌های کودک نگاه کنید.
_ کمک کنید او هم با مخاطبش ارتباط چشمی برقرار کند.
_ با علاقه حرف زدنش را دنبال کنید.
_ با کودک آرام و شمرده حرف بزنید.
_ از عبارات کوتاه و ساده استفاده کنید.
_ هرگز او را به دلیل لکنتش سرزنش یا تحقیر نکنید.
_ گفتار آهسته و یکنواخت را برایش الگوسازی کنید.
_ وقت بگذارید و بدون عجله مکالمات آرامی با کودک داشته باشید.
_ سعی کنید به حرف‌هایش بازخوردهای متناسب غیرکلامی مانند تکان دادن سر بدهید.
_ با حوصله به او گوش دهید و خودتان هم سرعت حرف زدن تان را پایین بیاورید.
_ کمکش کنید آهسته و رها صحبت کند.
_ کمکش کنید از گفتن برخی کلماتی که برایش سخت است فرار نکند و از ادا کردن شان نترسد.
_ به او بفهمانید لازم نیست از کلمه‌های جایگزین به جای کلماتی استفاده کند که گفتن شان برای او سخت‌تر است.
_ تند و سریع با کودک حرف نزنید، چون با این کارتان او را آشفته و گیج می‌کنید.
_ اول مطمئن شوید که کودک تان حرف شما را به درستی فهمیده است و بعد منتظر پاسخ و واکنشش باشید.
_ محیطی آرام و دور از استرس برایش فراهم کنید.
_ سعی کنید نگرانی و اضطراب‌های تان را به او منتقل نکنید.

اگر تمام این موارد را انجام دادید ولی چیزی بهتر نشد و حتی مشکلات کودک تان بیشتر شد، مجدداً به پزشک کودک تان مراجعه کنید تا در صورت لزوم کمک‌های بهتر و بیشتری دریافت کنید.
 
ادامه دارد...

منبع: سایت مادرشو