پس از یک ماه لفاظی مقامات ارشد کاخ سفید درباره بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، موسوم به «مکانیسم ماشه» امروز قرار است این سیستم یکجانبه فعال شود. دیروز منابع خبری گفتند که ناو هواپیمابر یو‌اس‌اس نیمیتز با ۵ هزار ملوان و تفنگدار از تنگه هرمز عبور کرده و وارد خلیج فارس شده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا و مایک پمپئو، وزیر خارجه او در روز‌های اخیر با ایجاد رعب و وحشت تلاش کردند جهان او را به تبعیت از بازگشت تحریم‌ها مجاب کنند، اما امریکا این بار هم تنهاتر از همیشه مانده و علاوه بر روسیه و حتی غربی‌های گوش به فرمان امریکا هم، خواسته او را اجابت نکرده‌اند.
انگلیس، فرانسه و آلمان روز شنبه با نگارش نامه‌ای مجدداً موضع خود را تأیید و اعلام کردند که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که پس از امضای توافقنامه اتمی برجام با ایران در سال ۲۰۱۵ برداشته شده بودند، با وجود خواست امریکا، پس از ۲۰ سپتامبر (۳۰ مهر) تمدید نخواهند شد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، این سه کشور نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل نوشته و در آن خاطرنشان ساختند: «هرگونه تصمیم یا اقدامی برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل از جمله روند بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران که از سوی ایالات متحده پس از خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ آغاز شده، اعتبار قانونی نخواهد داشت.»
در این نامه آمده است: «ما بی وقفه برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش کرده و به آن متعهد مانده‌ایم.» در این نامه همچنین با اشاره به قطعنامه‌های سابق سازمان ملل علیه ایران، تأکید شده است: «هرگونه تصمیم و اقدام که بر اساس این رویه یا پیامد‌های احتمالی آن اتخاذ شده باشند نیز فاقد تأثیرات قانونی خواهند بود. ما دیدگاه‌مان را به صورت گسترده در شورای امنیت ابراز کرده‌ایم که رئیس شورا در جمع‌بندی مورخ ۲۵ اوت خود به آن اشاره کرد.» در پایان این نامه آمده است: «سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ در تأیید برجام صادر شده متعهدند. ما تلاش خستگی‌ناپذیری برای حفظ توافق هسته‌ای داشتیم و خود را به تداوم انجام این کار متعهد می‌دانیم.»
مسکو: امریکا حق سخن گفتن از جانب شورای امنیت ندارد
هرچند تروئیکای اروپا مخالفت ظاهری خود را با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ابراز کرده است، اما این اقدام ظاهرفریبانه نه برای دفاع از منافع ایران، بلکه برای تداوم حضور ایران در چارچوب برجام انجام می‌شود تا با معلق کردن تحریم‌ها، همچنان توافق هسته‌ای را که به گفته مقامات تهران، هیچ دستاوردی برای ایرانی‌ها در پی نداشته است، کماکان ادامه دهند، زیرا اروپایی‌ها از این واهمه دارند که همراهی کردن با تحریم‌های یکجانبه امریکا می‌تواند ایران را به مسیر خروج از برجام هدایت کند و تلاش‌های چندین ساله غربی‌ها برای رسیدن به توافق با ایران را به شکست بکشاند.در هفته‌های اخیر پمپئو و دیگر مقامات امریکایی با سفر‌های متعدد به پایتخت‌های اروپایی، تلاش گسترده‌ای کردند تا بتوانند متحدان‌شان را برای مقابله با ایران با خود همراه کنند، اما به نظر می‌رسد این اقدامات نتیجه‌ای در برنداشته است. اروپایی‌ها هرچند در ظاهر از طرح مکانیسم ماشه امریکا تبعیت نکرده‌اند، اما در پنج سال گذشته از زمان اجرای برجام، هیچ اقدامی در راستای منتفع شدن تهران از این توافق انجام نداده و به بهانه ترس از تحریم‌های امریکا از ورود به بازار‌های ایران خودداری کرده‌اند.
پیش‌تر چین و روسیه به عنوان امضا‌کنندگان توافق هسته‌ای ایران مخالفت خود را با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ابراز کرده بودند و به‌رغم ادعای مقامات کاخ سفید، جامعه بین‌الملل حاضر به تبعیت از سیاست‌های یکجانبه واشنگتن نیست. در همین راستا، مقامات روسیه بار دیگر مخالفت شدید خود را با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ابراز کردند.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، روز شنبه در توئیتی نوشت: «امریکا عضو توافقنامه هسته‌ای نیست تا بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند.» اولیانوف در پاسخ به اظهارنظر مقامات امریکایی افزود: «آنان تلاش می‌کنند چنین تبلیغ کنند که در پی فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستند، اما واشنگتن چنین حق و امکانی ندارد، این کشور حق ندارد به نمایندگی از شورای امنیت سازمان ملل سخن بگوید.»
