مدیر کل آژانس در سفر به ایران با برخی مقامات کشورمان از جمله وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار کرده و در مورد برخی موضوعات فیمابین ایران و آژانس با آنها گفت‌وگو خواهد کرد.
اولین سفر گروسی به تهران در پست مدیرکلی آژانس در حالی انجام می‌شود که ایران پس از امضاء موافقت‌نامه برجام، همکاری نزدیک و سازنده‌ای در زمینه اجرای تعهدات خود با آژانس داشته و این نهاد بین‌المللی نیز با ارائه ۱۷ گزارش رسمی به آن اذعان کرده است.
در دوره جدید مدیریت آژانس اما؛ به دلایلی از جمله فشارهای کاخ سفید و رژیم صهیونیستی به آژانس و مطرح کردن اسناد ادعایی علیه کشورمان، رفتارهای آژانس در قبال ایران با فاصله گرفتن از رویکردهای حقوقی و فنی، سمت و سوی سیاسی به خود گرفته است.
با همین رویکرد بود که حدود سه ماه قبل و پیش از برگزاری اجلاس شورای حکام، برای اولین بار پس از امضای برجام، آژانس در اقدامی برنامه‌ریزی شده و بدون هرگونه توجیه حقوقی و فنی، گزارشی سیاسی و تعجب‌آور از تعامل جمهوری اسلامی با این نهاد به شورای حکام ارائه کرد.
متعاقب این گزارش، تروئیکای اروپایی نیز در یک سناریوی هماهنگ شده با آمریکا، پیش‌نویس قطعنامه‌ای ضدایرانی را مبتنی بر اسناد ادعایی رژیم صهیونیستی به صحن شورای حکام آژانس برد تا از این رهگذر، اولین گزارش منفی نسبت به فعالیت‌های ایران ذیل برجام منتشر شود.
قطعنامه‌ای که در آخرین اجلاس شورای حکام آژانس در خردادماه سال جاری با ۲۵ رأی موافق، ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) و ۷ رأی ممتنع علیه ایران صادر شد، از سال ۲۰۱۲ تاکنون سابقه نداشته است.
گرچه ایران با تاکید بر استدلال‌های حقوقی و متقن خود، رویه جدید آژانس در استناد به اسناد ادعایی که ارائه دهنده (رژیم صهیونیستی) بر به دست آوردن آن از طریق روش‌های جاسوسی تاکید دارد را نپذیرفته، لیکن به دلیل اعتقاد به ضرورت تعامل مستمر با نهاد حقوقی بین‌المللی ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای، مسیر همکاری‌ها را همچنان باز گذاشته است.
درخواست‌های جدید آژانس که عملا تلاشی است برای ورود به پرونده بسته شده مربوط به موضوعات گذشته (Past Issues)، ضمن آن که به لحاظ حقوقی با مانیفست این سازمان مغایرت دارد عملا به نوعی زیر سوال بردن مبانی و توافقاتی است که بر اساس آن برجام شکل گرفت.
رافایل گروسی ازهدف سفرش به ایران می گوید
رافایل گروسی هدفش رو حل مساله مهم به تهران بیان می‌کند. او در توئیتی هدف خود از این سفر طرح مسائل مهم درباره موضوعات پادمانی [سیستم بازرسی و تایید استفاده صلح‌آمیز مواد هسته‌ای] عنوان کرد. کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین المللی در وین، هم گفت که در راستای تعاملات و همکاری‌های جاری ایران و آژانس، بنا بر دعوت ایران، رافائل گروسی مدیرکل آژانس هفته جاری به ایران سفر می کند.
همکاری و فعالیت ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی براساس اصل شفافیت است
بیان اینکه ۱۳ کشور از ۱۵ کشور شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرده‌اند که آمریکا حق ورود به این موضوع را ندارد با توجه به اینکه از برجام خارج شده است، تصریح کرد: آنها (آمریکایی‌ها) شرایط بدی دارند.
ظریف با بیان اینکه همکاری و فعالیت ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی براساس اصل شفافیت است به فتوای مقام معظم رهبری به منع استفاده از سلاح‌های هسته‌ای اشاره کرد و گفت: ما هیچ گاه به دنبال دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نبوده و نیستیم و از نظر اعتقادی استراتژیک و ملاحظات راهبردی به این سمت حرکت نکرده‌ایم و این موضوع را (سلاح‌های هسته‌ای) به ضرر کشور می‌دانیم.
