در تولید انواع وسایل مورد نیاز برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا به اشباع رسیده‌ایم
اسماعیل قادری‌فر رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره اقدامات و دستاوردهای کرونایی این ستاد به خبرنگار فارس، میگوید: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان یکی از ارکان تسهیل‌گر در حوزه توسعه دانش، فناوری و نوآوری در کشور وظیفه ذاتی و حاکمیتی خود را بر این مبنا قرار داده که از جامعه علمی و فناوری کشور با ایجاد و توسعه پلتفرم شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب‌وکارهای نو و یا استارتاپ‌ها حمایت کند و بلافاصله با مواجهه با شیوع ویروس کرونا کمیته علمی کرونا با تعامل مستقیم وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی کشور سعی کرده وظیفه خود را در حمایت از فناوران و نوآورانی که برای مقابله با شیوع گسترده و درمان این بیماری مورد نظر کشور است را انجام دهد و این مسؤولیت توسط دکتر ستاری به ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی سپرده شد.وی معتقد است که پدیده شیوع ویروس کرونا یک پدیده زیست فناورانه و بیولوژیک است؛ بنابراین ستاد توسعه فناوری‌های زیستی معاونت علمی ماموریت پیدا کرد به عنوان دبیرخانه کارگروه علمی از شرکت‌های دانش‌بنیانی که توانایی ارائه راهکارهای خلاقانه، هدفمند و محصولات را در سه حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان کرونا دارند را حمایت کند.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر نخستین محموله کیت تشخیصی بر پایه الایزا که یک محموله ۴۰ هزار عددی بود به کشور آلمان صادر شده است و اوایل هفته گذشته هم یک محموله به ترکیه صادر شد و این نشان‌دهنده این است که ما ظرفیت‌های بالقوه‌ای در حوزه مقابله با کرونا توسط شرکت‌های دانش‌بنیان شکوفا کردیم که منجر به توسعه بازار صادراتی برای آنها شده است. ما حتما در عرصه صادرات محصولات دانش‌بنیانی که به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد و مازاد تولید داشته باشیم قطعا به گسترش صادرات محصولات این فناوران خواهیم پرداخت.
اسماعیل قادری‌فر اضافه می‌کند: در حال حاضر کشور بزرگ و پرمدعایی مانند آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی ناله کمبود ونتیلاتور را میزنند که در این بین محققان ایرانی و شرکت‌های دانش‌بنیان با تیراژ حداقل ۳۰ دستگاه در روز و ۹۰۰ دستگاه در ماه موفق شدند این دستگاه را بر پایه آخرین استانداردهای روز دنیا تولید و فناوری ایرانی و کالای ایران ساخت پزشکی ایرانی را در خدمت درمان بیماران بر پایه استانداردهای روز دنیا قرار دهند. در حال حاضر کشور در تولید انواع وسایل مورد نیاز برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا به اشباع رسیده و خوشبختانه مراحل بالینی تست‌های پلاسمای کرونایی نیز مثبت اعلام شده است.
