سالهای پیش این روزها، ایران خلوت میشد. انگار سنگینی جهان در عراق و کربلا متمرکز بود. دیگر رفتن به کربلا در اربعین، به یک سنت در میان بسیاری در جهان تبدیل شده بود.
بی تردید اگر این ویروس منحوس خود نمایی نمیکرد، امسال هم اربعینی بی نظیر را شاهد بودیم. اربعینی که هر سال با جمعیت بیشتری برگزار میشد.
اما حالا باید چه کرد؟ حالا که میان ما و حرم فرسنگها فاصله افتاده دلها را چگونه میتوانیم، کربلایی کنیم؟
دلخوشیم به سلام از راه دور
درست است که در روایات به حضور در مکانهای مقدس، به ویژه حرم سیدالشهدا (ع) بسیار تأکید شده است، از آن بیشتر، به ارتباط قلبی و روحی محبان اهل بیت (ع) با ایشان اشاره شده که این نکته زمان و مکان نمیشناسد و در هر زمانی، با هر مسافتی به ما این اجازه را میدهد که به ائمه هدی متوسل شویم و از جان و دلمان گره گشایی کنیم. شکوه پیاده روی اربعین به عنوان یک نماد بین المللی از عظمت و هیبت واقعه عاشورا، انکارناشدنی است، اما باید به این مهم توجه کنیم که ما موظف به وظیفه ایم، نه احساساتمان. این موقعیتها تمرین پرورش نفس است، پرورش نفس برای نزدیک کردن رابطه قلبی خود با امام معصوم، فارغ از مناسبتها و حرمها .
فضیلت و اعمال روز اربعین حسینی
اربعین سیدالشهدا(ع) مصادف با روز بیستم صفر است؛شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» و «مصباح» از حضرت حسن عسگری(علیهالسلام) روایت کرده: نشانههای مؤمن «پنج» چیز است: «پنجاهویک» رکعت نماز گذاردن که مراد «هفده» رکعت واجب و «سیوچهار» رکعت نافله [مستحب] در هر شب و روز است و زیارت اربعین و انگشتر به دست راست نمودن و پیشانی را در سجده بر خاک نهادن و بلند گفتن «بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیِمِ».قرائت 10 مرتبه این دعا برای روزهای ماه صفر به ویژه در اربعین حسینی فضیلت بسیار برای مومن دارد:
«یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ»،
ای سخت نیرو و ای سخت عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را. ای نیکو ده، ای زیبایی بخش، ای نعمت بخش، ای فزون بخش، ای که معبودی جز تو نیست! منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او یونس را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مؤمنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه اش.
زیارت امام حسین(ع)
بنابر حدیث امام حسن عسکری(ع) ، زیارت اربعین یکی از پنج نشانه ای است که در تعریف مؤمن آمده است، به همین دلیل هر ساله عده کثیری از ممسلمانان از سراسر دنیا با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) در کربلا می روند. پیاده روی کربلا آداب و اعمالی دارد.1. پیاده روی اربعین
یکی از این آداب زیارت حرم سیدالشهدا(ع) و 72 شهید کربلا است که در احادیث و روایات بسیاری بیان شده است. ائمه معصوم(ع) برای از یاد نرفتن قیام بزرگ اام حسین(ع) و ادامه مسیرآنحضرت، روز اربعین را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدالله انصاری که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند، تجلیل کردند. همچنین درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) بسیار سفارش کرده اند.2. غسل زیارت و دعا
شیخ طوسی در کتاب مصباح از صفوان جمّال روایت کرده است: از امام صادق( ع) برای زیارت مولایمان حسین(ع) اجازه خواستم و استدعا کردم برای من جهت زیارت آن حضرت دستورالعملی ذکر کند که به آن صورت به زیارت اقدام کنم.امام صادق (ع) فرمود:ای صفوان، پیش از حرکت به سفر، سه روز روزه بدار و روز سوم غسل کن. پس اهل و عیال خود را نزد خویش جمع کن و چنین بگو «اللّهم انیّ استودعک… ».
آنگاه دعایی تعلیم او فرمود که وقتی به فرات برسد بگوید. سپس فرمود:با آب فرات غسل کن. به درستی که پدرم مرا از پدرانش علیهم السّلام خبر داد که رسول خدا(ص) فرمود:همانا فرزند من حسین، پس از من در کنار فرات کشته خواهد شد، هر که او را زیارت کند و از فرات غسل نماید، گناهان او بریزد و مانند روزی شود که مادر او را به دنیا آورده است.
چون غسل کنی در حال انجام غسل بگو:
«بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ اللهُمَّ اجْعَلْهُ نُورا وَ طَهُورا وَ حِرْزا وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ اللهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ سَهِّلْ لِی بِهِ أَمْرِی»
به خدا و با خدا. خدایا آن را قرار ده روشنی و پاک کننده و نگهدارنده و شفای از هر درد و بیماری و آفت و آسیب. خدایا دلم را با آن پاک کن و سینه ام را بگشای و کارم را با آن آسان گردان.