روسیه و چین و حتی اروپایی‌ها با بیان اینکه امریکا عضوی از برجام نیست، اعلام کرده‌اند که این کشور از لحاظ قانونی حق بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را ندارد. دولت امریکا حتی در مجاب کردن اعضای شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که ۱۸ اکتبر به پایان می‌رسد، شکست خورد و روسیه و چین قطعنامه ضد ایرانی را وتو کردند و همین مسئله سبب شد واشنگتن به سمت فعال کردن مکانیسم ماشه برود. ادعای امریکایی‌ها برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل این است که ایران در عمل به تعهدات برجامی خود تخلف کرده است؛ ادعایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم بار‌ها در گزارش‌های متعدد آن را رد و تأکید کرد که ایران تعهداتش را اجرا کرده است.
دونالد ترامپ با این ادعا که برجام توسط دولت سابق امریکا امضا شده است، نتوانسته منافع این کشور را تضمین کند و درصدد است تا توافق جدیدی با ایران امضا کرده و آن را به نام خود ثبت کند. توافقی که به ادعای امریکایی‌ها، قرار است علاوه بر مسائل هسته‌ای، بحث‌های موشکی و رفتار‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل شود. اما مقامات تهران بار‌ها تأکید کرده‌اند که برنامه موشکی ایران خط قرمز سیاست خارجی است و هیچ‌گونه توافقی در این زمینه انجام نخواهد شد.
چالش امریکا با جهان
هرچند امریکایی‌ها مدعی اجرایی شدن مکانیسم ماشه هستند و بر این باورند که جهان از این سیستم تبعیت خواهد کرد، اما دیپلمات‌های سازمان ملل و اروپا نظر متفاوتی در این زمینه دارند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، یک دیپلمات اروپایی روز شنبه درباره فعال شدن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران گفت: «امریکایی‌ها وانمود خواهند کرد که مکانیسم ماشه را فعال کرده‌اند و از این رو تحریم‌ها بازمی گردد و اجرایی می‌شود. اما این اقدام هیچ مبنای قانونی ندارد و بنابراین نمی‌تواند تبعات قانونی داشته باشد.» یک دیپلمات سازمان ملل نیز گفت: «تصور نمی‌کنم اتفاقی روی دهد. این فقط یک بیانیه است، چیزی شبیه کشیدن ماشه یک تفنگ خالی که گلوله‌ای از آن بیرون نمی‌آید.»خبرگزاری فرانسه در ادامه این گزارش آورده است: تصمیم امریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها، خطر افزایش انزوای دیپلماتیک واشنگتن را در پی دارد، ضمن آنکه به تنش‌های بین‌المللی دامن می‌زند. الیوت آبرامز، نماینده ویژه دولت امریکا در امور ایران گفته است: «همه تحریم‌های سازمان ملل درمورد ایران ساعت ۲۰ روز شنبه به وقت شرق امریکا ازسرگرفته می‌شود».
با وجود ادعای این مقام امریکا برای فعال شدن مکانیسم ماشه، خبرگزاری فرانسه درباره عدم همراهی کشور‌ها از این طرح نوشت: «اما در این زمینه، واشنگتن منزوی است و همه قدرت‌های جهانی و حتی متحدان اروپایی‌اش به امریکا پشت کرده‌اند.» این خبرگزاری همچنین قرار گرفتن سازمان ملل بر سر دوراهی را نیز به چالش کشید و نوشت: «سازمان ملل چگونه با این مناقشه بین ابرقدرت جهان و سایر کشور‌ها روبه‌رو می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید حداقل یک ماه به عقب بازگشت.» بازگشت تحریم‌های سازمان ملل با وجود مخالفت قدرت‌های جهانی می‌تواند چالش امریکا با دیگر کشور‌ها را تشدید کند و وجهه شورای امنیت در رسیدگی به قوانین بین‌المللی را زیر سؤال ببرد. همچنان که مقامات روسیه اخیراً هشدار داده‌اند که یکجانبه‌گرایی امریکا در مقابله با ایران، باعث رسوایی شورای امنیت می‌شود.
منبع: روزنامه جوان
