محمدتقی شریعتی مزینانی
(تو 1286 ق)، عالم دینى، استاد، محقق، مفسر و نویسنده. در مزینان متولد شد و تا هفده سالگى در زادگاهش، و در مدرسهى مزینان، نزد پدر و عمویش به تحصیل پرداخت. سپس براى ادامهى تحصیل به مشهد رفت و در مدرسه فاضل خان سكنى گزید. نخستین استادش در این مدرسه ادیب نیشابورى اول بود كه دنبالهى مقدماتى را كه نزد پدر و عمویش آموخته بود، در محضر ایشان فراگرفت. بعد از فوت ایشان در خدمت ادیب ثانى رسید و در محضر این دو استاد توانست مقدمات و ادبیات را به پایان برساند. فقه، اصول و فلسفه را نیز نزد اساتید معروف مشهد مانند: آقا شیخ هاشم قزوینى ارتضا، میرزا ابوالقاسم الهى، حاج شیخ محمود حلبى فراگرفت. شریعتى قوانین را نزد حاج شیخ كاظم دامغانى و «شرح لمعه» را نزد ارتضا و حاج میرزا احمد مدرس یزدى معروف به حاج میرزا احمد نهنگ فراگرفت. از دیگر استادان وى آیتاللَّه میرزا مهدى اصفهانى بود كه فضلاى مشهد همه به محضر درس وى مىرفتند. از حدود 1310 ش فعالیت خود را در دبیرستان در سمتهاى مختلف آغاز كرد و تا آخرین دم از تدریس و ارشاد دانشآموز و دانشجو باز نایستاد... از آثار وى: «فایده و لزوم دین»؛ «تفسیر نوین»؛ «وحى و نبوت در پرتو قرآن»؛ «خلافت و ولایت»؛ «امامت در نهجالبلاغه»؛ «اصول عقاید و اخلاق شریعتى»؛ «تاثیر هنرهاى مسلمین بویژه ایرانیان در اروپا»؛ «عباسه خواهر هارونالرشید».[1]
محقق، استاد.
تولد: 1286، قریه مزینان.
درگذشت: 31 فروردین 1366.
استاد محمدتقى شریعتى مزینانى، فرزند محمود روحانى، دوران طفولیت و نوجوانى را در روستاى خود گذرانید و در همان جا فراگیرى منطق، فلسفه و فقه و اصول پرداخت.
در مدرسهى فاضلخان، هم حجرهى برادرش شیخ قربانعلى شریعتى بود و به تحصیل علوم اسلامى مشغول شد. از جمله اساتید وى باید به آیتالله هاشم قزوینى و آیتالله محمدتقى ادیب ثانى اشاره كرد كه نزد ادیب ثانى دوره مطول و مغنى را به پایان رساند، قوانین را نزد حاج شیخ كاظم دامغانى، شرح لمعه را نزد ارتضا و حاج میرزا احمد مدرس خواند، از اساتید دیگر آن زمان وى میرزاى اصفهانى بود.
از سال 1311 به تدریس در مدارس جدید مشهد پرداخت. معلمى را از مدرسهى ملى شرافت آغاز كرد و تا سال 1313 ادامه داشت. بر طبق مقررات ادارى، صلاحیت علمى و شایستگى تدریس ایشان از سوى اداره فرهنگ تأیید مىشود و از این پس (1314) در دبیرستان ابن یمین، به تعلیم مىپردازد. چون فعالیتهاى ثمر بخش داشت، نظامت دبیرستان نیز به عهداش محول میشود و كلاسهاى جدید دبیرستان را تأسیس مىكند. طبیعى است در آن زمان یك دبیر یا مسئول دبیرستان كه پاىبند موازین شرعى بود، نمىتوانست بعضى برنامههاى خاص دولتى را اجرا كند و با دشواریهایى مواجه مىشد. در همین زمان شروع به ترجمه كتاب از عربى به فارسى نمود.
