علیرضا اعرافی

تولد

تحصیلات

دوستان دوران تحصیل در حوزه

حرکت علمی

بینش سیاسی و اجتماعی

مسئولیت‌های اجرایی

نام سازمان یا مؤسسه محل خدمت /  نوع فعالیت /  سمت

فعالیت‌ های علمی و فرهنگی

آیت الله اعرافی، از ابتدای انقلاب اسلامی فعالیت های بسیاری را در زمینه علم و فرهنگ به انجام رسانده است. برخی از مسؤولیت های وی در عرصه علم و فرهنگ به شرح زیر است:
 

فعالیت در نشریات

مدیر مسئول فصلنامه های “حوزه و دانشگاه”
مدیر مسؤول فصلنامه های “جستار اقتصادی”
مدیر مسؤول فصلنامه های “تربیت اسلامی”
 

مؤسس موسسه اشراق و عرفان

موسسه “اشراق و عرفان” فعالیت خود را از سال ۱۳۸۶ با نظارت و اشراف علمی آیت الله اعرافی آغاز کرده است. این موسسه در عین تأکید بر اصالت‌های حوزوی، سعی در پاسخگویی به نیازهای معرفتی انسان معاصر دارد؛ از این رو مأموریت خود را پژوهش در زمینه “فقه های نو و فلسفه های مضاف بر مبنای روش اجتهادی در راستای نظام سازی اسلامی”، پرورش پژوهشگران صاحب نظر در عرصه های فوق و حرکت در راستای اسلامی سازی علوم انسانی تعیین کرده است.
 

مؤسس مرکز حوزوی جامعة المصطفی العالمیه

جامعه مصطفی العالمیه از ادغام مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور در سال ۱۳۸۷ توسط آیت الله اعرافی در قم تشکیل شده است.
جامعة المصطفی العالمیه نهادی علمی و بین المللی با هدف گسترش علوم اسلامی، انسانی و اجتماعی، با رویکرد آموزشی، پژوهشی و تربیتی، تأسیس شده و در دو نظام آموزشی حوزه ای و آکادمیک در قالب ۱۷۰ رشته و گرایش در سطوح نظام آموزشی حوزه ای و نظام آموزشی برای دانشجویان ایرانی و خارجی به فعالیت پرداخته است.
 

سوابق تحقیقاتی

عنوان طرح تحقیقاتی /  سمت در طرح

فلسفه تعلیم و تربیت / مؤلف
اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / مجری
در باب استعداد آدمی / مجری
آراء تربیتی دانشمندان مسلمان (5 جلدی)/ مجری
نظام تربیت اسلامی (سه جلد) / مجری
سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع ) (سه جلد) / مجری
نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر
ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاوره و ناظر
مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور
 

سوابق آموزشی

عنوان دروس مورد تدریس /  نام مؤسسه یا دانشگاه

کتاب‌های مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه/ حوزه علمیه قم
فلسفه اسلامی، کتاب‌های بدایه, نهایه, اسفار و منطق / حوزه علمیه قم
خارج فقه : کتاب‌های قضاء و شهادات و حدود / حوزه علمیه قم
خارج اصول فقه / حوزه علمیه قم
فقه التربیه / حوزه علمیه قم
عرفان اسلامی. کتاب تمهید القواعد/ مرکز جهانی علوم اسلامی
فلسفه تعلیم و تربیت و تربیت در قرآن و روایات / دانشگاه تربیت مدرس تهران - دانشگاه تربیت‌معلم تهران
تربیت اسلامی / مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره ) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه
فلسفه اخلاق / مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه
فلسفه / دانشگاه سپاه قم
فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه عالی قضایی)
دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبایی تهران
 

 
فعالیت های آموزشی
آیت الله علیرضا اعرافی، علاوه بر تحصیل در حوزه، سال‌ها سطوح عالی فقه، اصول، فلسفه و عرفان را تدریس کرده و از شخصیت های شناخته شده در حوزه و دانشگاه بوده است. وی به طور تخصصی در عرصه اسلامی سازی علوم انسانی به ویژه علوم تربیتی نظریه پردازی کرده است. 
 

