ابوالمظفر منصور سمعانی مروزی

(489 -426 ق)، مفسر، محدث و واعظ. در مرو به دنیا آمد. در ابتدا نزد پدرش، كه از پیشگامان مذهب حنفى بود، فقه آموخت تا این كه فقیهى برجسته شد و از اركان مذهب حنفى به شمار آمد. او از شاگردان ابوغانم كراعى و ابوبكر ترابى و عبدالصمد بن مامون و ابوصالح موذن و ابوعلى شافعى و ابوالقاسم زنجانى بود. پس از سى سال در سفر حج به مذهب شافعى گرایش پیدا كرد و ازین رو پس از مراجعت به وطن مورد طعن و آزار مردم مرو قرار گرفت و كار به كارزار كشید. اما وى بر مذهب شافعى پاى فشرد و امام شافعیان گشت و موافق آن مذهب تدریس كرد و فتوى داد و تالیفات بسیارى در فقه شافعى از خود بجاى گذاشت. فرزندانش و عمر بن محمد سرخسى و ابونصر محمد كاشانى و محمد سنجى و ابونصر غازى و ابوسعد بن بغدادى از شاگردان وى مى‏باشند. و از وى روایت كرده‏اند. او در تفسیر، فقیه و اصول و حدیث آثارى دارد كه از آن جمله‏اند: «الاصطلام»، كه شهرتى عالمگیر داشت؛ «القواطع»، در اصول فقه؛ «الانتصار»، در حدیث، در رد مخالفین؛ «المنهاج اهل/ لاهل السنه»، در رد قدریه؛ «تفسیر القرآن» یا «تفسیر السمعانى»؛ «الف حدیث عن مائه شیخ»؛ «الرهان»، حاوى هزار مساله از مسائل خلافیه.