اکبر محسنی
تولد: 1291، تهران.
درگذشت: 1374.
اكبر محسنى، فرزند سید حسین محسنى، پس از مرگ پدرش، به وسیلهى شوهر خواهرش در مدرسهى موسیقى كه زیر نظر سالار معزز اداره مىشد نامنویسى كرد. ابتدا به آلتو برنجى روى آورد، سپس ترومپت و فلوت را امتحان كرد و در همان جا به فراگیرى نت پرداخت. سپس تار را نزد رحمتالله صفا، از شاگردان موسى معروفى، تعلیم گرفت. بعد از مدتى دستهى موزیك درست كرد و به تدریس موسیقى پرداخت. در سال 1315 وزارت فرهنگ، جمع كوچكشان را به نام هنرآموز موسیقى استخدام كرد. وقتى رادیو افتتاح شد، اركسترى تشكیل داد كه زیر نظر استاد علىنقى وزیرى تعلیم مىگرفت. بعد از انحلال این اركستر، در اركستر انجمن موسیقى ملى كه به رهبرى روحالله خالقى برنامه اجرا مىكرد به نوازندگى پرداخت. نخستین آهنگى كه ساخت «سهتار و ستاره» بود در مایهى سهگاه كه شعر آن را كریم فكور سروده بود و ناهید سرافراز و حمید قنبرى در سال 1326 در رادیو ایران اجرا كردند. تا سال 1336 فعالیت رادیویى داشت، تا اینكه وزارت فرهنگ براى تدریس سرود و موسیقى در مدارس ایرانیان مقیم عراق وى را انتخاب كرد و در ضمن مأموریت دادند كه در طول خدمت فنون عود را جمع كرده تا بتواند در مراجعت آنها را منتشر كرده و تعلیم دهد. چهار سال در عراق بود و به نوجوانان ایرانى كه در كاظمین و بغداد در مدارس مخصوص درس مىخواندند، سرودهاى میهنى و موسیقى یاد داد و خود نیز عود را نزد استادانى چون جمیل بشیر، گل خماش، وكیل (موسیقیدان ایرانى) و حكمت فاضل یاد گرفت و به جمعآورى فنون مصرى و عراقى پرداخت. پس از بازگشت به ایران، اندوختههاى خود را در نواختن عود در شوراى موسیقى در حضور دكتر مهدى بركشلى، مشیر همایون (حبیبالله شهردار) و چند نفر از استادان ارائه داد و به این ترتیب به كار خود در رادیو ادامه داد و چند سال نیز در تلویزیون تهیهى آهنگها و سرپرستى اركستر برنامهى «هفت شهر عشق» را به عهده گرفت. یكى از تصنیفهاى اكبر محسنى تصنیف «الهه ناز» است با صداى غلامحسین بنا خوانده شده است. وى بیش از 400 آهنگ ساخته است. از آثار دیگر او ترانهى «انتظار»، «به یاد وى تا سحر ماندم نیامد» و «ساقیا» است.
یكى از موسیقیدانان بزرگ كه خدمات ذىقیمتى به موسیقى اصیل وسنتى ایران كرد،اكبر محسنى است. وى هنرمندى متدین و باصفا و حساس مىباشد كه از همان نوجوانى در خانواده مذهبىاش نماز و روزه او ترك نشد و بهترین آهنگهایش را پس از نماز صبح و مناجات با خالق یكتا ساخت و موسیقى را براى خود یك نوع عبادت و زار و نیاز با خداوند مىداند.
اكبر محسنى به سال 1291 در تهران دیده به جهان گشود، پدرش سید حسین محسنى از افسران توپخانه، مردى مذهبى و باایمان بدو و موسیقى را با دید دیگرى نگاه مىكرد.
اكبر از كودكى به موسیقى علاقهمند بود و از همان كودكى دائما با سر قلیان شكستهاى جلوى پدر پاى مىكوبید و آهنگهاى مارش نظامى را با دهان تقلید مىكرد. پس از چندى كه پدرش به رحمت ایزدى پیوست، توسط شوهر خواهرش در سال 1302 به مدرسه موزیك نظام كه ریاست آن با سالار معزز بود رفت و در آنجا نامنویسى كرد. در آن مدرسه اولین سازى را كه وى زد آلتو برنجى بود، سپس با نواختن ترومپت و فلوت آشنا شد و به فراگیرى نت نیز پرداخت زیرا در مدرسه موزیك نظام نوازنده هر قدر هم خوب و در سطح ممتاز و عالى مىنواخت باید حتما با خط نت آشنایى كامل مىداشت.
پس از چندى وى زیر نظر رحمتاله صفا كه از شاگردان برجسته موسى خان معروفى استاد تار بود به فراگیرى این ساز ایرانى و خوش صدا پرداخت وى مدتى هم نزد حسین یاحقى ویولن كار كرد. پس از فراگیرى ردیفهاى موسیقى ایرانى، خود دسته موسیقى ترتیب داد و در سال 1315 این دسته كوچك موسیقى به استخدام وزارت فرهنگ وقت با ماهى 24 تومان درآمدند.
