از زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا سال گذشته از توافق هسته‌ای ایران خارج شد و تحریم‌های خود علیه تهران را مجددا اعمال کرد، کشورهای اروپایی حاضر در برجام با اختلافات و چالش‌های زیادی برای حفظ برجام روبرو شده‌اند.
رویترز افزود: در حالی که واکنش اولیه ایرانی‌ها این بود که امیدوار به عدم انتخاب مجدد ترامپ در انتخابات 2020 میلادی باشند ولی تصمیم غیرمنتظره رئیس جمهور آمریکا در ماه می برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، همه محاسبات آنها را تغییر داده است.
نتیجه این تحولات یک سری حمله به نفتکش‌ها در خلیج فارس بوده که آمریکا مدعی است ایران در این حملات نقش داشته است. جمهوری اسلامی ایران نیز این ادعاهای بی پایه و اساس را رد کرده است. ایران روز دوشنبه تهدید کرده است که طی 10 روز آینده محدودیت اعمال شده برای تولید هگزا فلوراید اورانیوم را کنار خواهد گذاشت.
یک دیپلمات اروپایی که نامش فاش نشده است در این باره گفت: اگر ایرانی‌ها چنین کاری را انجام دهند، این به معنای پایان بازی برای اتحادیه اروپا خواهد بود.
دیپلمات‌ها می‌گویند: 3 کشور اروپایی که مذاکرات با ایران را درباره برنامه هسته‌ای از سال 2003 آغاز کرده‌اند، تلاش‌های دیپلماتیک خود را طی روزهای آینده تشدید خواهند کرد، از جمله مذاکرات بین مدیران کل سیاسی 3 کشور اروپایی در بروکسل که قرار است فردا پنجشنبه برگزار شود.
قرار است برایان هوک فرستاده ویژه ایالات متحده در امور ایران روز 27 ژوئن با مدیران کل سیاسی 3 کشور اروپایی در پاریس دیدار کند. این احتمال نیز وجود دارد که وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان برای مذاکره درباره توافق هسته‌ای به تهران سفر کنند.
3 دیپلمات آگاه نیز گفته‌اند که نشست کمیسیون مشترک برجام احتمالا طی دو هفته آینده برگزار خواهد شد.
یک منبع اطلاعاتی غربی که نامش فاش نشده درباره تهدید ایران برای نقض محدودیت‌های اعمال شده در برجام، گفت: ارزیابی ما این است که ایران هنوز نمی‌خواهد از توافق هسته‌ای خارج شود.
یک منبع آگاه ایرانی نیز گفت: تهران نسبت به توانایی اتحادیه اروپا برای نجات توافق هسته‌ای شک و تردید دارد. تقریبا همه در ساختار حاکمیتی ایران بر این باورند که حتی اگر اروپایی‌ها بخواهند توافق هسته‌ای را نجات دهند، قدرت و توانایی کافی را برای نجات این توافق ندارند.
رویترز افزود: اگر ایران مفاد برجام را نقض کند، 2 راه وجود دارد تا سایر طرف‌ها بتوانند هرگونه اقدام برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران را به تاخیر بیندازند.
نخستین راه این است که مقام‌های ارشد اروپایی گفته‌اند تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش نهایی خود را درباره تحولات برنامه هسته‌ای ایران اعلام نکند، آنها اقدام به هیچ کاری نخواهند کرد.
گزارش فصلی بعدی آژانس درباره ایران قرار است 29 یا 30 اوت (7 و 8 شهریور) منتشر شود. البته این احتمال وجود دارد در صورتی که ایران محدودیت تولید 300 کیلوگرم اورانیوم را نقض کند، آژانس خواستار برگزاری یک نشست فوق العاده شود.
البته برخی دیپلمات‌ها بر این باورند که 3 کشور اروپایی احتمالا منتظر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نخواهند ماند و بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی خود اقدام خواهند کرد.
دومین روش نیز آن است که از مکانیسم کمیسیون مشترک برجام استفاده شود، آن هم در صورتی که مفاد برجام از سوی ایران نقض شود و در نهایت تحریم‌ها مجددا اعمال شود، مگر آنکه شورای امنیت سازمان ملل به تمدید معافیت‌های تحریمی رای مثبت بدهد.
