آژانس عدم عقب نشینی ایران از برجام را تأکید کرده بود
سومین گزارش آژانس به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت در 27مه2016 (7خرداد1395) منتشر شد و بار دیگر اجرای تعهدات ایران را مورد تایید قرار داد. گزارش چهارم آژانس از روز اجرای برجام، در هشت سپتامبر 2016 (18شهریور1395)؛ گزارش پنجم در تاریخ نهم نوامبر2016 (19آبان1395)؛ گزارش ششم آژانس نیز در 24فوریه2017 (6اسفند1395) منتشر شد و آژانس در تمام این گزارشها بر اجرای کامل و بدون نقص تعهدات ایران مطابق بر برجام و عدم انحراف مواد هسته ای ایران مهر تایید گذاشت.ترامپ با شدیدترین تحریم‌ها برجام را نقض کرد
حفظ برجام یکی از موضوعات مورد تأکید است که جمهوری اسلامی ایران در بیش از چهار سال گذشته نه تنها در سخن، بلکه در عمل براساس گزارش‌های آژانس بین المللی اتمی تأیید شده است. پایبندی ایران به برجام نه تنها تا زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام بلکه تا یک سال بعد از خروج ترامپ از برجام ادامه یافت.مبارزات انتخاباتی ترامپ در سال 2016 اولین رویکرد ضد برجامی را در آمریکا عیان کرد، رویکردی که از آن با عنوان بدترین توافق در طول تاریخ آمریکا یاد شد. 18اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ امضای خروج از برجام توسط دونالد ترامپ بر توافق نامه ای نشست که طرف متعهد به آن تا آن لحظه ایران بود. امضایی که موجب اعمال شدیدترین تحریم‌های اقتصادی بعد از دوره های 90 و 180 روزه علیه ایران شد. جمهوری اسلامی که همچنان متعد به مفاد برجام بود، در مرداد ماه سال 97 با دور تازه ای از تحریم‌های آمریکا روبرو شد.
شامگاه دوشنبه ۱۵مرداد ماه نخستین تحریم‌ها علیه ایران بعد از سال‌ها مذاکره با غرب و در نهایت پشت میز نشستن با وزیر خارجه دولت اوباما یک بار دیگر بر ایران در حالی بسته شد که جمهوری اسلامی ایران امیدوار بود آمریکا و اروپا نیز به تعهدات خود در قبال برجام وفادار باشند. دور دوم تحریم‌های آمریکا بعد از خروج از برجام از 14 آبان ماه سال 97 (پنجم نوامبر) علیه ایران به مرحله اجرا گذاشته شد.
راستی آزمایی مهم نبود، هدف برجام های بعدی بود
با آنکه آژانس انرژی اتمی یک سال قبل از خروج یک جانبه آمریکا از برجام بر پایبندی ایران به برجام تأکید کرد و در گزارش بعدی که هفتمین گزارش از راستی آزمایی ایران در پایبندی به تعهدات برجامی خود بود اعلام کرد که فعالیت‌های تحقیق و توسعه غنی سازی و تولید روتورها و قطعات سانتریفیوژها در چهارچوب برجام است و ایران در طول دوره گزارش از 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده «هگزا فلوراید» اورانیوم غنی شده تا حدود 3،67درصد فراتر نرفته است.اما راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات مرتبط با برنامه هسته ای ایران که مطابق با رویه های استاندارد پادمانی آژانس، دلیل قانع کننده ای برای ماندن آمریکا در برجام و اجرای تعهدات غرب در قبال ایران نبود. چرا که توافق برجام سرآغازی برای فشار بیشتر به ایران برای مذاکره در حوزه های موشکی و قدرت منطقه ای و... بود.
