خبرگزاری فرانسه نوشته عربستان سعودی و ایران اخیراً نشانه‌هایی از گرم شدن روابط نشان داده‌اند اما کارشناسان می‌گویند برای کاستن از تنش‌ها به اقدامات بیشتری نیاز است.
روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی، پنج سال پیش، در پی اقدام ریاض در اعدام آیت‌الله شیخ نمر، رهبر شیعیان عربستان قطع شد. در هفته‌های گذشته گزارش‌هایی از مذاکرات میان ایران و عربستان سعودی در بغداد منتشر شده است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات خارجی نزدیک به مذاکرات که در ریاض ساکن است می‌نویسد: «دو طرف در آخرین دور گفت‌وگوها در آستانه توافق بر سر کاستن از تنش‌ها میان یکدیگر و کاستن از جنگ نیابتی در منطقه بودند.»
وزیر خارجه عربستان سعودی چند روز پیش تأیید کرد که ایران و عربستان چهارمین دور از گفت‌وگوها را در ماه سپتامبر برگزار کرده‌اند. وی ابراز امیدواری کرد که گفت‌وگوها بتوانند زمینه حل و فصل مسائل میان دو کشور را پدید آورند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز گفته که مذاکرات ایران و عربستان سعودی «در مسیر صحیح» قرار دارد. این دیپلمات خارجی تصریح کرد در دور جدید گفت‌وگوها که طی روزهای آینده برگزار خواهد شد، آخرین جزئیات توافق را نهایی خواهند کرد.
وی اضافه کرد: «آنها (ایران و عربستان)، به توافقی اولیه برای بازگشایی کنسولگری‌ها دست یافته‌اند و فکر می‌کنم عادی‌سازی روابط [میان دو طرف] ممکن است طی چند هفته آتی اتفاق بیفتد.»
خبرگزاری فرانسه نوشته رسانه‌های سعودی نیز در هفته‌های گذشته لحن خودشان را نسبت به تهران تعدیل کرده‌اند. شبکه تلویزیونی الاخباریه که یک رسانه دولتی است هفته گذشته گفت‌وگوهای میان دو کشور را مذاکراتی «مستقیم و صادقانه» توصیف کرد که «به ایجاد ثبات در منطقه منجر خواهد شد.»
الاخباریه، علاوه بر این به گفت‌وگوهای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی اشاره کرده که گفته ریاض خواستار «روابط خوب و خاص» با تهران است.
ماه گذشته «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی ابراز امیدواری کرد گفت‌وگوها با ایران «به نتایج ملموسی برای اعتمادسازی» و احیای همکاری‌های دوجانبه منجر شود.
پادشاه سعودی با وجود این در ادامه تهران را به «حمایت از گروه‌های مسلح» متهم کرد و مدعی شد که تهران بایستی حمایتش از این گروه‌ها را متوقف کند. منظور ملک سلمان از «گروه‌های مسلح»، گروه انصارالله در یمن است.
ائتلافی به رهبری عربستان سعودی از فروردین‌ماه سال ۱۳۹۴ کشور فقیر یمن را برای بازگرداندن قدرت به «عبد ربه منصور هادی»، رئیس‌جمهور مستعفی یمن هدف حملات سنگین هوایی، زمینی و دریایی قرار داده است.
این حملات به نابودی زیرساخت‌های یمن و گسترش فقر، بیکاری و گسترش بیماری‌های واگیردار در این کشور فقیر عربی منجر شده است. از زمان آغاز این حملات ده‌ها هزار غیرنظامی یمنی شهید و زخمی شده اند.
کارشناسان سازمان ملل، یمن را صحنه بزرگترین بحران بشری در جهان توصیف می‌کنند. بیش از ۷۵ درصد جمعیت یمن در حال حاضر نیازمند نوعی کمک‌رسانی و حمایت بشردوستانه هستند. از این میان، میلیون‌ها نفر نمی‌دانند وعده غذایی بعدی‌شان از کجا تأمین خواهد شد.
این دیپلمات خارجی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت: «عربستان سعودی مایل است درگیری‌ها در یمن را که میلیاردها ریال برای این کشور هزینه داشته متوقف کند.»
طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، «علی شیحابی»، یک مشاور عربستان سعودی گفته در حالی که فضای گفت‌وگوها مثبت است تهران بایستی اقداماتی ملموس به خصوص در خصوص یمن انجام دهد. بعد از آن، ریاض با اقداماتی مانند بازگشایی سفارتخانه‌ها موافقت خواهد کرد.
شیحابی گفت: «ایران بایستی گام‌هایی واقعی بردارد نه اینکه فقط گفت‌وگوهای خوب انجام دهد.»