پس از شهریور سال 1320 كه فعالیتهاى سیاسى آزاد شده بود و حزب توده تبلیغاتى را در ترویج كمونیسم بین جوانان آغاز كرده بود، وى نیز مبارزه با آنها را از كلاس درس (در دبیرستان شاهرضا و سپس فردوسى) شروع كرد و حتى ساعاتى بدون دریافت اضافه كار به تدریس ادبیات فارسى و عربى و شرعیات مىپرداخت. در همان سالها بود كه به تدریس در دانشسرا- كه مركز فعالیت آن حزب شده بود- نیز مشغول گشت.
از دیگر مراكز آموزشى دولتى كه استاد شریعتى در آنجا به تدریس پرداخت، دانشكدهى الهیات و معارف اسلامى مشهد است كه از سال 1327 تأسیس شد، و بنا به دعوتى كه از وى به عمل آمد، تفسیر سوره قرآن و نهجالبلاغه را تدریس مىكرد و تا سه سال ادامه داشت.
سرانجام بنابر حكم ادارهى آموزش و پرورش خراسان، استاد محمدتقى شریعتى مزینانى در تاریخ بیست و دوم آبان 1341 پس از سى سال تدریس در دبیرستانهاى مشهد بازنشسته شد.
از دیگر فعالیتهاى ایشان مبارزه با اندیشههاى سید احمد كسروى بود. استاد مجالسى را برگزار مىنمود. (سخنرانىها، جلسات تفسیر قرآن) ولى با افزایش برنامهها، به پیشنهاد او و با توجه به نیاز موجود از سال 1323 منزلى در كوچه چهارباغ مشهد براى تشكیل جلسات اجاره كردند. با نصب تابلوى «كانون نشر حقایق اسلامى» بر سر در آن، این مركز تبلیغى رسمیت و تمركز یافت و برنامه آن منتشر شد. (كارنامهى كانون در اسفند 1326 منتشر شد). در سال 1327 سخنرانىهاى فرهنگى در رادیو مشهد داشت كه دربارهى «فایده و لزوم دین» بود كه بعدها با همین نام منتشر شد. در سال 1330 با «جمعیتهاى مؤتلفهى اسلامى مشهد» همكارى داشت و در این مسیر در انتخاب وكلایى براى دوره هفدهم مجلس شوراى ملى تلاش خود را نمود. در سال 1336 به اتهام همكارى با نهضت مقاومت ملى به مدت یك ماه و اندى دستگیر و بازداشت شد. به این ترتیب جلسات كانون تشكیل شد. پس از آزادى جلسات تفسیر و سخنرانى وى در منزل آیتالله العظمى سید محمدهادى میلانى (1337 الى 1339) تشكیل مىشد. از سال 1337 الى 1340 در دانشكده الهیات و معارف اسلامى مشهد و نیز در مؤسسه وعظى و تبلیغ به تدریس تفسیر قرآن و نهجالبلاغه مىپرداخت. در سال 1339 كانون نشر حقایق اسلامى دوباره شروع به فعالیت نمود.
در عاشوراى 1381- برابر با سوم تیر 1340- براى عدهاى از عزاداران، استاد سخنرانى نمود و اهداف قیام حسین (ع) را شرح داد. ولى سال بعد، پس از رسیدن دسته راه پیمایان به صحن عتیق، از سخنرانى استاد ممانعت به عمل آمد. و در سال 1342 قبل از محرم 1383 از شهربانى به وى تلفن زدند كه سازمان امنیت با این برنامه موافق نیست. به این ترتیب كانون تعطیل شد. در سال 1342 نامهاى از طرف هیئت مدیرهى حسینیهى ارشاد و مكتوب به خط استاد مرتضى مطهرى فرستاده شد (و با واسطه قرار دادن آیتالله میلانى) كه وى براى سخنرانى به تهران روند. این دعوت چنان بود كه چند شب سخنرانى تبدیل به چهار سال و اندى شد.
