احمد بلخی ابوزید

(322 -235 ق)، ادیب، متكلم، فیلسوف شیعه و جغرافیدان. در شامستیان، از روستاهاى نزدیك بلخ خراسان به دنیا آمد. پدر او از سجستان و معلم كودكان بود. در جوانى به بغداد رفت تا در مذهب امامیه تحقیق كند. در آنجا به محضر یعقوب بن اسحاق كندى راه یافت و نزد او به كسب علوم عقلى پرداخت. وى هشت سال در عراق بسر برد، و در این مدت فلسفه، نجوم، طب، طبیعیات و علم كلام و دیگر دانشها را فراگرفت، سپس از راه هرات به بلخ بازگشت. ابوزید علاوه بر تألیفات گران قدر، شاگردانى نیز داشت از جمله: ابن فریغون، ابوالحسن محمد یوسف عامرى، ابومحمد حسن وزیرى. برخى از محققان، زكریاى رازى را نیز در فلسفه از شاگردان او مى‏دانند و رازى به سبب تعلیمات وى به فلسفه نو فیثاغورى متوجه گردید. ابوزید را سومین متكلم بزرگ عالم اسلام مى‏دانند. و بعضى منابع وى را در عراق جاحظ خراسان لقب دادند. حدود هفتاد تألیف به او نسبت داده‏اند، از جمله: «صور الاقالیم الاسلامیه»؛ «جمل مصالح الانفس»؛ «العلم و التعلیم»؛ «تفسیر ابى زید بلخى»؛ «لغات القرآن»؛ «شرایع الادیان»؛ «رسالة حدود فلسفه»؛ «فضیلة علوم ریاضیات»؛ «الاسماء و الكنى و الالقاب»؛ «عصمت الانبیاء».[1] احمد بن سهل بلخى، متكلم و فیلسوف خراسان، از شاگردان مشهور كندى (یعقوب بن اسحاق). وى در آغاز قرن چهارم مى‏زیست (ف. 322 ه.ق.) گذشته از كتبى كه در كلام تألیف كرد، كتابهاى معتبرى نیز در فسلفه و علوم به رشته تحریر درآورد، مانند: حدود الفلسفة، مایصح من احكام النجوم، كتاب الاخلاق الامم، و كتاب مشهور صورالاقالیم در جغرافیا.