ترانه علیدوستی
ترانه علیدوستی (زاده ۲۲ دی ۱۳۶۲، تهران) بازیگر سینما و تئاتر، دوبلور و مترجم است. ترانه تاکنون توانسته عناوین متعدد سینمایی از جمله جایزه بهترین بازیگر زن پنجاه و پنجمین جشنواره فیلم لوکارنو سوئیس، جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم آسیایی و عربی اوسیان سینه فن و سیمرغ بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم فجر را کسب کند. او در جشنواره‌های فیلم وزول فرانسه ۲۰۱۴ و فیلم هانوی ویتنام ۲۰۱۲، یکی از اعضای هیئت داوران بود.
وی به زبان انگلیسی مسلط بوده و مترجم ادبی است. او جایزه ادبی پروین اعتصامی را در پنجمین دوره برگزاری آن در قسمت ادبیات داستانی با ترجمه رؤیای مادرم، تألیف آلیس مونرو کسب کرد. ترانه علیدوستی در ویژه نامه شماره ۱۰۰ ماهنامه «صنعت سینما» که نگاهی است به سینمای ایران در دهه هشتاد، به انتخاب ۱۳۰ نویسنده و منتقد سینمایی به عنوان بهترین بازیگر زن دهه انتخاب شد. همچنین در سال ۱۳۹۰، ماهنامه سینمایی فیلم او را به عنوان بهترین بازیگر زن دهه ۸۰ انتخاب کرد.
زندگی خصوصی
ترانه علیدوستی در ۲۲ دی ۱۳۶۲ در تهران متولد شد، پدر او حمید علیدوستی بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران و از مربیان کنونی فوتبال است. مادر وی نادره حکیم الهی سنگ‌تراش و مجسمه‌ساز است. ترانه ازدواج کرده و صاحب یک فرزند دختر است. پویان علیدوستی تنها برادرش بود که در چهارشنبه‌سوری سال ۸۳ او را از دست داد.
ترانه علیدوستی اعلام کرده که به بیماری «کلاستروفوبیا» یا «ترس از محیط بسته» مبتلا است و به همین خاطر نمی‌تواند از اتوبوس یا مترو استفاده کند. او از طرفداران جریان فمینیسم است.
فعالیت هنری
سینما و تئاتر
ترانه علیدوستی در دوره دبیرستان مشغول تحصیل در رشته علوم تجربی بود که در کلاس‌های بازیگری امین تارخ ثبت نام کرد. سال ۱۳۷۹ از طریق همین کلاس‌ها برای بازی نقش «ترانه پرنیان» در فیلم من ترانه ۱۵ سال دارم انتخاب شد. پس از این فیلم او تا سال ۱۳۸۲ در هیچ فیلمی حضور پیدا نکرد.
علیدوستی بازی در عرصه تئاتر را نیز با نمایش «فنز» تجربه کرد. سال ۱۳۸۰–۱۳۷۹ یک دوره فیلمنامه‌نویسی در کلاس‌های حوزه هنری گذراند.
وی یکی از سرمایه گذاران در فیلم اژدها وارد می‌شود! ساخته مانی حقیقی بود.
تلویزیون
ترانه علیدوستی که تاکنون در هیچ سریال تلویزیونی حضور نداشته درباره حضور نیافتن خود در سریال‌های صدا و سیما این‌گونه سخن گفته است:
من در تلویزیون بازی نمی‌کنم. ۱۲ سال هم هست که بازی نمی‌کنم. چون معتقدم یک خیانت فرهنگی است. قبلاً هم گفته‌ام. انتخاب کرده‌ام. حتی سریال‌های سطح بالاتر ما نهایتاً دستخوش یک جهت‌گیری بی‌موردی در پخش می‌شوند. من کسانی را که در تلویزیون کار می‌کنند قضاوت نمی‌کنم ولی مردم حق دارند قضاوت کنند. ما در این جایگاه قرار داریم که قضاوت شویم.
دوبله و صداپیشگی
ترانه علیدوستی در انیمیشن جمشید و خورشید صداپیشه نقش «خورشید» بود.
نمایشنامه خوانی
نمایشنامه «آنا کارنینا»
ترانه علیدوستی در نمایشنامه آنا کارنینا که به کارگردانی هما روستا، شنبه پانزدهم آذرماه ۱۳۹۳ در کتابخانه ملّی و در حمایت از هنرمندان مبتلا به سرطان نمایشنامه‌خوانی می‌شد، نقش «آنا کارنینا» را اجرا کرد.
همچنین این نمایشنامه خوانی بار دیگر به مناسبت چهلمین روز درگذشت هما روستا (۲۳ آبان ۱۳۹۴) در کتابخانه ملی برگزار شد که این بار هم در حمایت از هنرمندان مبتلا به سرطان مراسم اجرا شد.
