ابوعلی ابوعبداللَّه احمد ابن مسکویه
(وف 421 ق)، فیلسوف ادیب، نویسنده، و منشى آلبویه. ملقب به خازن. در خانوادهاى زردشتى در رى متولد شد. در فن دبیرى چندان مهارت داشت كه به عنوان كاتب و ندیم به خدمت ابومحمد حسن مهلبى، وزیر امیر معزالدولهى دیلمى درآمد و تا زمان مرگ با وى بود. مدت هفت سال نیز در خدمت ابنعمید در دربار ركنالدوله در رى بود و سمت كتابدارى و نگاهدارى اسناد و مدارك را داشت. در 355 ق كه غازیان آشوبگر خراسان بر سر راه خود به روم شرقى از رى مىگذشتند، كتابخانهى عظیم ابنعمید را از غارت و ویرانى مصون داشت. پس از عزل ابوالفتح ابنعمید، همكارى با دستگاه صاحب بن عباد را نپذیرفت. چه خود را همپایهى وى مىدانست و مستقیماً به خدمت یكى از فرمانروایان آلبویه درآمد. پس از مرگ عضدالدوله به خدمت پسرش، صمصامالدوله رسید. از معاصران بوعلى سینا بود و با ابوحیان توحیدى و بدیعالزمان همدانى مكاتبه داشت. از احوال ابنمسكویه پس از اعدام ابنسعدان، وزیر صمصامالدوله (375 ق)، اطلاع چندانى در دست نیست. ابنمسكویه چهرهى برجستهاى در حیات عقلى و فرهنگى زمان خود بود. در رشتههاى گوناگون تاریخ، علم كلام، فلسفه و پزشكى تبحر داشت. به كیمیاگرى و علوم غریبه سخت علاقهمند بود. برداشت وى از دین بیشتر فلسفى و تا حدى عقلانى بود. رنگ فلسفى آثار ابنمسكویه سبب شده است كه شیعیان بیش از اهل تسنن آنها را بپذیرند. خود وى مانند فارابى و اخوان الصفا از معتقدان به تشیع فلسفى بود. از دیگر علوم مورد علاقهى وى پزشكى بود و بسیار محتمل است كه دو كتاب داروشناسى كه ابنقفطى در «تاریخ الحكماء» از وى نام برده است براى عضدالدوله تألیف كرده باشد. از آثار مهم او «تجارب الامم و عواقب الهمم» در تاریخ است از آغاز تا مرگ عضدالدوله 372 ق. از دیگر آثار بزرگ وى: «تذهیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، در فلسفه اخلاق است. هدف از تألیف این كتاب آن بوده است كه براى دانشجویان فلسفه و اخلاق، كتابى ساده و روان مشتمل بر بیان اصول فلسفه فراهم آورد. پس از آن كتب زیادى را به این سبك نوشتند از آن جمله، «اخلاق ناصرى» خواجه نصیرالدین طوسى كه ترجمه و تألیفى از آن كتاب؛ كتاب «حكمة الخالده»، ترجمهى كتاب «جاویدان خرد»، كه یكى از نسخههاى آن عنوان «كتاب آداب العرب والفرس» دارد.[1] (مسكویه معر.) ابوعلى خازن احمد بن محمد بن یعقوب (ف. 421 ه.ق.) بنا به نقل مورخان و یا پدر او در آغاز امر زردشتى بود و سپس اسلام آورد. ابوعلى نخست در خدمت ابومحمد مهلبى وزیر معزالدوله (ف. 352) به سر مىبرد و بعد از آن نزد ابنالعمید رفت و خازن كتب او بود. پس از وفات ابنالعمید چندى در خدمت عضدالدله دیلمى و صمصامالدوله گذراند. ابو على به علوم اوایل معرفت بسیار داشت و از آن جمله به فلسفه و طب و كیمیا بیش از همه مایل بود. وى از نویسندگان و مورخان مشهور اسلامى محسوب مىشود. از جمله آثار فسلفى او كه در دست است كتب ذیل را نام مىبریم: الطهارة فى علم الاخلاق، كتاب فى جواب المسائل الثلاث (در سه مسأله: اول در اثبات صانع، دوم در نفس و احوال آن، سوم در نبوات)، تهذیب الاخلاق، آداب العرب و الفرس (ه.م.)، جاویدان خرد، كتاب العادة تجارب الامم (ه.م.) ابن مسكویه در ما بعدالطبیعه سه مسأله اثبات وجود صانع و نفس و نبوت را با روش تازهاى مورد مطالعه قرار داده است. ابوعلى احمد بن محمد بن یعقوب مسكویه (ف. 421 ه.ق) از بزرگان فلاسفه و حكما و مشاهیر دانشمندان اسلامى است. در لغت، منطق، فنون شعر، ریاضیات، فلسفه و حكمت استاد بود، به خدمت عضدالدوله رسید و سمت ندیم و خازنى او را یافت. تألیفات بسیارى دارد كه از آن جمله است «تجاربالامم و تعاقبالهمم» و «تهذیبالاخلاق و تطهیرالاعراق» و كتاب «جاویدان خرد».
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
