به گزارش راسخون به نقل از جام جم؛ اربعین هر سال، حدود 18 تا 20 میلیون زائر برای شرکت در مراسم پیاده‌روی زیارت سید و سالار شهیدان راهی کربلا می‌شوند که دو تا سه میلیون نفر آنها زائران ایرانی هستند. برای داشتن سفری آسان، موکب‌ها برای پذیرایی زوار برپا می‌شود و تقریبا همه خدمات اعم از پذیرایی و اسکان گرفته تا خدمات بهداشت و درمان را ارائه می‌دهند. از آنجا که زیرساخت‌های کشور عراق برای تأمین نیازهای زائران به خصوص تأمین کالاهای اساسی فراهم نیست، هر ساله بخشی از این نیازها از سوی ایران و دیگر کشورها تأمین می‌شود، به طوری که کشورهای چین و ترکیه به دنبال دست یافتن به بازار اقتصادی اربعین هستند تا بتوانند کالاهای خود را از طریق فروش به موکب‌داران، در این مراسم دو هفته‌ای عرضه کنند. این در حالی است که ایران ظرفیت و زیرساخت کافی برای تأمین نیازهای 20 میلیون زائر در مراسم اربعین را دارد و نباید از فرصت اقتصادی اربعین چشم‌پوشی کرد تا ترکیه و چین از آن نفع ببرند. پیش‌بینی می‌شود در سال جاری به دلیل مناسب بودن آب و هوا و همچنین حذف روادید، تعداد زائران بیشتری برای شرکت در اجتماع عظیم حسینی روانه عراق شوند و به همین دلیل، باید تدارکات لازم جهت تأمین نیازهای آنها در اولویت قرار گیرد. موضوعی که در این گزارش به آن پرداخته‌ایم بحث اقتصاد اربعین است. همه موکب‌هایی که برپا می‌شوند نیاز به تجهیزاتی دارند که باید از جایی خریداری شود و از آنجا که کشور عراق در زمینه تولید بسیاری از کالاها تجربه‌ای ندارد آنها را وارد می‌کند. درست است که موکب‌ها پولی از زائران برای ارائه خدمات خود دریافت نمی‌کنند و همه کارها برای نذر امام حسین(ع) انجام می‌شود، اما نباید فراموش کرد خیرینی که در این راه گام برمی‌دارند، کالاهایی را که برای زوار تهیه می‌کنند از یک فروشنده تهیه و برای آن پولی پرداخت کرده‌اند. از این رو ایران به دلیل هم‌مرز بودن با کشور عراق یک فرصت مناسب دارد تا بتواند نقشی اساسی در اقتصاد اربعین ایفا کند. در این گزارش به سود بردن اقتصاد ایران به برکت اربعین اشاره کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. همان‌گونه که نباید از برگزاری باشکوه مراسم اربعین غافل شد، نباید از کنار اقتصاد اربعین و بازار چند میلیونی که در این مراسم فراهم می‌شود نیز به سادگی گذشت، بنابراین برای استفاده از این بازار چند میلیونی اربعین نیاز است تا تجار ایرانی برای صادرات کالاهای خود بیش از گذشته به مرزها دسترسی داشته باشند، اما در سال جاری وضعیت مرزها در این روزها چگونه خواهد بود؟ در سال گذشته کالاهای مورد نیاز زائران اربعین بیشتر از سه مرز سومار، خسروی و دریای خرمشهر به عراق صادر می‌شد، اما در سال جاری گویا برخی از این مرزها آمادگی صادرات کالا ندارند. مرز سومار ابتدا از سوی طرف ایرانی در اواخر اردیبهشت‌ سال جاری تا اطلاع ثانوی روی صادرکنندگان کالای ایرانی بسته شد و سپس در مردادماه طرف عراقی طی نامه‌ای به مسؤولان عراقی این مرز را تعطیل کرد، بنابراین هم‌اکنون صادرکنندگان کالا نمی‌توانند از این مرز ‌مانند سال گذشته برای صادرات کالا استفاده کنند.

برکت اربعین برای اقتصاد ایران

موکب‌های زیادی برای زوار اربعین در مسیرهای مختلف منتهی به کربلا حضور دارند که تعدادی از آنها متعلق به ایران و برخی دیگر متعلق به عراق است. البته برخی کشورهای دیگر نیز در برپایی موکب نقش دارند، اما اقلامی که برای برپایی این موکب‌ها به‌کار گرفته می‌شود، اهمیت دارد. برخی کارشناسان اقتصادی می‌گویند اولین برکت اربعین از نظر اقتصادی رونق تولید ایران است، زیرا بیش از 90 درصد تجهیزات مربوط به موکب‌های ایرانی در مراسم اربعین از داخل کشورمان تأمین می‌شود. این در حالی است که برخی موکب‌داران می‌گویند علاوه بر تهیه اقلام و تجهیزات مورد نیاز موکب‌های ایرانی، صادرات افزایش یافته تا تجهیزات مورد نیاز موکب کشورهای دیگر نیز تأمین شود.