دروس تدریس شده در مراکز و دانشگاه ها

تدریس کتاب های مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه (حوزه علمیه قم)
تدریس کتاب های “فلسفه اسلامی”، “بدایه”, “نهایه”, “اسفار” و “منطق” (حوزه علمیه قم)
در دوره خارج فقه کتاب های “قضاء” و “شهادات و حدود” (حوزه علمیه قم)
تدریس خارج اصول (حوزه علمیه قم)
تدریس “فقه التربیه” (حوزه علمیه قم)
تدریس عرفان اسلامی کتاب “تمهید القواعد” (مرکز جهانی علوم اسلامی)
تدریس “فلسفه تعلیم و تربیت” و “تربیت در قرآن و روایات” (دانشگاه تربیت مدرس تهران – دانشگاه تربیت معلم تهران)
تدریس “تربیت اسلامی” ( مؤسسه آموزشی – پژوهشی امام خمینی (ره ) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه)
تدریس “فلسفه اخلاق” (مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه)
تدریس فلسفه دانشگاه سپاه قم
تدریس فقه و اصول مدرسه عالی قضایی قم
تدریس دروس معارف در دانشگاه علامه طباطبایی
 

استاد، راهنما یا مشاور

عناوین پایان نامه‌هایی که استاد، راهنما یا مشاور آن بوده‌ اند:
 

عنوان پایان‌نامه / مقطع/ سال

١. میزان انطباق محتوا و اهداف کتب تعلیمات دینی مقطع راهنمایی /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٦
٢. انگیزش در اخلاق از دیدگاه قرآن کریم /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٧
٣. روش‌های تربیتی ـ انذار و تبشیر در قرآن /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٧
٤. بررسی تطبیقی فطرت از دیدگاه شهید مطهری و استعداد از دیدگاه اسکفلر و پیامدهای آن /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٧
٥. بررسی ارتباط میان آموزه‌های وحیانی و دانش‌آموز آموزش‌وپرورش از منظر معرفت‌شناسی /  دکتری /  ١٣٧٩
٦. رابطه فقه و تربیت /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
٧. تاریخ تحول ادوار اجتهاد /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
٨. جایگاه عقل و دین‌شناسی علامه طباطبایی و اقتضائات آن در تربیت عقلانی /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
٩. آداب و شیوه‌های آموزشی در سیره معصومین (ع ) /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
١٠. آرای تربیتی امام خمینی (ره ) /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
١١. مبانی کلامی حکومت دینی /  سطح ٤ حوزه(دکترا) /  ١٣٨١
١٢. خانواده در اسلام /  کارشناسی ارشد /  ١٣٨٠
١٣. تربیت فرزند در قرآن /  کارشناسی ارشد /  ١٣٨٠
١٤. مادیت گرایی، ریشه و علل آن از دیدگاه اسلام /  ١٣٧٩
١٥. اسلام و دموکراسی /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
١٦. تربیت اخلاقی در سیره معصومین(ع) /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
١٧. روش‌های آسیب‌زا در تربیت اسلامی /  کارشناسی ارشد /  ١٣٧٩
و شمار دیگری از پایان‌نامه‌ها 
 

