دلیل آن هم مشخص است؛ زیرا خداوند در قرآن، پیامبر(صلی الله علیه و آله) را شایسته‌ترین الگو معرفی کرده و از همه انسان‌ها خواسته است مانند او عمل کنند و خود را به صفات نیک بیارایند. خداوند حتی به جایگاه ایشان قسم خورده و در قرآن می‌فرماید: «به جانت سوگند که اینها در مستی خود سرگردانند.»(حجر/72) تبعیت انسان‌ها از پیامبر(صلی الله علیه و آله) باید بی‌چون‌وچرا و کامل باشد. هر چه ایشان امر فرمودند انجام دهند و از هر چه برحذر داشتند، دوری کنند. این دستور خداوند است که می‌فرماید: «هر چه پیامبر به شما داد بستانید، و از هر چه شما را منع کرد اجتناب کنید.»(حشر/7)
امام صادق(ع) هم در بیان اهمیت الگوگیری از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «دوست ندارم مسلمانی بمیرد، مگر اینکه تمام آداب و سنت‌های رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، را [اگر چه یک بار] انجام دهد.»(من لا یحضره، ج۳، ص۴۶6)
در مهربانی و خلق نیک پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز آیات و روایات زیادی در دست داریم که در هر عصری توانسته انسان‌ها را از سقوط نجات دهد. در رفتار ایشان با اهل خانواده خود و دیگر مردم می‌توان صفات بسیار زیادی را دید که می‌تواند راه‌گشای خانواده‌ها و مردم هر جامعه باشد. درست در زمانی‌که هر کسی با هر توانی به دنبال گسترده کردن افکار خود است که هیچ یک توان کمک به انسان‌ها را ندارد، باید به الگوگیری از پیامبر(صلی الله علیه و آله) بپردازیم. از موارد قابل توجهی که در سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) مکرر نقل شده، احترام به ضعفا و کودکان است. در روایتی از انس بن مالک نقل شده است که: «پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) از کنار کودکان که عبور میکردند، به آنان سلام میکردند.»(صحیح بخاری، ج ۵، ص۲۳۰۶)
شاید بسیاری از افراد گمان کنند که چون کودکان کوچک‌ترند، باید همیشه آنان به بزر‌گتر‌ها سلام کنند، در حالی‌که آموزش آداب اجتماعی آنان بر عهده بزرگ‌ترهاست. یکی از عواملی که توانست اسلام را در دل‌ها جای دهد، خلق زیبای حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله) بود. انسان‌ها با جانشان و با دیدن رفتار عالی پیامبر(صلی الله علیه و آله) اسلام را درک میکردند و تعهداتش را به‌جان می‌خریدند. در صدر اسلام کسانی‌که جزء مسلمانان واقعی قرار گرفتند و تا آخر عمر پای عقیده‌شان ماندند، کسانی بودند که اثر رفتار نیک ایشان و تأثیرش در جامعه را با چشم، قلب و روح‌شان دیدند و دیدن این اثر زیبا باعث می‌شد به تعالیم اسلام روی بیاورند و خود مبلغ اسلام شوند.
احترام به کودکان و نوجوانان در نظر ایشان احترام به آینده بود و احترام به نسلی که قرار است بار جامعه را در آینده به دوش بکشد. کودکان امروز باید آداب اسلامی را فراگرفته، از آن پاسداری کنند و در آینده به نسلهای بعد انتقال دهند. وقتی میخواهیم رفتاری را در انسانی نهادینه کنیم باید آن را در کودکی به او بیاموزیم. ایجاد حس خوب نسبت به اسلام و قابل لمس بودن آموزه های اسلام در احترام به کودکان نهفته است.
آنچه که در احترام به کودکان و مردم که ویژگی خاص پیامبر(صلی الله علیه و آله) بود، بیش از هر چیزی به چشم می خورد، همنشین بودن با مردم و نزدیک بودن به زندگی آنان است. پیامبر(صلی الله علیه و آله) هیچگاه دور از مردم و در حالت بالا نشینی رفتار نفرمودند و خود را از جامعه دور نکردند. ارتباط نزدیک با پیامبر(صلی الله علیه و آله) و همنشین بودن با ایشان برای مردم یک فرصت و یک نعمت بود. حتی پیامبر(صلی الله علیه و آله) پس از یک ترور نافرجام این رویه را تغییر ندادند و به بهانه اینکه جانشان در خطر است از مردم دور نشدند.