علاوه بر حسینیه ارشاد، دو سه سال- هنگام حبس آیتالله سید محمود طالقانى- در ماه رمضان اداره مجلس وعظ و تفسیر مسجد هدایت به عهده وى بود و به اصرار جمعیتى به نام احباب الحسین (ع) به گفتن تفسیر قرآن و ارشاد آنان پرداخت. كتاب خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت كه شامل بحثهاى تحقیقى است، ثمره سخنرانىهاى هفتگى ایشان است كه طى بیست و سه جلد در حسینیهى ارشاد ایراد كرده است (در این كتاب آقایان استاد مرتضى مطهرى، محمدتقى شریعتمدارى نیز مطالبى دارند، 1339). تجدید طبع تفسیر نوین، وحى و نبوت در قرآن و آثار قلمى دیگر نیز از ثمرات دوران اقامت در تهران است.
استاد محمدتقى شریعتى در ادبیات عرب و فارسى تبحر داشت و در گفتارش نكات فراوانى وجود داشت.
آخرین سخنرانى استاد شریعتى در حسینیه ارشاد در هفده آبان 1351 (عید فطر 1392) بود كه پس از آن حسینیه توسط سازمان امنیت تعطیل شد. استاد در سال 1352 دستگیر شد و یك سال و اندى در حبس بود. فرزند وى دكتر على شریعتى در بیست و نه خرداد 1356 در لندن درگذشت. پس از پیروزى انقلاب اسلامى براى اولین بار در شانزده فروردین 1358 در حسینیهى ارشاد سخنرانى نمود. بین سالهاى 1358 الى 1360 به مناسبتهاى خاص سخنرانىهاى وى از رادیو پخش مىشد.
از آثار اوست: آغاز وحى با تفسیر سوره علق (تاریخ مقدمه 1340)؛ اصول عقاید و اخلاق شریعتى (چاپ اول 1321، چاپ هفدهم 1333) امانت در نهجالبلاغه (1357)؛ تأثیر هنرهاى مسلمین به ویژه ایرانیان در اروپا (زكى محمدحسین، ترجمه)، تعلیمات دینى (قسمت اول، مخصوص كلاس اول دبیرستان، 1325)؛ تفسیر نوین؛ جز سىام قرآن (1346)؛ چرا حسین قیام كرد؟ (نشریه كانون نشر حقایق اسلامى، 1341)؛ ز نیرو بود مرد را راستى (نشریه كمیته دبیران تعلمیات دینى مشهد، به مناسبت اولین سمینار دبیران تعلمیات دینى در مشهد، مرداد 1349؛ استاد در نشریه مقالهاى دارند)؛ عباسه، خواهر هارون الرشید یا خوارى برمكیان (تألیف جرجى زیدان ترجمه استاد، بى. تا)؛ فایده و لزوم دین (نشریه دوم كانون نشر حقایق اسلامى مشهد، آذر 1329)؛ مبانى اقتصادى در اسلام (عبدالحمید جودةالتجار؛ ترجمه استاد، ششمین نشریه كانون نشر حقایق اسلامى مشهد، 1325)؛ مقدمهى كتاب نیایش (دكتر آلكسیس كارل، ترجمه دكتر على شریعتى، 1339)؛ وحى و نبوت در پرتو قرآن (1349)؛ متن دو سخنرانى استاد به نامهاى «مهدى موعود امم» و «على شاهد رسالت» در دومین نشریه انجمن اسلامى دانشجویان مشهد در دى 1339 به چاپ رسیده است.
استاد محمدتقى شریعتى مزینانى عصر دوشنبه سى و یك فروردین 1366- برابر با بیست و یك شعبان 1407 ق. درگذشت. پیكرش در جوار امن الهى در مشهد حرم امام رضا (ع) درون غرفهاى از صحن آزادى به خاك سپرده شد.
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