سفر گروسی ارتباطی با مکانیسم ماشه ندارد
.jpg "آیا فصل جدیدی از همکاری ایران با آژانس در پیش خواهد بود؟")
غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین،گفت که اعتماد ایران به آژانس در ماه های اخیر صدمه دیده است. ضروری است که سفر مدیرکل به ایران، موجب اعتمادسازی شود. این سفر، ارتباطی با مکانیسم به اصطلاح ماشه ندارد و به خواست آمریکا هم نیست بلکه در چارچوب دعوت طرف ایرانی انجام می‌پذیرد.
سفیر ایران تاکید کرد: اجازه نخواهیم داد دیگران روابط آژانس و ایران را به ویژه در شرایط حساس فعلی مدیریت کنند. مهم است این اطمینان در تهران داده شود که آژانس بر مبنای سه اصل بی طرفی، استقلال و حرفه‌ای‌گری حرکت خواهد کرد و در مسائل پادمانی نیز فراتر از اصول استاندارد و ارزیابی‌ها و داده‌های مستقل خود عمل نخواهد کرد. تنها در این صورت است که سوءتفاهمات می‌تواند رفع شده و همکاری‌ها تداوم یابد.
شرط ایران برای امکان دسترسی آژانس از زبان کمالوندی
.jpg "آیا فصل جدیدی از همکاری ایران با آژانس در پیش خواهد بود؟")
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به سفرمدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران ابراز امیدواری کرد که این سفر به رفع نگرانی های دو طرف کمک کند.
وی همچنین در خصوص دو مکانی که آژانس خواستار دسترسی به آنهاست، گفت: یکی از این دو مکان در اطراف شهرضا در اصفهان و دیگری در نزدیکی تهران قراردارد.
کمالوندی تاکید کرد: از ابتدا ایران با دسترسی به اماکن هسته ای خود مخالف نبوده است اما معتقد است سوالات آژانس بایستی مبتنی بر مبانی، مدارک و دلایل جدی باشد.
وی همچنین تصریح کرد سوالات مبتنی بر ادعاهای معطوف به جاسوسی و مواردی از این دست به هیچ وجه مقبول نبوده و نخواهد بود و فراهم آوردن امکان دسترسی برای آژانس مشروط به آن است که سوالات و ابهامات یک بار و برای همیشه تمام شود.
سفر مدیرکل آژانس بین المللی اتمی در راستای راستی آزمایی انجام خواهد شد
در اینباره حسن های زاده کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار داشت: سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در چار چوب سفرهای دوره ای مدیران کل آژانس بوده و در راستای راستی آزمایی انجام خواهد شد.وی با بیان اینکه این سفر در شرایط خاص بین المللی صورت می گیرد، ادامه داد: مذاکرات مدیرکل آژانس بین المللی اتمی با مقامات ایران می تواند به پذیرش این واقعیت منجر شود که ایران همچنان بعنوان عضو اصلی «ان پی تی» و امضاکننده توافق بین المللی برجام، تاکنون به تعهدات خود عمل کرده و هیچگونه دلیلی برای خروج ایران از تعهدات خود وجود ندارد.
کارشناس مسائل سیاست خارجی تصریح کرد: این سفر می تواند در تصمیم گیری آژانس پیرامون ادامه همکاری ایران با آژانس موثر باشد و آمریکا را هم دچار انزوای بیشتری خواهد ساخت.
کارشناس مسائل سیاست خارجی با اشاره به اهداف گروسی از سفر به ایران گفت: قاعدتا سبک کار آژانس بین المللی این بود که بحث فنی را مطرح کند، اما این سازمان بحث فنی را به گونه‌ای سیاسی مطرح می‌کند، لذا باید مکانیسمی باشد که بازدید از سایت ایرانی جنبه بهانه پیدا نکند، همچنین کشورمان باید مطمئن شود که دغدغه آژانس فنی است، اما اگر موضع آنها سیاسی باشد، پاسخ هم باید سیاسی باشد.
نتیجه این سفر چطور می تواند بر پرونده ایران در شورای امنیت تاثیر بگذارد?
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته‌ای در این خصوص گفت: حرفی که غریب آبادی، نماینده ایران در سازمان ملل زده، حرف کاملا درستی است. درخواست برای فعال شدن مکانیسم ماشه برای این ارائه شده که ایالات متحده مدعی است، ایران به تعهدات خود عمل نکرده است. اما برخلاف این ادعا ایران تا امروز تعهدات خود را انجام داده. به ویژه در مورد همکاری تهران با سازمان انرژی اتمی می شود گفت که بیشترین و دقیق ترین نظارت ها بر روی فعالیت های ایران از سوی آژانس در حال انجام است و چنین چیزی حتی در تاریخ این سازمان هم سابقه نداشته است.ایران تعهدات خود را در رابطه با برجام در پنج مرحله و با اطلاع آژانس بر اثر بی عملی شرکای اروپائی برجام، کاهش داده است. اما همکاری با آژانس کماکان در بالاترین میزان خود ادامه دارد و بازرسی و همکاری همزمان، در پیشرفته ترین حالت خود در حال انجام است. پس این دو ربطی به یکدیگر ندارند و آمدن گروسی به ایران هم ربطی به مکانیسم ماشه و تصمیمات ترامپ ندارد.