یوکیا آمانو ایران را تأیید کرد
یوکیا آمانو دبیر کل سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی در دوران حیات و مدیریت خود بر آژانس بارها بر اجرای تعهدات هسته ای ایران در چهارچوب برجام تأکید کرد. او راستی آزمایی ایران و کره شمالی را یکی از مستمرترین برنامه های آژانس اعلام کرد. اجرای کامل تعهدات ایران موضوعی بود که بارها از سوی یوکیا آمانو مهم خوانده شد. تا آن زمان تمام گزارش‌های آژانس حکایت از پایبندی کامل ایران به مفاد توافق می‌کرد.تعهدات یازده گانه روی کاغذ ماند
خروج آمریکا از برجام هر چند با اعتراض کشورهای اروپایی مواجه شد، اما اتحادیه اروپا تا آن زمان کمترین اقدامی در راستای تعهدات یازده گانه خود در قبال ایران که در توافق برجام تایید شده بود برنداشت. شروط یازده گانه به فراموشی سپرده شد اما طلبکار بودن اروپا از ایران و تأکید بر ماندن ایران در توافق برجام مضحک‌ترین رویه ای بود که سران مدعی قانونمندی از خود به نمایش گذاشتند.اعتراض ایران به خروج آمریکا و عدم پاسخ اروپا به درخواست‌های ایران مبنی بر اجرای تعهدات اروپا منجر به اقداماتی از سوی ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی در قالب چند گام شد. مهلت‌های 60 روزه ای که ایران به اروپا داد، کارساز واقع نشد و اروپا که دنباله رو آمریکا بود برای نگه داشتن ایران در برجام با رونمایی از طرحی به نام ساز و کار ویژه مالی یا اینستکس ماه ها ایران را بازی داد تا همچنان یک طرفه ماندن ایران در برجام را حفظ کند.
هرچند دولت ایران همچنان امیدوار به فداکاری اروپا برای حفظ برجام بود اما اروپا نه تنها وقعی به تعهدات برجامی چون "فروش نفت، بازگشت پول نفت و (صادراتِ) غیرنفتی، سرمایه‌گذاری در ایران، حمل‌ونقل، کشتیرانی، هوانوردی" نگذاشت، بلکه کانالی توخالی راه انداخت تا یک بار دیگر ایران را در این مسیر پرفراز و نشیب حافظ یک طرفه برجام نگاه دارد.
همسویی و همگرایی اتحادیه اروپا با آمریکا عزم ایران را در خروج از تعهدات هسته ای جزم کرد، خطر غنی سازی ایران و عبور از تعهداتی که به زعم غربی ها برای ایران خط قرمز بود پای «جوزپ بورل» مسئول هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا را با یک " تأسف " خشک و خالی، به ایران باز کرد تا با این وعده که مکانیسم ماشه به شورای امنیت برده نمی‌شود، ایران را یک بار دیگر به تعهد یک سویه به تفاهم نامه ای که مرده به دنیا آمده بود ملزم کند.
سفری برای آوردن تأسف
جوزپ بورل ضمن آوردن تاسف از فرنگ برای کم کاری اتحادیه اروپا، به ایران قول داده است که اتحادیه اروپا به سمت حرکت سخت گیرانه ای نمی‌رود و مکانیسم را فعال نمی‌کند و ایران هم به سمت قدم‌های دیگر حرکت نکند، تا با فریب دوباره راهکار دیپلماسی چندین سال دیگر ایران را در بن بست نگاه به غرب و دوری از توجه به ظرفیت های ملی و درونی خود نگاه دارد.جوزپ بورل به خوبی به این موضوع آگاه است که اروپا اراده ای برای تغییر در اجرای مفاد برجام ندارد، چرا که از ابتدا قراری بر وفای به برجام در پس پرده چنین توافقی نبود. مقدر بود امضای ایران به پای این توافق بنشیند تا غرب براساس چنین دستاویزی برجام های بعدی را برای ایران علم کند، زمان دادن به مذاکرات و تلاش اروپا برای نگاه داشتن ایران به هر شکلی در راستای هراس از پایان دادن ایران به برجام نیست، بلکه امیدی بر آغاز برجام های دیگری است که ایران را از زوایای دیگری زیر فشار غرب از درون تهی کند.