تحقق هزاران تست بالینی در حوزه بیماری کرونا
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز معتقد است با تلاش‌های جمعی، اتفاقات بسیار خوبی در حوزه ساخت تجهیزات جدید در عرصه مبارزه با کرونا در کشور افتاده است. ما در حوزه تولید تجهیزات پزشکی معتبر نظیر ونتیلاتور و دستگاه‌های مختلف اتاق عمل، کیت‌های تشخیصی الایزا شاهد تحولات فوق العاده‌ای در کشور هستیم به طوری که این شرکت‌ها اکنون تاییدیه‌های لازم را دارند و می‌توانند محصولات خود را حتی به اروپا صادر کنند. با تولید انبوه شرکت‌های دانش بنیان در زمینه ماسک، مواد ضدعفونی نیز در حال حاضر همه بخش‌های تولید را در داخل کشور در اختیار داریم و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. در تولید کیت تشخیصی سلولزی ظرفیت تولید یک‌میلیون عدد در روز در کشور وجود دارد و در تولید کیت تشخیصی PCR نیز ماهانه ۱.۵ میلیون ظرفیت تولید فراهم است که ضمن تأمین نیازهای وزارت بهداشت بخشی از آن صادر می‌شود.ستاری میگوید: در کنار تامین تجهیزات پزشکی، کیت، ماسک و دارو همزمان با اوج‌گیری در اسفندماه، کسب‌وکارهای نوپا و آنلاین شروع به ارائه خدمات گسترده در حوزه‌های مختلفی مانند سلامت آنلاین، ورزش، آموزش آنلاین، دورکاری، تولید محتوا، سرگرمی و گردشگری آنلاین، فروشگاه‌های آنلاین، حمل‌ونقل، نوآوری‌های اجتماعی آنلاین و ارائه راه حل‌های فناورانه برای حوزه تندرستی کردیم. توسعه این پلتفرم‌ها باعث شد، بخش زیادی از نیازهای مردم در دوران کرونا و در خانه بمانیم برای پاسخ به اوقات فراغت و نیازهای روزمره از طریق پلفترم‌های فضای مجازی پاسخ داده شود.
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان موجب شده است بتوانیم به خوبی در مقابل کرونا مقاومت کنیم، میگوید: این دستاوردها حاصل کمک و فعالیت صدها مرکز پژوهشی، شرکت دانش‌بنیان و دانشگاهیان بوده و خوشبختانه صدها طرح پژوهشی و هزاران تست بالینی در این زمینه محقق شده است. نتیجه این طرح‌ها موجب شده است امروز نسبت به بیماری کرونا و راه‌های درمان آن به شناخت خوبی دست یابیم و علاوه بر آن، همه تجهیزات پزشکی لازم را نیز توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل تولید کنیم.
* صدور بیش از ۷۰ مجوز برای انجام مطالعات بالینی کرونا
در این بین مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد کرونا و دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز معتقد است: با وجود مشکلاتی که کرونا به وجود آورد کمترین کشوری را سرغ داریم که با ورود کرونا و نیاز به اقلام حفاظتی و کیت‌های تشخیصی ظرف دو ماه به کشور صادرکننده کیت و اقلام حفاظتی تبدیل شود که این موضوع نوید بخش این است که در آینده نیز توسط دانشمندان حمایت می‌شود. تاکنون بالغ بر ۷۰ مجوز برای انجام مطالعات بالینی صادر شده است و نتایج آنها به تدریج وارد کمیته علمی می‌شود و کمیته تصمیم می‌گیرد که نتیجه نهایی چه خواهد بود.
قانعی با بیان اینکه اقدامات و مطالعات برای واکسن کرونا در حال انجام است، میگوید: اگر در دنیا واکسن تولید شود ما از دنیا عقب نخواهیم بود، برخی تحقیقات در میزان کاهش زمان بستری بیمار اثر خوبی داشته است. در بخش تحقیقات اقدامات پیشگیری کننده از پیشرفت بیماری در حال انجام است تحقیقاتی مانند سلول درمانی و پلاسما درمانی در کمیته علمی کرونا مطرح شد ولی هنوز برای وارد شدن به پروتکل کشوری نیاز به تحقیقات بیشتری داریم.