حمید حسینی، دبیر اتاق مشترک ایران و عراق در این باره می‌گوید: تاکنون از اقتصاد اربعین غافل بودیم، اما در سال‌های اخیر به این موضوع توجه زیادی شده و امسال نمایشگاهی به عنوان نمایشگاه ملزومات اربعین در کربلا برای موکب‌ها برگزار شد که شرکت‌های ایرانی زیادی در حوزه‌های مختلف در آن شرکت کردند که به دلیل استقبال زیاد احتمالا تمدید خواهد شد.

وی افزود: به دنبال این هستیم مرز سومار که صادرات ایران به عراق از این مسیر انجام می‌شود تا اربعین بسته نشود و کالاهای مورد نیاز موکب‌ها به این کشور صادر شود.

احمد محمدی‌فر، دبیر ستاد مرکزی اربعین حسینی هم تاکید می‌کند: همه اقلامی که موکب‌های ایرانی استفاده می‌کنند از ایران صادر می‌شود و از کشور عراق تأمین نمی‌شود. وی افزود: باید توجه داشت خیرین بر تولید داخل هم تاکید و سعی دارند کالاها را از داخل کشور ایران تهیه کنند.

استفاده موکب‌ها از ظروف یکبارمصرف

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین کالایی که در موکب‌ها مصرف می‌شود ظروف یکبارمصرف است که تولیدکنندگان ایرانی در این زمینه دستی بر آتش دارند. به عنوان مثال اگر 20 میلیون نفری که در طول دو هفته مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، هرکدام سه وعده غذایی در شبانه‌روز استفاده کنند به 60 میلیون ظرف یکبارمصرف، 60 میلیون قاشق و چنگال و 60 میلیون لیوان برای هر روز نیاز است. بازار اربعین می‌تواند منجر به رونق اقتصاد ایران شود.

همان‌طور که رحیم مقیمی اصل پیشکسوت تولید و فروش ظروف یکبارمصرف می‌گوید: اربعین سود زیادی برای تولیدکنندگان ایرانی دارد. وی معتقد است با توجه به ظرفیت بالای تولید ظروف یکبارمصرف در کشور امکان عرضه کلیه این ظروف در مدت دو تا سه هفته اربعین فراهم است.

وی می‌گوید: از 60 میلیون ظرف یکبارمصرفی که به طور میانگین در ایام اربعین مورد استفاده قرار می‌گیرد حدود 24 میلیون ظرف آن توسط تولیدکنندگان ایرانی تأمین می‌شود.

صنایع غذایی

در موکب‌ها انواع اقلام غذایی یافت می‌شود که علاوه بر غذاهای صبحانه، ناهار و شام شامل اقلام خوراکی همچون کیک، کلوچه، انواع نوشیدنی، انواع لبنیات، شکلات و بیسکویت هم می‌شود.

حجت‌الاسلام مسعود حاج ابراهیمی، مسؤول بعثه مقام معظم رهبری می‌گوید: کسانی که در مراسم اربعین به عراق سفر کرده‌اند به چشم‌شان دیده اند که در همه جای عراق کالاهای نساجی و مواد غذایی محصولات ایرانی دیده می‌شود. لبنیات، صنایع نساجی، موکت، آهن‌آلات و کلیه مواد مورد نیاز از ایران تأمین می‌شود. صادرات محصولات لبنی کاله، دامداران، میهن و دومینو، از بستنی تا ماست و شیر نشان می‌دهد اربعین چه سودی به اقتصاد ایران می‌رساند.

برپایی موکب به چه اقلامی نیاز دارد؟

باید توجه داشت برپایی یک موکب نیاز به چند کالای اساسی دارد که شامل میلگرد، پارچه‌های ضخیم، کولر یا بخاری، آبسردکن، سماور، موکت و فرش‌های مسافرتی، پشتی و... است. ایران در همه این موارد دستی بر آتش‌ دارد. به عنوان مثال یکی از فعالان بازار می‌گوید: میلگرد و داربست‌های فلزی نیاز اول موکب‌هاست که تقریبا همه نیاز موکب‌های ایرانی از داخل ایران تأمین می‌شود. یکی از فعالان بازار موکت معتقد است برای موکب‌ها هدیه‌هایی از سوی فعالان بازار داده می‌شود اما نیاز آنها آنقدر زیاد است که از چند ماه قبل از اربعین تولید در داخل کشور زیاد می‌شود تا بتوانیم پاسخگوی نیاز آنها باشیم و از کشورهای دیگر تهیه نکنند. همچنین در ایران که بازار مسکن با چالش گرانی همراه شده و تولید به پایین‌ترین حد خود رسیده برخی تولیدات مصالح ساختمانی برای برپایی مواکب به کشور عراق صادر شده است.