تألیفات

مجسمه و نقاشی/ زمستان/ 90
وحدت حوزه و دانشگاه/ پائیز/ 92
فقه تربیتی ج 1 (مبانی و پیش‌فرض‌ها) / بهار/ 95
فقه تربیتی ج2 (یادگیری علم و دین)/ پائیز/ 96
بررسی فقهی فلسفه ورزی و فلسفه آموزی/ بهار/ 91
قواعد فقهیه/ بهار/ 93
نفاق شناسی/ تابستان/ 95
احکام تربیت فرزند/ بهار/ 95
تربیت فرزند با رویکرد فقهی/ تابستان/ 95
درآمدی بر تفسیر تربیتی/ بهار/ 97
ضمیر ناخودآگاه در قرآن/ تابستان/ 93
فقه تربیتی جلد 1; مبانی و پیش‌فرض‌ها (ویراست جدید)/ بهار/ 95
فقه تربیتی جلد 4; تعلیم و تعّلم علوم و معارف عقلی/ تابستان/ 95
فقه تربیتی جلد 5 «تعلیم و تعلم علوم و معارف شهودی»/ بهار/ 95
فقه تربیتی جلد 7 «آداب مشترک تعلیم و تعلم»/ بهار/ 95
مکاسب محرمه 1 (اعیان نجس 1)/ پائیز/ 95
مکاسب محرمه جلد 2 (اعیان نجس 2)/ تابستان/ 95
مکاسب محرمه جلد 5 (محرمات علوم)/ زمستان/ 95
مکاسب محرمه جلد ششم (محرمات هنر)/ تابستان/ 95
روش‌های تربیت/ زمستان/ 95
هرمنوتیک/ بهار/ 95
درآمدی بر اجتهاد تمدن ساز/ بهار/ 95
حوزه علمیه؛ چیستی، گذشته، حال و آینده/ بهار/ 95
فقه تربیتی جلد 2 «ویراست سوم» (تعلیم و تعلّم علم و دین)/ پائیز / 96
فقه تربیتی جلد 24 (تربیت عبادی)/ بهار/ 96
مکاسب محرمه جلد 3 (داد و ستد با کالاهای دارای منفعت حرام)/ زمستان/ 96
مکاسب محرمه جلد 4 (محرمات علـــوم 1)/ زمستان/ 96
قلمرودین و گستره شریعت/ بهار/ 96
بررسی فقهی سب و دشنام / تابستان/ 96
خورشید عاشورا/ پائیز/ 96
فقه تربیتی جلد بیست و ششم (تربیت جنسی)/ تابستان/ 96
مکاسب محرمه جلد 12 (محرّمات روابط میان فردی 4)/ زمستان/ 96
گفتارهایی در باب حوزه و تمدن و انقلاب اسلامی/ زمستان/ 96
تبلیغ/ زمستان/ 96
شیطان شناسی/ زمستان/ 96
فقه تربیتی جلد بیست و یکم (تربیت جسمانی)/ زمستان/ 97
مکاسب محرمه جلد 8 (محرّمات ورزش و بازی)/ پائیز/ 97
مکاسب محرمه جلد 9 (محرّمات روابط میان فردی 1)/ بهار/ 97
مکاسب محرمه جلد 13 (محرّمات سیاست)/ زمستان/ 97
اندیشه‌های راهبردی قرآنی و حدیثی المصطفی(ص)/ زمستان/ 97
گواهان اعمال/ تابستان/ 97
وحدت و بیداری/ تابستان/ 98  
مکاسب محرمه جلد چهاردهم (محرّمات تجاری و اداری)/ تابستان/ 98
مکاسب جلد هفتم (محرمات هنر 2 «غنا»)/ تابستان/ 98
فقه تربیتی جلد سوم ; تعلیم و تعلم قرآن و حدیث/ تابستان/ 98
فقه تربیتی جلد بیست و نهم (تربیت خانواده)/ پائیز/ 98
اجتهاد تقلید جلد اول (مقدمات اجتهاد)/ زمستان / 98
اجتهاد و تقلید جلد 4 (شرایط مرجع 1)/ بهار/ 99
اصول روابط خانوادگی در اسلام/ بهار/ 99
مکاسب محرمه ج 10 (غیبت)/ تابستان/ 99
مکاسب محرمه ج 11 (کذب)/ تابستان/ 99
مکاسب محرمه ج 15 (اخذ اجرت بر واجبات)/ تابستان/ 99
دیپلماسی حوزوی در بحران کرونا/ تابستان/ 99
فقه تربیتی ج 26 (وظایف نهادهای تربیتی: حکومت) / تابستان/ 99
فقه تربیتی ج7.2 ( آداب مشترک تعلیم و تعلم)/ پاییز/ 99
اجتهاد و تقلید جلد 2 (راه‌های تحصیل حکم1)/ پاییز/ 99
فقه امربه‌معروف و نهی از منکر/ ویراستاری/ 99
فقه تربیتی ج 30 (قواعد)/ ویراستاری/ 99