جزو سازندگان دستگاه‌های نانو الیاف در ایران هستیم
همچنین سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره دستاوردهای کرونایی این ستاد به خبرنگار فارس میگوید: در مواجهه با کرونا این ستاد در تولید ماسک‌های N95، مواد ضدعفونی کننده نانو و دستگاه‌های تصفیه هوا که با تکنولوژی پلاسما که محیط را ضدعفونی می‌کنند بسیار موفق عمل کرده است به طوری که در تولید ماسک ظرفیت صادرات این محصول را داریم.وی می‌افزاید: تمرکز اصلی ستاد نانو روی ماسک‌های N۹۵ بود که برای کادر درمان بسیار حیاتی بود. در شروع فعالیت حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار عدد ماسک در روز تولید میشد که جوابگوی کادر درمانی نبود؛ ولی با تلاش‌های بی‌وقفه‌ای که صورت گرفت خوشبختانه در بازه زمانی کوتاهی موفق شدیم ظرفیت تولید این طلای سفید را به بیش از ۲۵۰ هزار عدد در روز برسانیم. ما جزو سازندگان دستگاه‌های نانو الیاف در ایران هستیم و ماسک‌های N۹۵ مبتنی بر تکنولوژی نانو الیاف برنامه‌ریزی شده‌اند، به طوری که پارچه‌های معمولی را با پوشش دادن نانو الیاف که ضخامتی کمتر از یک هزارم ضخامت تار مو دارند را با دستگاه‌هایی که ساخت ایران است پوشش می‌دهیم و پارچه معمولی را تبدیل به پارچه نانویی می‌کنیم که قابلیت فیلتراسیون ۹۵ درصد دارد.
سرکار میگوید: ۲ دستگاه آماده برای صادرات تولید ماسک N95 داشتیم که به سرعت به خط تولید اضافه کردیم؛ همچنین ۲ دستگاه دیگر که متوقف بودند را با یک برنامه فوق‌العاده سریع و همکاری هلال‌احمر به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) واگذار کردیم که به چرخه خط تولید ماسک N۹۵ وارد شد. خوشخبتانه موفق شدیم این ماسک‌ها را به وزارت بهداشت و بیمارستانها در شهرستان‌های مختلف برسانیم و امروزه به جایی رسیده‌ایم که ظرفیت صادرات این محصول را به کشورهای اروپایی داریم و کشورهای اروپایی، کشورهای همسایه و آسیای جنوبی شرقی مثل اندونزی درخواست ماسک N95 از ما دارند و امیدوارم بتوانیم با بعضی از این کشورها صادرات را شروع کنیم.
طراحی و تولید دستگاه تصفیه هوا با تکنولوژی پلاسما
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی به تولید دستگاه‌های تصفیه هوا توسط دانشبنیانها اشاره می‌کند و میگوید: این دستگاه‌ها هوا را با تکنولوژی پلاسما ضدعفونی می‌کنند و باکتری یا ویروسی را که در هوا معلق است را از بین می‌برند و در حال حاضر ۲ شرکت در حال ساخت و تولید دستگاه‌های تصفیه هوا هستند که در محیط‌های کار و بیمارستانی می‌توان استفاده کرد.تولید بومی مواد ضدعفونی کننده نانویی که تا ۷ روز ماندگاری دارد
سرکار میگوید: علاوه بر ماسک N95 و دستگاه تصفیه هوا، مواد ضدعفونی کننده نانویی را هم داشتیم که خوشبختانه در حال حاضر حدود ۱۲-۱۰ شرکت این محلول‌های ضدعفونی بر پایه مواد نانو را تولید می‌کنند. این ضدعفونی‌کننده‌های نانویی ماندگاری بالایی دارند و با توجه به اینکه شرکت‌های متفاوتی در این زمینه کار می‌کنند ماندگاری این مواد از ۱۲ ساعت تا ۷ روز است و تاییدیه این ضدعفونی‌کننده‌ها از وزارت بهداشت گرفته شده و روزانه حدود ۲۰۰ تن از این مواد بر پایه نانو تولید می‌شود. اما ضدعفونی‌کننده‌های حاوی ۷۰ درصد الکل فقط سطوح را ضدعفونی می‌کنند، اگر باکتری ویروسی باشد آن را از بین می‌برند، تبخیر می‌شوند، ماندگاری ندارند و آلودگی‌های موجود را از بین می‌برند. اما اگر در معرض آلودگی قرار بگیرند دوباره آلوده می‌شوند. مردم به غیر از یک بازه زمانی ۱۴-۱۰ روزه کمبود مواد ضدعفونی کننده را حس نکردند و خوشبختانه در حال حاضر انواع ضدعفونی کننده‌ها با قیمت مناسب در بازار موجود است.فعالیت دانشبنیانها در حوزه واکسن کرونا از طریق دست‌ورزی داخل سلولی MRNA
اما این تلاش‌ها و دستاوردها به اینجا ختم نمی‌شود، امیرعلی حمیدیه دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری، از اقدامات یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی خبر می‌دهد که در حوزه سلول‌های بنیادی موفق شده از طریق یک نوع دست‌ورزی داخل سلولی بر روی MRNA که در ایران سابقه نداشته در حوزه واکسن کرونا فعالیت کند؛ اما نکته مهم این است که یک شرکت آمریکایی هم در حال انجام چنین پروژه‌ای است و این شرکت دانش‌بنیان ایرانی بدون اینکه اطلاعی از مراحل و روند کار شرکت آمریکایی داشته باشد بدون هیچگونه کپی‌برداری از کار آنها به خوبی در حال طی کردن این مسیر است.
