براساس گزارش واشنگتن اگزمینر، هفته گذشته دولت روسیه از تمایل خود برای پیوستن به این مکانیسم به عنوان بخشی از تلاش‌هایش برای حفط توافق هسته‌ای با ایران خبر داد.
آمریکا اعلام کرده است که فقط مبادله دارو و غذا با این کانال مالی نقض تحریم‌های ایران محسوب نمی‌شود.
این گزارش افزود: اما مواضع اخیر اروپایی‌ها در زمینه توسعه دادن این مکانیسم به صادرات نفت ایران استراتژی آمریکا برای فشار حداکثری بر ایران را تضعیف خواهد کرد و به همین دلیل تحولات هفته های اخیر حساسیت آمریکاییها را برانگیخته است.
یک مقام ارشد دولتی آمریکا به واشنگتن اگزمینر گفته است که وزارت خزانه داری طی یک نامه به هیات اجرایی اینستکس، نارضایتی کامل واشنگتن از ایجاد چنین مکانیسمی را اعلام کرده است.
فرانسه، انگلیس و آلمان به منظور نشان دادن اراده خود برای حفظ برجام پیشنهاداتی را به ایران ارائه کرده‌اند که در مرکز آن ایجاد سازو کار اینستکس است. این مکانیسم برای دور ماندن مبادلات تجاری با ایران از سیستم های مالی بین المللی است که می‌تواند هدف تحریم‌های آمریکا قرار گیرد.
واشنگتن اگزمینر می‌گوید، اگر چه سه کشور اروپایی معتقدند که این مکانیسم برای کالاهای بشردوستانه اجرایی شده است اما مقامات آمریکایی در شفافیت عملکرد این سیستم تردید دارند.
یک مقام دیگر آمریکایی در این باره گفت: «نیازی به اینستکس نیست. تجارت کالاهای بشردوستانه تحریم نیست و کشورهایی که بخواهند با ایران در این زمینه تحارت کنند مشکلی ندارند. بنابراین ما هرگز احساس نمی‌کنیم که این سازوکار اصلا نیاز باشد.
برخلاف این اظهار نظر، شواهد و مدارک حاکی از تحریم دارو و دیگر کالاهای بشردوستانه علیه ایران است و کالاهایی مثل داروهای ضروری فقط روی کاغذ مشمول تحریم آمریکا نیست. شرکت‌های دخیل در واردات این اقلام، با سد تحریم و جریمه سنگین آمریکا مواجه هستند.
دو هفته پیش «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از امکان گسترس مکانیسم اینستکس به کشورهای دیگر و حوزه‌های دیگر خبر داد. اما اینکه این مکانیسم صادرات نفت ایران را نیز شامل شود در دست بررسی قرار دارد.
هفت کشور اروپایی اخیرا با صدور بیانیه‌ای ضمن حمایت از برجام از آمادگی خود برای پیوستن به اینستکس خبر دادند. اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد در این بیانیه بر لزوم حفظ توافق هسته‌ای وین تاکید و اعلام کردند: «با آگاهی از اینکه اجرای بخش‌های اقتصادی این توافق با مشکلاتی روبرو شده است ما با فرانسه، آلمان و انگلیس و دیگر سازمان‌ها و کمیسیون اروپایی برای ایجاد کانالی که تبادلات مالی با ایران را تسهیل کند همکاری خواهیم کرد».
«مارکوس ادرر» سفیر اتحادیه اروپا در روسیه در مصاحبه‌ای گفته بود که رایزنی‌هایی میان سهام‌داران ساز و کار اینستکس برای تسهیل مبادلات نفت با ایران در جریان است.
ایران بارها تاکید کرده است که اگر اینستکس صادرات نفت ایران را شامل نشود به هیچ عنوان انتظارات ایران را برآورده نخواهد کرد.
مجید تخت روانچی نماینده دائم ایران در سازمان ملل اخیرا گفته بود که اینستکس بدون در نظرگجرفتن صادرات نفت ایران مانند یک ماشین بدون بنزین است.