3. آراستگی و پوشیدن لباس تمیز و خوش بو
در زیارت حضرت امام حسین (ع) آمده است:«هر گاه به زیارت آن حضرت رفتی، با آب فرات غسل کن، لباس های پاکیزه بپوش و پا برهنه به سوی حرم عزیمت کن».4. حضور در کنار قبر امام حسین(ع) و بوسیدن ضریح
یکی از آداب دیگر زیارت امام حسین(ع)، نزدیک شدن به قبر، دست نهادن به آن، بوسیدن و ابراز اشتیاق و محبت است. داستان زیارت اربعین جابربن عبدالله انصاری و عطیه گواه این زیارت عاشقانه است که دست روی قبر سیدالشهدا نهاد و بر او درود و سلام داد.5. ذکر تسبیح و تکبیر
در زیارت امام حسین(ع) آمده است که قبل از زیارت و در بدو ورود، حتی هنگام رسیدن فرات می رسد تا غسل زیارت کند، صد مرتبه الله اکبر، صد مرتبه لا اله الا الله و صد مرتبه صلوات بگوید. همچنین هنگام زیارت وقتی مقابل قبر امام معصوم قرار گرفت، بگوید:«لا اله الا الله وحده لا شریک لَهُ» که ثواب بسیار بری او نوشته می شود.زیارت اربعین
خواندن زیارت اربعین از راه دور و یا هنگام زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین از سوی علما و اولیای الهی دارای اهمیت و جایگاه والایی است. پس از جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی ر روز اربعین سال 61 هجری، این سنت حسنه در سال های حضور ائمه معصومین (ع) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام می شد.زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین
کیفیت زیارت حضرت امام حسین(علیهالسلام) در روز اربعین به دو صورت رسیده است:اول: زیارتی است که شیخ در دو کتاب «تهذیب» و «مصباح» از صفوان جمّال روایت کرده که صفوان گفت: مولایم امام صادق(علیهالسلام) درباره زیارت اربعین به من گفت: هنگامیکه قسمت قابل توجهی از روز برآمده، بخوان:
السَّلامُ عَلَىٰ وَلِیِّ اللّٰهِ وَحَبِیبِهِ، السَّلامُ عَلَىٰ خَلِیلِ اللّٰهِ وَنَجِیبِهِ، السَّلامُ عَلَىٰ صَفِیِّ اللّٰهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ، السَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَىٰ أَسِیرِ الْکُرُباتِ وَقَتِیلِ الْعَبَرَاتِ .
سلام بر ولی خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و نجیبش، سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیدهاش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاریها و کشته اشکها،
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَشْهَدُ أَنَّهُ وَ لِیُّکَ وَابْنُ وَلِیِّکَ، وَصَفِیُّکَ وَابْنُ صَفِیِّکَ، الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ، أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَهِ، وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَهِ، وَاجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَهِ، وَجَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَهِ، وَقَائِداً مِنَ الْقَادَهِ، وَذَائِداً مِنَ الذَّادَهِ، وَأَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ، وَجَعَلْتَهُ حُجَّهً عَلَىٰ خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ، فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ، وَمَنَحَ النُّصْحَ،
خدایا من گواهی میدهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو و برگزیده تو و فرزند برگزیده توست، حسینی که به کرامتت رسیده، او را به شهادت گرامی داشتی و به خوشبختی اختصاصش دادی و به پاکی ولادت برگزیدی و او را آقایی از آقایان و پیشروی از پیشرویان و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی و میراثهای پیامبران را به او عطا فرمودی و او را از میان جانشینان، حجّت بر بندگانت قرار دادی و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت و از خیرخواهی دریغ نورزید
وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ، وَحَیْرَهِ الضَّلالَهِ، وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا، وَبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنىٰ، وَشَرَىٰ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدَّىٰ فِی هَوَاهُ، وَأَسْخَطَکَ وَأَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَأَطَاعَ مِنْ عِبادِکَ أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ، وَحَمَلَهَ الْأَوْزارِ، الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ، فَجاهَدَهُمْ فِیکَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتَّىٰ سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَاسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ؛ اللّٰهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلاً، وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً أَلِیماً .
