به گزارش راسخون؛ همه ساله ۱۵ اکتبر مصادف با بیست و سوم مهر را در تمامی کشورهای دنیا از جمله ایران به نام روز عصای سفید و روز نابینایان و کم بینایان می شناسند، روزی که امروز نام آن که عصای سفید است تبدیل به پرچم استقلال و عدالت اجتماعی نابینایان شده است و می تواند بهانه و فرصت خوبی برای بیان و مطالبه حق و حقوق اجتماعی این قشر باشد، حق و حقوقی که در سالیان گذشته به بهانه های مختلف زیر سوال رفته است.

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، (یونسکو) و شورای جهانی نابینایان در جلسه ای مشترک در سال ۱۹۵۰ میلادی، قانون «عصای سفید» را بررسی و تصویب کردند و روز ١۵ اکتبر برابر با ٢٣ مهر ماه (در سال‌های کبیسه ۱۵ اکتبر مقارن با ۲۴ مهر است) را روز جهانی «عصای سفید» یا روز جهانی "ایمنی نابینایان" اعلام کردند. اﯾﻦ روز در ﺟﻬﺖ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﻪ روﺷﻨﺪﻻن، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت آﻧﻬﺎ و اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻋﺼﺎی ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ.

قانون عصای سفید، تصویری جدید از نابینایان را در جامعه ترسیم کرده و از افراد نابینا می‌خواهد به منظور پشتیبانی از منافع خود، از تمام مفاد این قانون مطلع باشند. حق استفاده از کلیه امکانات رفاهی معمول در جامعه از سوی نابینایان، تشویق نابینایان به مشارکت در امور دولتی و اشتغال توسط دولت و رعایت کامل حقوق نابینایان به هنگام عبور و مرور از سوی رانندگان وسایل نقلیه از جمله مفاد این قانون می باشند.

هر چند کاربرد عصا به عنوان وسیله کمکی در رفت و آمد نابینایان، از سده‌ها پیش متداول بوده، ولی به کار گیری عصای سفید به شکل امروزی و به عنوان نماد بعد از جنگ جهانی اول رایج شد.

در سال ۱۹۲۱م. جیمز بیگز عکاس انگلیسی که در سانحه‌ای بینایی خود را از دست داده بود برای در امان ماندن از تصادف حین رفت و آمد در خیابان‌های اطراف محل زندگی خود ابتکار استفاده از عصای سفید را به کار برد و پس از آن بود که دو پژوهشگر آمریکایی قانون عصای سفید را نوشتند و ۱۵ اکتبر به عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید تعیین شد.

جان کلام این قانون این است که نابینا هم عضوی از جامعه متمدن است و حقوق اجتماعی مصرحی دارد و به جای ابراز ترحم حقوق او را باید رعایت کنیم.

در میان وسایل کمک حرکتی نابینایان، می توان عصای سفید را به عنوان پرچم استقلال آنان قلمداد کرد. البته این ابزار حرکتی سودمند، در صورتی از کارایی برخوردار خواهد بود که نارسایی های فیزیکی محیط زندگی افراد نابینا تقلیل یابد یا به طور کلی حذف شود. بنابراین علاوه برتوجه به مسائل عاطفی و احساسی، لازم است زمینه ای را برای تردد آسان آنان فراهم سازیم و کمک شایانی به استقلال حرکتی نابینایان بکنیم.

بر اساس گزارش رسمی سازمان بهداشت جهانی، اختلالات بینایی از جمله مهم ترین مشکلات مربوط به سلامتی هستند که با وجود پیشرفت های قابل توجه علم پزشکی همچنان در سطح دنیا فراگیر بوده و در حال حاضر، ۲۸۵ میلیون نفر از این اختلالات رنج می برند. ۳۹ میلیون نفر از این جمعیت، کاملاً نابینا و بقیه کم بینا هستند. متاسفانه ۱۹ میلیون نفر از ۲۸۵ میلیون نفر را کودکان کم بینا و نابینا تشکیل می دهند.

البته خوشبختانه ۸۰ درصد از اختلالات مذکور قابل کنترل یا درمان هستند، اما در باقی موارد و به خصوص زمانی که کم بینایی یا نابینایی ناشی از زوال سلول های گیرنده نور در شبکیه چشم باشد، کار پزشکان بسیار سخت خواهد شد.