وی به چندین پروژه دیگر که با استفاده از سلول‌های بنیادی خاص به نام سلول‌ها بنیادی مزانشیمال در حال اجرا هستند نیز اشاره می‌کند و میگوید: چندین مرکز تحقیقاتی، بیمارستانها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حال استفاده از این سلول بنیادی مزانشیمال برای تعدیل سیستم ایمنی هستند. مشکل بیماری کرونا صرفاً خود ویروس نیست بلکه بیشتر اتفاقی است که بعد از بیماری رخ می‌دهد و طوفانی که در سیستم ایمنی پیش می‌‌آید. ما سعی کرده‌‌ایم براساس سلول‌های بنیادی مزانشیمال این مراحل را کنترل کنیم که نتایج اولیه به عنوان درمان کمکی خوب بوده و تا چند ماه آینده نتایج به صورت رسمی اعلام خواهد شد. اما یک شرکت دانش‌بنیان دیگر هم که در حوزه مهندسی بافت سلول‌های بنیادی تخصص دارد و روی مواد مهندسی بافت کار می‌کرده و ماده اولیه تولید می‌کرده اما در مواجهه با ویروس کرونا تصمیم به ساخت یک داروی ضدویروسی کرونا می‌کند که پیشرفت قابل توجهی برای تولید داخلی داشته است.
صادرات تولیدات کرونایی به کشورهای اروپایی، آسیای جنوب شرقی و همسایگان
پرویز کرمی دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان نیز درباره دستاوردها و فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در مواجهه با بحران کرونا میگوید: پیش‌بینی‌ها بر این است که تا پاییز این روند آرام و کند شده و وضعیت با ثباتی را در کشور داشته باشیم و بعد از آن نیز سناریوهای مختلفی پیش‌رویمان باشد. کرونا برای کشورها از جمله کشور ما زحمت، رنج، کسادی بازار و برای برخی از دست دادن عزیزان را باعث شد و بحران ایجاد کرد اما از جهاتی نیز این تهدید فرصت‌های بسیاری را پدید آورد، از اعتماد به نفس ملی گرفته تا روزآمدی پروتکل‌های پزشکی، از توجه به زیرساخت‌های کشور گرفته تا کشف استعدادهای خارق العاده در بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی.وی معتقد است که نباید فراموش کنیم که در دوران همه‌گیری کرونا شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های بزرگ توانمندی‌های خود را بروز دادند و کمک‌های بسیار خوبی برای مردم و کشور به ارمغان آوردند؛ به طوری که موضوع دانش بنیان‌ها و توانمندی‌های آنها اصطلاحاً در این ایام نقل محافل و مجالس ویژه بود. در این ایام کرونایی شاهدیم که شرکت‌های دانش‌بنیان در دید مردم و مسؤولان بسیار جلوه‌گری کرده‌اند. به طوری که مقام معظم رهبری به واسطه شناخت دقیق و عمیقی که از دانش بنیان‌ها دارند ضمن توجه دادن مسؤولان و مردم به فعالیت‌ها و اقدامات شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه پیشگیری، تشخیص، درمان، تولید و تجهیزات پزشکی و داروهای لازم فرمودند که ای بسا ایران خیلی زودتر از پیش بینی‌ها به واکسن کووید۱۹ دست یابد.
