ابو عبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیره بن بردزبه یزدبه بخاری

(256 -194 ق)، حافظ، محدث، فقیه و مورخ. وى ثقه‏ترین محدث اهل سنت است. بردزبه زرتشتیى بود كه اسلام آورد. ابو عبدالله در بخارا به دنیا آمد و در طلب حدیث به خراسان و عراق و مصر و شام سفر كرد، و از بسیارى مشایخ چون، ابوعاصم و انصارى و مكى بن ابراهیم و عبیدالله بن موسى و ابوالمغیرة حدیث شنید. او از حدود یك هزار شیخ احادیث بسیارى جمع‏آورى كرد كه از آن میان هر چه را به راویان آنها اعتقاد داشت در صحیح خویش ثبت كرد و كتاب خود یعنى اولین كتاب «صحیح» را عرضه كرد كه محمد بن یوسف فربرى از راویان آن است. بخارى از حافظه‏اى شگرف برخوردار بود. ابوعیسى ترمذى، ابوحاتم رازى، صالح جزره، ابراهیم نسفى، ابن خزیمه، ابو زرعه رازى، و مسلم بن حجاج نیشابورى از جمله راویان و شاگردان وى هستند. وى در آخر عمر به واسطه اختلافات فرقه‏اى مذهبى نتوانست در بخارا بماند لذا، به یكى از قراء سمرقند -خر تنگ- رفت و همان جا درگذشت. از آثار وى: «الادب المفرد»؛ «الاسماء و الكنى»؛ «تاریخ اوسط»، «تاریخ صغیر» و «تاریخ كبیر»؛ «ثلاثیات البخارى»؛ «الجامع الصحیح»؛ مشهور به «صحیح بخارى»؛ «خلق افعال العباد»؛ «السنن»، در فقه؛ «الضعفاء».