پس از تأسیس رادیو، در اركسترى كه زیر نظر استاد علیقى وزیرى رهبرى مىشد رفت و در این اركستر تارباس مىزد و ماهیانه 70 تومان حقوق دریافت مىكرد. پس از انحلال این اركستر همكارى خود را با اركستر انجم موسیقى ملى به رهبرى استاد روحاله خالقى شروع نمود.
اولین آهنگى كه اكبر محسنى ساخت در سال 1326 بود كه در مایه «سه گاه» و شعر كریم فكور با صداى ناهید سرفراز و حمید قنبرى از رادیو پخش شد این همكارى با رادیو، در اركسترهاى گوناگون تا سال 1336 ادامه داشت تا اینكه از طرف وزارت فرهنگ مأموریت یافت به عراق براى تعلیم سرود و موسیقى ایرانى به كودكان ایرانى مقیم آن كشور عزیمت كند مدت چهار سال در شهرهاى: بغداد و كاظمین در مدارس ایرانى مشغول تدریس شد و در این مدت با موسیقىدانان و نوازندگان بزرگ عراق آشنایى پیداكرد و تكنیكهاى مصرى و عراقى را نزد استادانى چون: جمیل بشیر، گل خماش، وكیل كه این آخرى موسیقىدان ایرانى بود ولى با تكنیك موسیقى عرب آشنایى كامل داشت رفت و بسیارى از رموز موسیقى را آموخت.
پس از پایان مأموریت در كشور عراق به خاك وطن خود بازگشت و دوباره فعالیت خود را در سازمان رادیو تلویزیون آغاز و در تلویزیون ساختن آهنگ و سرپرستى اركستر برنامه هفت شهر عشق را به عهده گرفت. اكبر محسنى حدود 86 ترانه ساخت كه از میان آنها ترانهاى كه بسیار مورد توجه مردم قرار گرفت تصنیف «الهه ناز» با صداى گرم شادروان غلامحسین بنان بود كه براى كارگران اجرا و هدیه به آنان بود شعر این آهنگ از كریم فكور بود. باید یادآور شد كه این آهنگ و تصنیف همیشه در تاریخ موسیقى ایران به یادگار خواهد ماند.
باز اى الهه ناز با دل من بساز
كاین غم جانگداز برود ز برم
گر دل من نیاسود از گناه تو بود
بیا تا ز سر گنهت گذرم
باز مىكنم دست یارى به سویت دراز
بیا تا غم خود را با راز و نیاز
ز خاطر ببرم
گر نكند تیر خشتمت دلم را هدف
بخدا همچو مرغ پر شور و شعف به سویت بپرم
آنكه او به غمت دل بندد چون من كیست
ناز تو بیش از این بهر چیست كیست ناز
تو الهه نازى
در بزمم نشین
من تو را وفا دارم
بیا كه جز این نباشد هنرم
این همه بىوفایى
ندارد ثمر
بخدا اگر از من نگیرى خبر نیابى اثرم
اكبر محسنى با اینكه در عراق با موسیقى عرب و تكنیك و چند و چون آن آشنایى پیدا كرد هیچگاه آهنگهایش فرم و رنگ عربى نداشت و علت كشش او هم به سوى عود و فراگیرى و نواختن آن، بیشتر براى زنده كردن این ساز ایرانى كه همان بربط است بود. زیرا در مدت سه سالى كه در عراق بود و در مدارس ایرانیان مقیم آن كشور موسیقى و سرود تدریس مىكرد تحقیقاتى راجع به ساز عود كرد كه خودش مىگوید: «سه سال پیش اداره هنرهاى زیبا ضمن نامه دو نفر را كه هر دو از شاگردان خود من بودند براى فراگرفتن تكنیك عود به عراق فرستاد ولى متأسفانه به علت پیش آمدن حوادث عراق موضوع عملى نشد و من تصمیم گرفتم كه شخصا این كار را انجام بدهم و بدون این كه دستورى از هنرهاى زیبا داشته باشم ساعات فراغت خود را به فراگرفتن این ساز اختصاص دادم. مدتى زیر نظر سلمان شكور نوازنده نامدار عراقى به فراگرفتن مبانى نوازندگى این ساز مشغول شدم و چون در نواختن این ساز توانایى كافى پیدا كردم از استادان دیگرى نیز از جمله حكمات فاضل (عراقى) و وكیل (كه یك موسیقیدان ایرانى مقیم عراقى مىباشد) اطاعاتى در این زمینه كسب كردم...حاصل این مطالعات اتخاذ روش جدیدى در نواختن عود است كه امیدوار هستم بتوانم در آینده به وجهى كه در خور استفاده عموم باشد چگونگى این روش را انتشار دهم.»
محسنى داراى سه پسر و یك دختر است كه به هیچ كدام نواختن سازى را نیاموخت، چرا؟ معلوم نیست؟ یا نخواست یا وقت كافى جهت تعلیم و تعلم آنان در اختیار نداشت.
نوازندگان كمانچه
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