به گفته کرمی، شرکت‌های دانش‌بنیان ما می‌توانند در مدت زمان ۲۰ روز کیت تشخیص کرونا یعنی بیماری و ویروسی که تا به حال در جهان سابقه نداشته را مطابق با استانداردهای بین‌المللی به تولید برسانند. حال اگر شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و شتاب‌دهنده‌‌های ما توانایی خود را در عرصه جهانی به نمایش می‌گذارند به واسطه پشتوانه غنی علمی و فناوری است که ایران طی این سال‌ها آن را درون خود پرورش داده است. ما چندین طرح را در حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان و تولید واکسن مورد حمایت قرار دادیم و با شرکت‌هایی که در توسعه و تولید واکسن و داروها فعالیت می‌کنند، قراردادهایی بسته‌ایم.
دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان اضافه می‌کند: در حوزه پیشگیری ملزومات مصرفی مانند دستکش لاتکس، ماسک‌های سه‌لایه، N95، N99 و خطوط تولید نیاز بود که هرچه سریع‌تر مجوزهای کیفی برای این لوازم گرفته میشد، کارهای اداری، مجوزها، آیین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌هایی که باید پالایش می‌شدند و برخی نیز باید در سطح ستاد ملی کرونا بررسی می‌شدند که معاونت علمی در این حوزه ورود کرد؛ البته برای مواد ضدعفونی‌کننده دست و سطوح، طرح‌های کلان فناوری که در تولید خط تولید ماسک سه لایه جراحی و نانو کاربرد دارند، حمایت از ساخت چندین نوع دستگاه که در حوزه ضدعفونی چه برای بخار آب اکسیژنه پلاسمایی یا UV لازم بود نیز معاونت علمی وارد شد تا به این شرکت‌ها کمک کند.
وی میگوید: در حوزه تولید کیت‌های تشخیصی و سریع‌الاستخراج، سرلوژی، پلاسمایی یا کیت‌هایی که به هر نوعی جامعه و بخش بهداشت به آن نیاز داشت تلاش کردیم تا نیاز را شناسایی و کمک‌های لازم برای تولید و ساخت آنها صورت گیرد. در حوزه تجهیزات پزشکی نیز می‌توان به حمایت از توسعه پلتفرم‌های تحلیل کلان داده‌ها بر پایه هوش مصنوعی، دستیار هوشمند تحلیل تصاویر پزشکی و سی‌تی‌اسکن اشاره کنیم که به تولید دستگاه‌های آزمایشگاهی مانند سانتریفیو‌ژهای لازم، الایزرها، دستگاه‌های دوربین حرارتی، ساخت دتکتورسی‌تی‌اسکن‌ها و تولید دستگاه سی‌تی‌اسکن منجر شد.
کرمی می‌افزاید: تجهیزات هایتکی مانند ساخت ونتیلاتورها، بای‌پپ، دستگاه‌های اتاق عمل، آی‌سی‌یو، داروهای ضدویروس یا هر دارویی که در جامعه جهانی مطرح میشد زیست بوم فناوری به سرعت این تجهیزات و داروها را در داخل ایران نمونه‌سازی، طراحی و به تولید انبوه می‌رساند که اینها ثمره کار و تلاش و توان شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه بایوتکنولوژی است. در این حوزه، زیست فناوری به خوبی درخشید و ما متوجه توان زیست‌بوم حوزه بایوتکنولوژی و زیست فناوری کشور شدیم به طوری که در منطقه قدرت اول هستیم. هیچ دارو، واکسن یا الزامات مورد نیاز و پروتکلی نیست که مورد نیاز کشور باشد و این زیست بوم نتواند این کار را در کنار تولید دستگاه‌های تجهیزات پزشکی آماده کند و تحویل جامعه بدهد.
دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان یادآور شد: در این حوزه شرکت‌های دانش‌بنیانی داشتیم که در حوزه مطالعات بالینی و کارآزمایی پزشکی وارد شدند، هزاران نوع تست، هزاران ساعت تحقیق مطالعات بالینی روی موضوعات مختلف دارویی و پروتکل‌های بهداشتی انجام شد و تمام اینها ماحصل کمک و توان شرکت‌های داش‌بنیان در حوزه‌های مختلف بود.