در تاریخ اسلام نقلهای بسیاری است که پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه هدی(علیهم السلام) افرادی زیادی را با گفتگوی رو در رو به اسلام دعوت کردند و کسانی که میخواستند در مورد اسلام بدانند و ایمان بیاورند به راحتی نزد پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) رفته و سوالات خود را میپرسیدند و همانجا به وحدانیت خداوند و نبوت نبی اسلام اعتراف میکردند و به شهر خود بازمیگشتند. دیدار با پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز فرصتی بود که مردم از سرچشمه حقیقی معارف را دریافت کنند و عامل حقیقی دین را به چشم خود ببینند و به واسطه عشق به پیامبر(صلی الله علیه و آله)، عاشق خداوند و دین او شوند.
ایشان الگوی کسانی است که می‌خواهند مردم را با عمل‌شان به سمت اسلام دعوت کنند و از زیبایی‌های آن بگویند و مبلغان نیز باید خود پیامبر(صلی الله علیه و آله) باشند. هر مسلمانی خودش پیامبری است برای مردم، زیرا هنگامی که مردم به چشم خود یک مسلمان واقعی را می‌بینند، انگار پیامبر آن دین را به چشم خود دیده‌اند و این باعث میشود پیامبر را بشناسند. حال فرض کنید که مسلمانان با پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) شباهتی نداشته باشند. آیا کسی می‌تواند قبول کند که این اسلام و این دین می‌تواند راه روشنی را در مقابل او قرار دهد تا از این راه به‌سمت کمال و به‌سمت خدا برود؟! آن‌هم انسانی که دوست‌دار مهربانی و محبت است.
از دیگر شاخصه‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله) بخشش و کرم بود به همه مردم به ویژه نیازمندان. به گونه‌ای که هیچ چیز برای خود در نظر نمی‌گرفت و این‌طور نبود که چیزی را اول برای خود و خانواده خود در نظر بگیرد؛ بعد اگر باقی ماند به مردم هدیه دهد. از رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمود: «من پرورش‌یافته خدایم و علی پرورش‌یافته من. پروردگارم مرا به کرم و بخشش و نیکی امر و از بخل و خشک بودن نهی فرمود. هیچ‌چیز از بخل و بداخلاقی نزد خداوند عزوجل مبغوض‌تر نیست. این صفات، کردار را فاسد می‌گرداند؛ همچنان‌که گل عسل را از بین می‌برد.»(بحارالانوار،1 ج6، ص231)
در ذکر شخصی ایشان بیان بلندی از امیرالمؤمنین علی(عیه السلام) به دست ما رسیده که واقعاً خواندنی است... مختصرا اینکه می‌فرمودند: «پیامبر(صلی الله علیه و آله) از تمام مردم بخشنده‌تر و از همه شجاع‌تر و از همه راست‌گوتر و از همه به عهد و پیمان وفادارتر بود. اخلاقش ملایم‌تر از همه و در معاشرت بزرگوارترین بود. اگر کسی او را ناگهانی می‌دید از او می‌هراسید و اگر کسی با او همنشین می‌شد و او را می‌شناخت، او را دوست می‌داشت. قبل و بعد از او مانند او ندیدم. هر کس برای حاجتی نزد او می‌آمد، با او مدارا می‌نمود تا وقتی برخیزد و برود. هرکس از او چیزی می‌خواست، به او می‌داد یا (دست کم) با او خوش‌رویی می‌کرد...»(بحارالانوار، ج16، ص231) خلق عظیم پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) الگوی مسلمانی پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله) در هر صفت نیک در عالم بی‌مثال بودند و آن صفت را در حد اعلای خود به ظهور و بروز رساندند که اگر در حد اعلای خود دیده نشود.