گوشت و مرغ از کجا تهیه می‌شود؟

چند کالا در موکب‌ها به عنوان نیاز اساسی شناخته می‌شود که چای، برنج، گوشت و مرغ از جمله این موارد است. حجت‌الاسلام مسعود حاج ابراهیمی، مسؤول بعثه مقام معظم رهبری می‌گوید: موکب‌های ایرانی همه اقلام خوراکی را از داخل ایران خریداری می‌کنند یا از بازار عراق کالای ایرانی می‌خرند، اما گوشت به دلیل ارزان بودن از کشور عراق تهیه می‌شود. وی معتقد است: هر چقدر از بازار عراق کالای ایرانی تهیه شود به این معنا خواهد بود که به تولیدکننده ایرانی سود رسیده است.

محمد جمالی، مسؤول یک موکب هم می‌گوید: برای برپایی موکب سعی داریم اول تولید داخل کشور را ببینیم به همین منظور از سال گذشته که به ایران بازگشتیم 10 گوساله خریداری کردیم تا پروار شوند. همچنین در چند ماه گذشته 3000 جوجه با دان مرغ سبز ارگانیک خریداری شد تا بتوانیم همه کالاهایی که مورد نیاز باشد را هم از داخل ایران تهیه کنیم و هم اشتغال ایجاد شود. از سوی دیگر باید توجه داشت از چوب کبریت تا غذایی که به دست زوار می‌رسد همه کالاهای ایرانی است. برخی موارد از کشور عراق تهیه می‌شود و امکان صادرات آن وجود ندارد. به عنوان مثال کپسول‌های گاز در کشور عراق تهیه و شارژ می‌شود و تا جایی که امکان دارد برنامه‌ریزی می‌کنیم یا کالا را از ایران ببریم یا در بازار عراق کالای ایرانی تهیه کنیم.

صنایع نساجی و کیف و کفش

صنایع کیف و کفش و همچنین نساجی با تقاضای جدیدی روبه‌رو شده‌اند. به عنوان مثال تولیدکنندگان کیف و کفش اگر کیفی را تولید کنند که جادار و سبک باشد و برای خواب مورد استفاده قرار بگیرد و همچنین اگر کفش ورزشی سبک مخصوص پیاده‌روی تولید شود قطعا با تقاضای دو میلیونی در داخل و 20 میلیونی در بازار عراق روبه‌رو می‌شود که می‌تواند منجر به تقویت تولید در این صنعت شود. همچنین تولید لباس‌های نخی و سبک از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود. تولید لباس نخی سبک و ساده قطعا تقاضا دارد و در این شرایط اقتصادی می‌تواند منجر به اشتغال‌زایی خصوصا در ایام اربعین شود. اگر موکت و زیرانداز و پتویی که مورد نیاز مواکب است از داخل ایران تأمین شود قطعا به اقتصاد داخل یک شوک مثبت وارد خواهد شد. برخی فعالان بازار در این باره می‌گویند در ایام اربعین فروش پتوهای مسافرتی و همچنین زیرانداز افزایش می‌یابد که تولیدکنندگان این موارد را پیش‌بینی می‌کنند و از قبل آماده دارند. این در حالی است که برخی فعالان بازار به برخی مواکب محصولات خود را اهدا می‌کنند.

صنایع مخابراتی

یکی از موارد مورد نیاز زوار اینترنت است که اپراتورهای ایران با ارائه خدمات در مناطق پیاده‌روی می‌توانند سود خوبی کسب کنند. یکی از کارشناسان صنعت آی‌تی معتقد است اگر ایرانسل یا همراه اول بتوانند یک پایانه اینترنتی در مسیر پیاده‌روی زوار قرار دهند، سود خوبی نصیبشان می‌شود. از سوی دیگر می‌توان با عرضه سیمکارت‌های اینترنتی یکبارمصرف در آن محل از فرصت‌های موجود استفاده کرد. از سوی دیگر فروش مودم‌های این اپراتورها قطعا مورد توجه زائران قرار خواهد گرفت.

صنعت حمل و نقل

با این‌که هر سال قیمت بلیت برای مسیرهای منتهی به مرز ایران و عراق اعلام می‌شود اما برخی اتوبوس‌ها با قیمت‌های بالاتر مسافران را به مرز می‌رسانند که این موضوع نشان‌دهنده تقاضای بالا در آن ایام است. اگر رایزنی‌هایی انجام شود تا اتوبوس‌ها بتوانند مسافران را به نجف برسانند، می‌تواند به آرامش بیشتر زوار ایرانی منجر شود. از سوی دیگر قرار بود بزرگراهی بین کرمانشاه و کربلا احداث شود. البته اقدامی که شرکت ملی راه‌آهن در طول سال‌های گذشته انجام داده توانسته نظر مسافران را جلب کند. چند سالی است مسافران از هر مبدایی که وارد خرمشهر می‌شوند به صورت 24 ساعته تا مرز شلمچه با قطار رایگان جابه‌جا خواهند شد. اگر قطاری که در مسیر ترکیه راه‌اندازی شده در کشور عراق هم احداث شود تقاضای زیادی خواهد داشت و سرمایه‌گذاری در این بخش برگشت‌پذیر خواهد بود. در این صورت بخش‌های دیگر مانند صنایع پخت غذا نیز رونق می‌گیرد.