«استفان دوجاریک»، سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد چند روز پیش گفت‌وگوهای میان ایران و عربستان سعودی را «بسیار مهم» توصیف کرده و از آن استقبال کرده است.
دوجاریک گفت: «من فکر می‌کنم رایزنی‌های میان عربستان سعودی و ایران بسیار مهم هستند و به زبان صادقانه از اهمیتی حیاتی برای امنیت منطقه برخوردار هستند. بنابراین، ما از این گفت‌وگوها بسیار استقبال می‌کنیم.»
پیش از این، «رابرت مالی»، نماینده ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا هم از گفت‌وگوهای مستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی استقبال کرده بود.
مالی چند روز پیش در توییتر نوشت: «ما از اعلام گفت‌وگوهای مستقیم توسط عربستان سعودی با دولت جدید جمهوری اسلامی ایران استقبال می‌کنیم. امیدواریم گفت‌وگوها باعث کاستن از تنش‌ها و رفع نگرانی‌های دیرپای منطقه‌ای شود. بازگشت کامل و دوجانبه به برجام از این تلاش‌های منطقه‌ای حمایت خواهد کرد.»
«فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز یکشنبه گفت‌وگوها میان ریاض و تهران را تأیید کرده و ابراز امیدواری کرده بود که در جریان گفت‌وگوها مسائل فیمابین حل شود.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران هم در این خصوص گفته است: «گفت‌وگوها با عربستان در بهترین وضعیت خود در حال پیگیری است. چند دور گفت‌وگو در بغداد در مورد موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه انجام شده. هیچ پیش شرطی از سوی دو طرف مطرح نیست و تلاش داریم در چارچوب مرضی الطرفین به آغاز یک روابط پایدار برسیم. اعزام هیأتی از عربستان به ایران تأیید نمی‌شود.»
دو مقام عراقی دوشنبه روز پنجم مهرماه به آسوشیتدپرس گفته بودند نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دور جدیدی از مذاکرات را در بغداد برگزار کرده‌اند.
این دیدار که یک هفته قبل‌تر برگزار شده بود اولین دیدار میان نمایندگان ایران و عربستان سعودی بعد از روی کار آمدن دولت جدید در ایران به ریاست آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» است.
یک مقام عراقی گفته در این دیدار درباره مسائل بلاتکلیف میان دو کشور که در نقشه‌راه قبلی بر سر آن توافق شده بود، از جمله نمایندگی دیپلماتیک میان دو کشور بحث و تبادل نظر شده است.
مقام مورد استناد آسوشیتدپرس که خواسته اشاره‌ای به نامش نشود گفته این جلسه در سطح وزیر نبوده است. وی با وجود این، گفت‌وگوهای انجام‌شده را مثبت توصیف کرد.عراق اخیراً در گفت‌وگوهای تنش‌زدایی میان عربستان سعودی و ایران نقش میانجی را بازی کرده است.
نخستین دور گفت‌وگوها میان ایران عراق حدود پنج ماه پیش در بغداد برگزار شد و از ان زمان به بعد، این شهر صحنه چندین دور گفت‌وگوی دیگر میان تهران و ریاض بوده است.
این دیدار در شرایطی برگزار می‌شود که عربستان سعودی در تلاش است خودش را از باتلاق جنگی چند ساله در یمن خارج کند. این جنگ به کشته و زخمی شده ده‌ها هزار نفر منجر شده اما هیچ یک از اهداف ریاض را برآورده نکرده است.
بغداد ماه پیش میزبان یک کنفرانس منطقه‌ای با حضور سران کشورهای عربی و مقام‌های ارشد چندین کشور از جمله وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی بود. این نشست، نقش بغداد به عنوان میانجی جدید در منطقه را تحکیم کرد.
توافق ایران و عربستان قیمت نفت را بالا می‌برد؟
.jpg "توافق اولیه ایران و عربستان برای بازگشایی کنسولگری‌ها/ ماجرای اختلاف در روابط ایران و عربستان چیست؟")
عربستان یکی از رقبای جدی نفتی ایران است. مدتی پیش که اتاق ایران آماری مبنی بر کاهش ۹۰ درصدی فروش نفت به چین اعلام کرد، مشخص شد که چینی‌ها، عربستان را جایگزین ایران کرده‌اند.
با این وجود، چند روز پیش بلومبرگ اعلام کرد دیپلمات‌های ارشد ایران، عربستان و اتحادیه اروپا روز چهارشنبه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر دیدار کردند.
روز جمعه هم وزیر امور خارجه ایران گفت: گفتگوهای طرف سعودی و ایرانی در مسیر درست خودش قرار دارد. تا این مرحله به نتایج و توافقاتی هم رسیده‌ایم.