نابینایی به فردی اطلاق می‌شود که میزان بینایی وی در دو چشم با بهترین اصلاح توسط عدسی‌های تعیین‌کننده به میزان کمتر از یک دهم درصد باشد به طوری که تشخیص حرکت دست و شمارش انگشتان از یک متری مقدور نباشد و کم‌بینا به فردی اطلاق می‌شود که میزان بینایی وی در هر دو چشم با بهترین اصلاح توسط عدسی‌های تعیین‌کننده بین یک دهم تا سه دهم باشد.

بررسی گروهی از متخصصان نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ میلادی شمار نابینایان در جهان به حدود ۱۱۵ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.

همچنین تعداد کسانی که دچار ضعف متوسط تا شدید بینایی هستند و ضعف بینایی آنها با استفاده از عینک، لنز یا جراحی تصحیح نشده نیز به ۵۸۸ میلیون نفر در آن زمان خواهد رسید. به علاوه در سال ۲۰۵۰، پیر چشمی نیز حدود یک میلیارد نفر از اشخاص بالای ۵۵ سال را در جهان گرفتار خواهد کرد.

اکثر مبتلایان به نابینایی یا ضعف بینایی در حال حاضر و در آینده از ساکنان کشورهای جنوب آسیا هستند و خواهند بود و زنان (با آمار ۵۴ درصد) بیش از مردان مبتلا می‌شوند. پس از جنوب آسیا، مناطق شرق آسیا، جنوب شرق آسیا و سپس سایر مناطق این قاره و قاره آفریقا بیش از سایر نقاط جهان با این مشکلات دست به گریبان خواهند بود.

افزایش جمعیت و بالا رفتن نسبت سالمندان در کل جمعیت از عوامل اصلی این تغییرات است.

احترام به نابینایان با رعایت قانون عصای سفید

خانم یا آقایی که رانندگی می‌کنید اجازه بدهید نابینایی که با عصای سفید قابل شناسایی است به راحتی از خیابان عبور کند. نه بگوییم «مگه کوری؟» و نه با واژه «روشن‌دل» بخواهیم خودمان را گول بزنیم.

احترام به نابینا با این تعارفات نیست. با رعایت قانون عصای سفید است.

راستی آیا امروز در مدارس قانون عصای سفید را آموزش می‌دهند؟ آیا بچه‌های می‌دانند رودکی شاعر بزرگ ایرانی که هزار سال پیش می‌زیسته نیز نابینا بوده است؟ آیا بچه‌های ما دکتر خزائلی را می‌شناسند که کم از هلن کلر نداشت و ندارد؟

به جای این همه حرف‌های تکراری و حوصله سر بر نحوه مواجهه با دارنده عصای سفید را آموزش دهیم تا چند سال دیگر این بچه‌ها هنگام رانندگی تا عصای سفید دیدند از سرعت خود بکاهند و راه را برای عبور نابینایان باز کنند.

عصای سفید می‌تواند ضامن جان و سلامت یک نابینا باشد. اگر عصای سفید را نبینیم این ماییم که نابیناییم و اگر نابینایی نابینا دست خود او نبوده این نابینایی در عین بینایی از آن دست ندیدن هاست که سزاوار سرزنش است. نابینا نه نیاز به ترحم ما دارد نه تعارفی، چون خطاب با کلمه «روشن‌دل» و اتفاقا خوش‌شان نمی‌آید به آن‌ها روشن‌دل گفته شود. حقوق اجتماعی نابینایان را به رسمیت بشناسیم و رعایت کنیم. کمترین و نماد آن‌ها توجه به عصای سفید است.