نویسندگی
علیدوستی علاوه بر سابقه‌اش در بازیگری، برای نویسندگی در وبگاه شخصی‌اش نیز شناخته شده‌است. علاوه بر این‌ها، داستان‌های کوتاه و نقدهای مختلف او در مجله‌ها و روزنامه‌هایی مانند روزنامه شرق منتشر شده‌است. در سال ۲۰۱۰ در پی انتشار مطلبی از او در وبلاگش در حمایت از اصغر فرهادی که در دفاع از هنرمندان دگراندیش مطلبی منتشر کرده بود، وبلاگ این بازیگر سینما و تئاتر به دستور کمیته دولتی فیلترینگ، حذف شد و بدین ترتیب آرشیو این وبلاگ نیز از روی سایت بلاگفا حذف شده‌است. به هر حال وبگاه جدید او همچنان فعال است.
ترجمه
ترانه علیدوستی با ترجمه داستان رؤیای مادرم اثر «آلیس مونرو» در نوزدهمین دوره کتاب فصل، در گروه ادبیات شایسته تقدیر شناخته شد. در آذر ماه سال ۹۵ ترانه علیدوستی با ترجمه رمان تاریخِ عشق به قلم نیکول کراوس توانست صدر نشینی پر فروش‌ترین کتاب توسط نشریات نشر مرکز را به خود اختصاص دهد و با استقبال بی‌نظیر مردم و طرفدارانش رو به رو شد.
دیدگاه‌ها
علیدوستی یکی از طرفداران جریان فمینیسم است. وی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام، در دفاع از این دیدگاه خویش نوشته است:
«اگر سوءتفاهم یا واهمه‌ای از این کلمه دارید به جای اتکا به روایت رسانه‌هایی که عمری است اخبارمان را تحریف و روند رسیدن اطلاعات به ما را مهندسی می‌کنند، از گوگل استفاده کنید. خودتان تحقیق کنید و اگر فمینیسم همان فرقه عقده‌گشایانه مردستیز و خانمان براندازی بود که در گوش ما خواندند، باز آن را پس بزنید.»
تحریمِ اُسکار ۲۰۱۷
در پی دستور دونالد ترامپ مبنی بر لغو صدور ویزا برای مهاجران ۷ کشور از جمله ایران، ترانه علیدوستی در اعتراض و واکنش به این تصمیم و با نژادپرستانه خواندن این اقدام در صفحه توئیتر خود اعلام کرد که در مراسم اهدای جوایز اسکار در لس‌آنجلس شرکت نخواهد کرد.
بازتاب‌ها
خبر اعتراض ترانه علیدوستی پنجشنبه هفتم بهمن ۱۳۹۵ خورشیدی در بسیاری از رسانه‌های معتبر جهان از نیویورک‌تایمز گرفته تا گاردیَن و هالیوود ریپورتر بازتاب یافت. آسوشیتدپرس خبر را با این تیتر منتشر کرد: «بازیگر زن ایرانی اسکار را در اعتراض به ترامپ تحریم کرد.»
به دنبال این اعلام، وی در گفتگویی ایمیلی با نیویورک تایمز شرکت کرد. وی در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد:
«تصمیم گرفتم حتی اگر بتوانم در این مراسم شرکت نکنم، چون این مرا عمیقاً متأثر می‌کند که می‌بینم مردم معمولی هموطنم از دیدن فرزندانشان یا ادامه تحصیل در آمریکا محروم می‌شوند در حالی که این حقِ قانونی‌شان است.»
وی افزود: مطمئنم آمریکا چندین برابر از حضور ایرانیان مهاجر و خدمات آن‌ها در آن کشور سود برده‌است؛ بنابراین برای من قابل قبول نیست به دولتی احترام بگذارم که برای مردم کشور من احترامی قائل نیست.
داوری جشنواره
جشنواره فیلم وزول فرانسه ۲۰۱۴ که در کنار ترانه علیدوستی بریلنت مندوزا، فیلیپ چی، ونگ چائو هیئت داوران بین‌المللی این جشنواره را تشکیل می‌دهند. همسر و دخترش حنا نیز در این جشنواره در کنار او حضور داشتند.
جشنواره فیلم هانوی ویتنام ۲۰۱۲ترانه علیدوستی بازیگر ایرانی به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران در دومین جشنواره «هانوی» ویتنام حضور داشت.
علیدوستی از طرف دپارتمان سینمای ویتنام به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران جشنواره دعوت شده بود.