و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند، درحالیکه بر علیه او به کمک هم برخاستند، کسانی که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعی خود را به فرومایهتر و پستتر چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکافافکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین و سزاواران آتش را، پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت؛ خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین و عذابشان کن عذابی دردناک،
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیاءِ، أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللّٰهِ وَابْنُ أَمِینِهِ، عِشْتَ سَعِیداً، وَمَضَیْتَ حَمِیداً، وَمُتَّ فَقِیداً، مَظْلُوماً شَهِیداً، وَأَشْهَدُ أَنَّ اللّٰهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ، وَمُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ، وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ، وَأَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللّٰهِ، وَجاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتّىٰ أَتَاکَ الْیَقِینُ، فَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ قَتَلَکَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ ظَلَمَکَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ أُمَّهً سَمِعَتْ بِذٰلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ؛
سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند سرور جانشینان، شهادت میدهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی و ستوده درگذشتی و از دنیا رفتی گمگشته و مظلوم و شهید، گواهی میدهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده و نابودکننده کسانی را که از یاریات دریغ ورزیدند و عذاب کننده کسانی را که تو را کشتند و گواهی میدهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به جهاد برخاستی تا مرگت فرا رسید، پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند و به تو ستم کردند و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند؛
اللّٰهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ والاهُ، وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ، بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَهِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَهِ ، لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجاهِلِیَّهُ بِأَنْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِها، وَأَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعائِمِ الدِّینِ، وَأَرْکانِ الْمُسْلِمِینَ، وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ، وَأَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهادِی الْمَهْدِیُّ،
خدای من تو را شاهد میگیرم که من دوستم با آنانکه او را دوست دارند و دشمنم با آنانکه با او دشمناند، پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا، گواهی میدهم که تو در صلبهای بلندمرتبه و رحمهای پاک نوری بودی، جاهلیت با ناپاکیهایش تو را آلوده نکرد و از جامههای تیره و تارش به تو نپوشاند و گواهی میدهم که تو از ستونهای دین و پایههای مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمنی و گواهی میدهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده و هدایت شدهای
وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ التَّقْوىٰ، وَأَعْلامُ الْهُدىٰ، وَالْعُرْوَهُ الْوُثْقىٰ، وَالْحُجَّهُ عَلَىٰ أَهْلِ الدُّنْیا، وَأَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ، وَبِإِیابِکُمْ مُوقِنٌ، بِشَرایِعِ دِینِی، وَخَواتِیمِ عَمَلِی، وَقَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ، وَأَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ، وَنُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّىٰ یَأْذَنَ اللّٰهُ لَکُمْ، فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَامَعَ عَدُّوِکُمْ، صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْکُمْ، وَعَلَىٰ أَرْواحِکُمْ وَأَجْسادِکُمْ، وَشاهِدِکُمْ وَغَائِبِکُمْ، وَظَاهِرِکُمْ وَبَاطِنِکُمْ، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
و گواهی میدهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانههای هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی میدهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دینم و عواقب عملم و قلبم با قلبتان در صلح و کارم پیرو کارتان و یاریام برای شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان.
پس دو رکعت نماز میخوانی و به آنچه میخواهی دعا میکنی و برمیگردی.
دوم: زیارتی است که از جابر روایت شده و کیفیت آنچنان است که از عطا [ظاهراً همان عطیه عوفی کوفی، همسفر جابر در اربعین برای زیارت حضرت امام حسین(علیهالسلام) است] نقلشده:
در روز بیستم ماه صفر با جابر بن عبدالله انصاری بودم، چون به غاضریه رسیدیم، در آب فرات غسل کرد و پیراهن پاکیزهای که با خود داشت پوشیده، آنگاه به من گفت: آیا از بوی خوش چیزی با تو هست ای عطا؟ گفتم: سُعد با من هست، قدری از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد سر مبارک امام حسین(علیهالسلام) ایستاد و «سه مرتبه»
«اللّٰهُ أَکْبَرُ» گفت.
پس افتاد و بیهوش شد؛ چون به هوش آمد شنیدم میگفت: «السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا آلَ اللّٰهِ..» که درست همان زیارت نیمه رجب است که قبلاً ذکر کردیم و با آن جز در چند کلمه تفاوت ندارد که آن هم احتمالاً ناشی از اختلاف نسخههاست، چنانکه شیخ مرحوم احتمال داده است. در هر صورت اگر کسی بخواهد آن را هم بخواند، به «زیارت نیمه رجب» رجوع کند و همان را بخواند
منبع:
1.شهرآرانیوز / فراق به روایت زائران پیاده اربعین حسینی که کرونا پای رفتنشان را گرفته است
2.باشگاه خبرنگاران جوان / اربعین دلتنگی؛ روایت شما از اربعین ۹۹
3.خبربان / فیلم/ کلیپی زیبا برای جاماندگان از اربعین ۹۹
4.خبرفوری / فضیلت و اعمال روز اربعین حسینی + صوت زیارت اربعین
5.نمناک / اعمال مهم شب و روز اربعین حسینی
6.توییتر / واکنش کاربران