چالش های پیش روی نابینایان در ایران

صحبت با نابینایان حس و حال خاص خود را دارد، از دغدغه ها و مطالبه هایشان که روز به روز بیشتر می شود و کسی به آنها پاسخی مناسب نمی دهد، از امیدهایشان که با تمام مشکلات مختلف همچنان زنده است و از توانمندی ها و کارهای منحصر به فردشان که آدمی را در حیرت و شگفتی فرو می برد اما همواره کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

عمده مطالباتی که نابینایان دارند شامل مناسب سازی معابر و پیاده روها و ایجاد قابلیت های لازم برای دریافت انواع خدمات همچون شهروندان عادی جامعه و همچنین اشتغال است، خواسته های به حقی که با وجود بارها مطرح شدن و قول های دست اندرکاران برای حل شان، هنوز بخش زیادی از آنها جامه عمل پوشانده نشده است.

یک کارشناس بینایی سنجی در قزوین با اشاره به مهم ترین چالش های نابینایان اظهار داشت: امروز مناسب سازی معابر شهری به عنوان مهم ترین چالش نابینایان در سطح کشور تبدیل شده و با وجود اینکه برخی اقدامات انجام شده در این زمینه اما این اقدامات کافی و مدیریت شده نیست.

حسین شیخ پور افزود: نحوه رانندگی برخی از افراد، حضور عده ای از دوچرخه سواران و موتور سواران در پیاده روها، چیدن برخی از وسایل مغازه داران در پیاده روها هم دلایلی است که حضور در محافل عمومی را برای نابینایان سخت کرده و برخی از آنها را به ناچار خانه نشین کرده است.

وی اضافه کرد: اشتغال به عنوان چالش دوم نابینایان و کم بینایان به حساب می آید، چالشی که البته امروز برای جوانان دیگر هم وجود دارد ولی برای نابینایان مشکلات جدی تری را به وجود آورده چرا که فرصت های شغلی برای آنان سخت تر از افراد عادی گیر می آید.

این کارشناس بینایی سنجی گفت: چالش سوم این افراد مربوط به ازدواج آنهاست و افراد به دلیل مشکلات ژنتیکی و مادرزادی با آنها به سختی ازدواج می کنند و این مهم مشکلاتی را برای این قشر به وجود آورده است.

شیخ پور افزود: یکی از راه های موثر در زمینه کاهش مشکلات نابینایان فرهنگ سازی و آموزش مردم درباره نحوه تعامل با نابینایان و آشنایی با مهم ترین خواسته های آنان است که باید توسط رسانه ها و صدا و سیما این مهم به خوبی انجام شود.

این کارشناس بینایی سنجی با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی و دستگاه های دیگر خدمات مختلفی را به نابینایان ارایه می کنند ولی این خدمات کافی و جوابگوی این قشر نیستند، اضافه کرد: یکی از خدماتی که می تواند کمک ویژه ای به کم بینایان انجام دهد راه اندازی کلینیک هایی است که می تواند کمک ویژه ای را به وسیله استفاده از فناوری های روز به توانبخشی افراد کم بینا داشته باشد.

عزم جدی شورای عالی شهرسازی بر مناسب سازی شهری برای نابینایان

به مناسبت روز جهانی نابینایان، دیروز وزیر تعاون در نشست با نمایندگان تشکل‌های نابینایان به مناسبت روز جهانی عصای سفید با وزیر راه و شهرسازی تماس تلفنی گرفت و خواسته نابینایان مبنی بر توجه ویژه برای مناسب‌سازی شهری را منتقل کرد. آقای اسلامی هم در پاسخ به این درخواست ضمن اشاره به مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی در این خصوص از عزم جدی این شورا برای نظارت بیشتر براجرای این مصوبه خبرداد.

این قشر از جامعه بیشتر از اینکه نیازمند ترحم از سوی مسوولان و مردم باشند، نیازمند اجرایی شدن حق و حقوق خود درسطح جامعه هستند.

نابینایی هر چند مشکلات عدیده ای را برای زندگی این قشر ایجاد کرده است ولی می توان با اندکی تدبیر و با فرهنگ سازی و همچنین توجه بیشتر دستگاه های مسوول این مشکلات را کاهش داد.

منبع:
1. تابناک/ روز عصای سفید چه روزی است؟
2. پارس تودی/ به مناسبت روز جهانی عصای سفید
3. ایرنا/ عصای سفید و چالش‌های بی‌پایان نابینایان قزوینی
4. خبربان/ روز جهانی عصای سفید
5. توئیتر/ واکنش کاربران