عناوین و افتخارات
۱۳۹۶ نامزد بهترین بازیگر سینما برای فیلم فروشنده در جشنواره جوایز حافظ
۱۳۹۵ نامزد بهترین بازیگر زن درام در جشنواره جوایز حافظ برای سریال شهرزاد
۱۳۹۲ نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران برای فیلم آسمان زرد کم عمق
۱۳۹۱ برنده جایزه پروین مشترکاً به همراه لیلا حاتمی و نگار جواهریان
۱۳۹۱ تقدیر شده به عنوان بهترین بازیگر جشنواره وزول برای فیلم پذیرایی ساده
۱۳۹۱ نامزد بهترین بازیگر در سی و یکمین جشنواره فجربرای فیلم آسمان زرد کم عمق
۱۳۹۱ برنده جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم آسیایی و عربی اوسیان سینه فن برای فیلم پذیرایی ساده
۱۳۹۰ نامزد بهترین بازیگر در سی امین جشنواره فجر برای فیلم پذیرایی ساده
۱۳۸۸ نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن در سومین جشن انجمن منتقدان برای بازی در فیلم تردید
۱۳۸۷ نامزد بهترین بازیگر در بیست و هفتمین جشنواره فجر برای بازی در فیلم تردید
۱۳۸۵ نامزد بهترین بازیگر در دهمین دوره جشن خانه سینما برای بازی در فیلم چهارشنبه سوری
۱۳۸۴ تقدیر شده به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل زن در جشنواره فجر بخاطر بازی در فیلم چهارشنبه سوری
۱۳۸۳ نامزد بهترین بازیگر در جشن خانه سینما بخاطر بازی در فیلم شهر زیبا
۱۳۸۲ نامزد بهترین بازیگر در بیست و دومین جشنواره فجر بخاطر بازی در فیلم شهر زیبا
۱۳۸۱ برنده جایزه نخل زرین بهترین بازیگر زن در سومین جشنواره اجتماعی آبادان بخاطر بازی در من ترانه ۱۵ سال دارم
۱۳۸۱ برنده جایزه بهترین بازیگر زن پنجاه و پنجمین جشنواره فیلم لوکارنو سوئیس بخاطر بازی در من ترانه ۱۵ سال دارم
۱۳۸۱ برنده جایزه بهترین بازیگر زن در انجمن منتقدین و نویسندگان سینمای ایران بخاطر بازی در من ترانه ۱۵ سال دارم
۱۳۸۰ برنده سیمرغ بهترین بازیگر زن در جشنواره فجربخاطر بازی در من ترانه ۱۵ سال دارم
آثار
نمایش خانگی
ترانه علیدوستی در سریال شهرزاد ساخته حسن فتحی اولین سریال خود را تجربه کرد.
این سریال در ۲۲ مهر ۱۳۹۴ به شبکه نمایش خانگی آمد وی در این سریال نقش شهرزاد را ایفا می‌کند. شهرزاد دانشجوی رشته پزشکی است که در سال ۱۳۳۲ با کودتای ۲۸ مرداد زندگی اش دچار تغییر و تحول می‌شود.
۱۳۹۴–۱۳۹۳ شهرزاد (فصل اول)
۱۳۹۶–۱۳۹۵ شهرزاد (فصل دوم)
۱۳۹۶–۱۳۹۷ شهرزاد (فصل سوم)
تئاتر
"فنز (طرفداران)" به کارگردانی محمد رحمانیان.
این نمایشنامه با هنرمندی پرویز پرستویی، مهتاب نصیرپور، حبیب رضایی، ترانه علیدوستی و احمد مهرانفر به روی صحنه رفت .صدای گزارشگر در این نمایش، صدای عادل فردوسی پور بود.
"مانیفست چو" به کارگردانی محمد رحمانیان
"روز حسین" به کارگردانی محمد رحمانیان
سینما
۱۳۹۴ فروشنده به کارگردانی اصغر فرهادی برنده نخل طلایی برای بهترین بازیگر مرد و بهترین فیلم‌نامه از جشنواره کن ۲۰۱۶.
۱۳۹۳ استراحت مطلق به کارگردانی عبدالرضا کاهانی
۱۳۹۴ مادر قلب اتمی به کارگردانی علی احمدزاده
۱۳۹۱ زندگی مشترک آقای محمودی و بانو به کارگردانی روح‌الله حجازی
۱۳۹۲ آسمان زرد کم عمق به کارگردانی بهرام توکلی
۱۳۹۱ پذیرایی ساده به کارگردانی مانی حقیقی
۱۳۹0 انتهای خیابان هشتم به کارگردانی علیرضا امینی
۱۳۸۹ هر چی خدا بخواد به کارگردانی نوید میهن‌دوست، اولین همکاری با رضا عطاران
۱۳۸۸ راز دشت تاران به کارگردانی هاتف علیمردانی و محمد لطفعلی
۱۳۸۹ زندگی با چشمان بسته به کارگردانی رسول صدرعاملی
۱۳۸۷ درباره الی به کارگردانی اصغر فرهادی
۱۳۸۷ تردید به کارگردانی واروژ کریم‌مسیحی
۱۳۸۷ شیرین به کارگردانی عباس کیارستمی
۱۳۸۶ کنعان به کارگردانی مانی حقیقی
۱۳۸۴ چهارشنبه سوری به کارگردانی اصغر فرهادی
۱۳۸۲ شهر زیبا به کارگردانی اصغر فرهادی
۱۳۸۰ من ترانه ۱۵ سال دارم به کارگردانی رسول صدرعاملی
کتاب‌شناسی
ترجمه‌ها
تاریخ عشق. نیکول کراوس. تهران: نشر مرکز، ۱۳۹۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۱۳-۲۸۶-۷
رؤیای مادرم. آلیس مونرو. تهران: نشر مرکز، ۱۳۹۰. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۵-۹۹۷-۲
