ابومحمد عبدالرحمان ابن ابی حاتم رازی

(ح 327 -240 ق)، متكلم، مفسر، فقیه، رجال‏شناس، حافظ و محدث. در رى متولد شد و در همانجا نشو و نما یافت. وى در محله‏ى درب حنظله‏ى رى ساكن، و خانه و مسجدش در آن محل واقع بود. به همراه پدر به حج رفت و سفرهاى بسیارى نیز به شهرهاى مختلف اسلامى، همچون شام و مصر و اصفهان داشت. قرآن را نزد فضل بن شاذان آموخت و پس از آن به فراگیرى حدیث روى آورد، زیرا پدرش اجازه نداده بود كه قبل از قرائت قرآن به حدیث بپردازد. در فراگیرى حدیث از محضر استادان بسیارى از جمله پدرش، ابوحاتم رازى، و ابوسعید اشج و یونس بن عبدالاعلى و على بن مُنذر طریقى و احمد بن سِنان و مسلم بن حجاج و حجّاج بن شاعر و ابراهیم مُزنى و بحر بن نصر و محمد بن عبدالملك بن زَنجویه و ابوزرعه رازى و ابن وارة بهره جست و از آنها حدیث شنید. ابن عدى، حسین بن على حسینك تمیمى، على بن عبدالعزیز بن مَردك، حَمد اصفهانى، ابواحمد حاكم، احمد بن محمد بصیر رازى، ابراهیم بن محمد بن یَزداد، احمد بن محمد بن یزداد، ابراهیم بن محمد نصرآبادى، ابوسعید عبدالوهاب رازى و دیگران از وى حدیث نقل كرده‏اند و او را ثقه دانسته‏اند. چون ابن ابى‏حاتم، امیرالمؤمنین على (ع) را مقدم بر عثمان مى‏داند، سلیمانى وى را شیعه به حساب آورده است. پدرش ابوحاتم، عبادت و ورع وى را ستوده ست. از آثار وى: «الجرح والتعدیل». «تقدمة المعرفة للجرح والتعدیل»؛ «التفسیر»؛ «الردعلى الجهمیه»؛ «العلل» یا «علل الحدیث»؛ «المسند»؛ «الفوائد الكبیر»؛ «ثواب الاعمال»؛ «المراسیل»؛ «فوائد الرازیین» یا «فوائد اهل الرى»؛ «الكنى»؛ «الزهد».