شیخ الاسلام ابوعثمان اسماعیل صابونی نیشابوری

(449 -373 ق)، محدث، مفسر، فقیه، اصولى، خطیب و واعظ. در بوشنج به دنیا آمد.نه ساله بود كه به دنبال قتل پدرش، كه از وعاظ بزرگ نیشابور بود، اولین مجلس وعظ را برقرار كرد. از ابوسعید عبدالله بن محمد رازى و ابوبكر بن مهران و ابومحمد مخلدى و زاهر بن احمد فقیه سرخسى و ابوحسین خفاف و ابوالعباس تابوتى و ابوسعید سمسار و ابوبكر احمد بن ابراهیم بن فرات و دیگران حدیث روایت كرد. او در نیشابور و هرات و سرخس و حجاز و شام و جبال حدیث شنید و در خراسان و هند و گرگان و شام و حجاز و فلسطین حدیث گفت. صابونى در معره‏ى نعمان با ابوالعلاء معرى ملاقات كرد. كتانى و على صصرى و بیهقى و محمد فراوى از وى روایت كرده‏اند. ابوبكر بیهقى او را امام مسلمین تعریف مى كند و دیگران قدرت او در تفسیر و حافظه‏ى سرشارش را تحسین كرده‏اند. به قول عبدالغافر، در «السیاق» هفتاد سال وعظ گفت و بزرگان زمان همچون ابوطیب صعلوكى و استاد ابواسحاق اسفراینى و استاد ابوبكر بن فورك در مجلس وعظ او حاضر مى‏شدند. او بیست سال در جامع شهر خطبه خواند و اقامه‏ى نماز كرد.سرانجام در نیشابور درگذشت. وى تصانیف بسیارى از خود بجاى گذاشته است. از آثارش: «عقیده السلف»، «الفصول فى الاصول»، «الاربعین»، در حدیث.