سعید میرترابی، کارشناس انرژی در همین باره می‌گوید: عربستان قدرتمندترین کشور صادرکننده نفت است. فضای بین دو کشور پس از انقلاب، فضای رقابتی بوده است. اگر بتوانیم این فضا را تبدیل به شراکت کنیم، بسیاری از مشکلات ما در منطقه حل می‌شود.
قیمت نفت افزایش پیدا می‌کند؟
این کارشناس انرژی توضیح می‌دهد: آمریکا بدون کمک عربستان قادر نبود تحریم‌های نفتی اعمال کند. اگر ایران با عربستان توافق کند، مزاحمت عربستان کم می‌شود.میرترابی به موقعیت عربستان در اوپک اشاره می‌کند: عربستان بزرگترین صادرکننده نفت به حساب می‌آید. این کشور در اوپک هم دست بالا دارد. اگر بخواهیم در منطقه تاثیرگذار باشیم باید اختلاف‌با عربستان را مدیریت کنیم.
رویترز در پایان ماه آگوست گزارش داده بود که عربستان در چند ماه اخیر، بزرگترین صادرکننده نفت به چین بوده است. بر اساس آمار اداره گمرک چین، صادرات نفت عربستان به چین در این ماه، نسبت به سال گذشته ۵۳ درصد افزایش داشته است.
این در حالی است که بر اساس آمار اتاق تهران، صادرات نفت ایران به چین ۹۹ درصد کاهش داشته است.
میرترابی درباره نقش عربستان در سخت‌تر شرایط نفتی ایران می‌افزاید: عربستان، موانعی زیادی در بازار نفت ایجاد کرد و به غرب اطمینان داد اعمال تحریم‌ها امکان‌پذیر است.
به هرحال شرایط تحریمی و رقابت با عربستان موجب شده که ایران نفت را بسیار ارزان بفروشد. میرترابی با وجود این که معتقد است، در صورت قطع ارتباط با عربستان هم می‌توننیم نفت بفروشیم، بیان می‌کند: قیمت نفت با بهبود رابطه با عربستان بالاتر می‌رود. به دلیل تحریم‌ها ایران مجبور است نفت را با قیمت بسیار پایین بفروشد. اگر ایران روابطش را با عربستان بهبود ببخشد، می‌تواند با قیمت‌های بهتری نفت خود را بفروشد.
روابط ایران و عربستان سعودی
جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی از ژانویه ۲۰۱۶، پس از واقعه حمله به سفارت عربستان در تهران هیچگونه روابط دیپلماتیک ندارند. تفسیرهای متفاوت از اسلام، سیاست‌های نفتی متضاد، و رابطه با ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی همواره موجب منازعات در روابط دو کشور بوده‌است.
عربستان سعودی که یک پادشاهی مطلقه محافظه کار است، در سال ۱۹۳۲ تأسیس شد و از ابتدا روابط نزدیکی با ایالات متحده داشت. حکومت ایران، پس از انقلاب ایران، به یک جمهوری اسلامی شیعه مذهب تغییر یافت که تحت نظر حاکمیت دینی و رهبر ایران است.
هر دو کشور از صادرکنندگان عمده نفت و گاز هستند و سیاست‌های متفاوتی در حوزه انرژی دارند. عربستان سعودی با منابع نفتی بیشتر و جمعیت کمتر نسبت به ایران، سیاست متعادل نگه داشتن قیمت جهانی نفت را دنبال می‌کند. در مقابل ایران با جمعیت بیشتر و تخریب شهر ها و مساکن و ضرباتی که در پی هشت سال جنگ با عراق حادث شد و تحریم‌های خارجی همواره بر سیاست افزایش قیمت در کوتاه مدت، متمرکز بوده‌است.
عادل الجبیر وزیر امور خارجه دولت عربستان سعودی در تاریخ ۹۴/۱۰/۱۳ اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرده‌است و از هیئت دیپلماسی ایرانی خواست تا ظرف ۴۸ ساعت خاک این کشور را ترک کنند. یک روز پس از اعلام قطع رابطه عربستان با ایران، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی، در این باره توضیح داد که این قطع رابطه شامل پایان یافتن تمامی مناسبات تجاری و هم‌چنین لغو پروازها بین دو کشور می‌شود اما مسئله سفر ایرانیان به مراسم حج را در بر نمی‌گیرد.
منبع:
1. فارس/ توافق اولیه ایران و عربستان سعودی بر سر بازگشایی کنسولگری‌ها
2. تجارت نیوز/ توافق ایران و عربستان قیمت نفت را بالا می‌برد؟
3. ویکی پدیا