سفر تعیین‌کننده گروسی به ایران
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: موضوع مهمی که به نظر می‌رسد در ابعاد و زوایای گوناگون ارزیابی‌های تحلیلی در خصوص راه‌اندازی مکانیسم ماشه توسط امریکا ظاهرا مغفول مانده، راهبردی است که از سوی ایران باید برای بی‌اثرساختن این تلاش‌های دامنه‌دار در دستور کار قرار گیرد. به عبارت روشن‌تر ایران باید بهانه‌هایی که ممکن است طرف مقابل از طریق آن اقدام به فضاسازی مخرب علیه کشورمان کند را از دسترس امریکا خارج سازد.نباید فراموش کرد که امریکایی‌ها بر دو پایه، تلاش‌شان برای راه‌اندازی مکانیسم ماشه را دنبال می‌کنند. راهکار نخست، اینکه امریکا خود را عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌داند و در راستای اینکه هر عضوی می‌تواند پیشنهاد قطعنامه بکند منویات خود را جلو می‌برد. اینکه آیا با این قطعنامه موافقت می‌شود یا نه و مورد توجه سایر اعضا قرار می‌گیرد یا نه؟ موضوع دیگری است. از طرف دیگر امریکایی‌ها این طور ادعا می‌کنند که ایران بر اساس گزارش‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به تعهدات برجامی خود به‌درستی عمل نکرده است.
به خصوص موضوعاتی که بعد از عدم اجازه ایران برای نصب دوربین‌های آزانس در برخی سایت‌ها عنوان شد، به امریکا این فرصت را داد تا تبلیغات وسیعی را علیه ایران به راه بیندازد. اروپا هم در آن زمان قطعنامه‌ای را به شورای حکام پیشنهاد داد که این قطعنامه هم بر علیه ایران در آن زمان تصویب شد. مبتنی بر این دو رویکرد است که امریکایی‌ها از منظر خود کمپین فشار بر ایران را دنبال می‌کنند.
معتقدم سفر آقای گروسی به تهران بسیار تعیین‌کننده است و ایران باید نهایت همکاری را با آقای گروسی انجام دهد و از ارتکاب رفتارهای حاشیه‌ساز باید جلوگیری شود.
فصل جدید همکاری‌های ایران و آژانس، در سایه نتایج سفر گروسی به ایران
ایران تعهدات خود را در رابطه با برجام در پنج مرحله و با اطلاع آژانس بر اثر بی عملی شرکای اروپائی برجام، کاهش داد، اما همکاری با آژانس کماکان در بالاترین میزان خود همچنان ادامه دارد و بازرسی و همکاری همزمان، در پیشرفته‌ترین حالت خود در حال انجام است. به طوری که می‌شود گفت که بیشترین و دقیق‌ترین نظارت‌ها روی فعالیت‌های ایران از سوی آژانس در حال انجام است و چنین چیزی حتی در تاریخ این سازمان هم سابقه نداشته است.ایران به گواه ۱۴ گزارش آمانو و دو گزارش از گروسی تعهدات خود را انجام داده است و تنها در یک سال اخیر با سیصد مورد بازدید موافقت کرده که بیش از سی مورد آن سرزده بوده است.
انتظار می‌رود گروسی با توجه به این گزارش‌ها و حسن نیت ایران در ادامه همکاری با آژانس، مانع از افتادن این نهاد مهم بین المللی از رویکرد فنی و حقوقی در دامن غرض ورزی‌های سیاسی آمریکا و اسرائیل شود. در این صورت است که نخستین سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در فضایی که سیاست‌های تنش‌زای آمریکا یکی پس از دیگری با شکست مواجه شده، می‌تواند فصل جدید در همکاری‌های تهران و آژانس باشد.
منبع:
1.ایسنا / هماوردی "اراده‌ها" و "روایت‌ها" در شورای امنیت
2.ایسنا / سفر گروسی ارتباطی با مکانیسم ماشه ندارد/ پیگیری"پول‌های بلوکه شده در کره" از مسیر حقوقی باز است
3.خبرآنلاین / رمزگشایی از سفر گروسی به تهران
4.ایلنا / فصل جدید همکاری‌های ایران و آژانس، در سایه نتایج سفر گروسی به ایران
5.تعادل / سفر تعیین‌کننده گروسی به ایران
6.خبرگزاری موج / چرا «رافائل گروسی» به ایران می آید؟