کرمی به صادرات محصولات دانش‌بنیان در حوزه مقابله با کرونا، میگوید: در حوزه تولید ملزوماتی که در حوزه پیشگیری، درمان، دارویی و استارتاپ‌های مختلف اقدامات و فعالیت‌‌هایی را برای کشور داشتند لازم بود که در وهله اول نیاز کشور را برطرف کنند تا بعد از تولید انبوه و رفع احتیاجات جایگاه خوبی برای صادرات فراهم شود که در این بین با همکاری کارخانجات و شرکت‌های داش‌بنیان در حوزه تولید و تجهیزات این ملزومات مجوزها اخذ شد و این شرکت‌ها اقدام به صادرات کردند. در حوزه خط تولید ماسک، ژل، مواد ضدعفونی‌کننده، تجهیزات و لوازم پزشکی و آزمایشگاهی صادرات خوبی به کشورهای اروپایی، آسیای جنوب شرقی، همسایگان و کشورهای اطراف مانند پاکستان، فیلیپین، هند، ارمنستان، سوریه، نیجریه، قطر ، روسیه، مقدونیه، لهستان، ایتالیا، آلمان، رومانی، اتریش، اسپانیا، اکوادور، برزیل، ونزوئلا، بلاروس، عراق، ترکیه، اندونزی و عمارات داشته‌ایم.
دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان اضافه کرد: در زمینه استارتاپ‌هایی که در حوزه مسائل اجتماعی و آنلاین می‌توانند به معاونت علمی کمک کنند ورود کردیم و برنامه خوبی ارائه دادیم. آموزش و فروشگاه‌های آنلاین را نیز داشتیم، مسؤولیت اجتماعی و نوآوری‌های اجتماعی را هم در دستور کار قرار دادیم به طوری که حمایت از حمل‌ونقل آنلاین کالا، تولید محتوا، سرگرمی و توریسم آنلاین و ورزش آنلاین را داشتیم که در قالب ۵ برنامه نوع این حمایت‌ها را افزایش دادیم و کمک کردیم در زمانی که مردم نیاز دارند در خانه بمانند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند مشکلی نداشته باشند؛ حتی افراد می‌توانستند بدون اینکه به آزمایشگاه، داروخانه یا مطب بروند از طریق سلامت آنلاین رفع نیاز کنند. در حوزه آموزش‌های آنلاین پلتفرم‌های خوبی در کشور شناسایی کردیم که با کمک سخت‌افزاری افزایش پهنای باند، زیرساخت‌ها و موارد دیگر کمک کردیم که بتوانند به مدارس، دانشگاه‌ها و کشور خدمت‌رسانی کنند و در حوزه حمل و نقل آنلاین نیز به دلیل وجود زیرساخت‌ها تسهیل‌گری‌هایی صورت گرفت.
وی یادآور شد: شرکت‌هایی داشتیم که با شیوع ویروس کرونا آسیب‌های جدی دیدند و در کسب‌وکارشان دچار مشکلات عدیده‌ای شدند و معاونت علمی تلاش کرد تا این شرکت‌ها پابرجا بمانند. حمایت‌هایی از جمله تسهیلات مالی کم‌بهره، تامین زیرساخت‌های فنی، حمایت از تبلیغات شبکه‌های اجتماعی و تلویزیونی و حمایت از بازاریابی دیجیتال داشتیم، ضمن اینکه تسهیل‌گر در رابطه با موانع و فعالیت‌ها با سازمان‌ها و ساختارهای دولتی نیز بودیم که اگر مشکلی سد راهشان بود را تعریف و اجرایی کنیم.
ویروس کرونا هر چند که مشکلات بسیاری برای کشور عزیزمان به وجود آورد اما تیرگی‌هایش عزم، همت و توان شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاهیان کشور را متبلور کرد.
منبع: فارس