افتخارات و جوایز علمی

کسب جایزه جهانی نوآوری و نظریه‌پردازی علوم انسانی اسلامی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی در دومین دوره آن
کسب رتبه اول کتاب برتر حوزه در سال 1377 (کتاب "آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج١")
کسب رتبه برگزیده سومین دوره کنگره دین‌پژوهان کشور در سال 1380 (کتاب تربیت فرزند "سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)")
کسب رتبه اول بیست و یکمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1382(کتاب‌آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج 3)
کسب رتبه پژوهش برتر (فقه تربیتی)
کسب رتبه کتاب برگزیده کتاب سال حوزه در سال 1394 (کتاب تربیت فرزند با رویکر فقهی)
کتاب “آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن جلد ۱” به عنوان کتاب برتر حوزه در سال ۱۳۷۷
جلد اول کتاب “تربیت فرزند سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)” حائز رتبه برگزیده سومین دوره کنگره دین پژوهان کشور، در سال ۱۳۸۰
جلد سوم کتاب “آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن” حائز رتبه اول در بیست و یکمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۲
 

دیدگاه

تحلیلی بر چگونگی وحدت حوزه و دانشگاه از نگاه آیت الله اعرافی

اعرافی در گفتگویی با مجله “پرسمان” در آذر ماه ۱۳۸۲ و شماره ۱۵ ام این مجله در خصوص راهکارهای وحدت بین حوزه و دانشگاه گفت: «…اگر بخواهیم بحث وحدت حوزه و دانشگاه را به صورت دقیق تری مطرح کنیم، باید بگوییم این وحدت متکی به دو پیش فرض اساسی است. یکی این که این دو نهاد معرفتی دارای قلمروهای ویژه معرفتی هستند و هر کدام سهم ویژه و جداگانه ای در اداره امور و تدبیر اجتماع دارند.

قلمرو های معرفتی و اجرایی خاصی هم وجود دارد که همکاری و تبادل نظر میان حوزه و دانشگاه برای رسیدن به یک هدف مشترک را ضروری می سازد. بحث وحدت حوزه و دانشگاه در این قلمرو قابل طرح و پیگیری بوده و رسیدن به وحدت مطلوب هم در این قلمرو شدنی و ممکن است. بالطبع در این زمینه رسیدن به قلمرو مشترک آرمانی و معرفتی در حدی که بتوان به یک مبنای سیاستگذاری و برنامه ریزی مشترک دست یافت وجود دارد; اما وحدت کامل نظام آموزشی و پژوهشی و فرهنگی این دو نهاد معرفتی لازم نیست. 
 

عضویت در شورای نگهبان

رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۲۴ تیر ماه سال ۱۳۹۸ آیت الله اعرافی را به عضویت فقها شورای نگهبان منصوب کردند.

 متن حکم مقام معظم رهبری بدین شرح است

بسم الله الرحمن الرحیم
حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای حاج شیخ علیرضا اعرافی دامت توفیقاته
با توجه به فقدان مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمّد مؤمن(ره) در مجموعه فقهای محترم شورای نگهبان، جنابعالی را بجای ایشان به استناد اصل نود و یکم قانون اساسی به عضویت آن شورای محترم منصوب می‌کنم.
دوام توفیقات شما را از خداوند متعال خواستارم.
سیّدعلی خامنه‌ای
۲۴ تیر ۱۳۹۸

منابع:
1. https://arafi.ir
2. https://khamenei.ir
3. https://fa.wikifeqh.ir