در این نشست تخصصی که در مرکز فرهنگی راسخون برگزار گردید حجت الاسلام والمسلمین سید محمد نقیب رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و رئیس کمیسیون قرآن و علوم انسانی مجمع علوم انسانی اسلامی ،همچنین حجت الاسلام سید محمد رضا نواب، رئیس دانشکده رسانه و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب و عضو هیئت مدیریه انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه به ارایه بحث پرداختند که در ادامه سخنان این اساتید را می خوانید:
محتوای تولید شده برای تشنگی مردم جهان به قرآن اندک است
حجت الاسلام نواب در این نشست علمی گفت: قرآن وحدت آفرین ترین چیزی است که بین مسلمانان وجود دارد و محور و تجمیع کننده همه مسلمانان شامل تکفیری ها تا سکولارهای اسلامی است.
وی افزود: رویکرد قرآن سوزی یک جنگ رسانه ای است و اقتضائات این مساله نیز رسانه ای است. این اتفاق ممکن است در هرجایی رخ دهد، ولی از میان اخبار موزاییکی که در سطح جهان مطرح می شود، اینکه چه خبری و چه عکسی منعکس شود بازی رسانه است. رئیس دانشکده رسانه و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: نوع مواجهه ما با این چینش غربی باید چینش رسانه ای باشد تا بتوانیم در همان جنگ رسانه ای و جنگ نرم پاسخ خودشان را بدهیم.
وی گفت: بحثی که مطرح است این است که از حوزه نظری در حوزه ارتباطات، بحث، بحث وسیعی است. در این حوزه نظرات گسترده ای وجود دارد. اما نکته مهم این است که هنوز در حوزه علمیه و نگاه هایی که بین فعالان این حوزه متداول است به نظریه شاخصی که باید دور آن تجمیع کنیم دست نیافته ایم. هنوز نگاه ما به این حوزه ابزارگرایانه است. این استاد حوزه و دانشگاه اظهارکرد: تا زمانی که رسانه را به شکل امتداد یک فرد ندانیم، نمی توانیم نگاه دقیقی به رسانه داشته باشیم. امروز اگر موبایل را امتداد یک انسان ندانیم، طبعا در انواع و اقسام این مسایل مواجه می شویم.
حجت‌الاسلام نواب گفت: امروز وقتی که ترند کلمه قرآن را جستجو می کنیم که ببینیم چه نگاهی به قرآن بوده است می بینیم در بازه زمانی یک هفته ای این بازه بسیار بیشتر بوده است. برای بسیاری از جوانان در جهان مساله فهم چیستی قرآن شکل گرفت. حال در اینجا است که سهم ما در توسعه محتوایی معارف مرتبط به قرآن مشخص می شود. وی اظهارکرد: اگر رسول الله(ص)شکایت کنند که قوم من قرآن را مهجور قرآن دادند حق دارند چون تولیدات ما در سطح تشنگی دنیا نیست. این محتوا باید تولید شود. قرآن بالاترین ظرفیت را برای تولید محتوا برای هرگونه ذائقه ای دارد.
رئیس دانشکده رسانه و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب با طرح این سوال که چه میزان محتوای قرآنی در فضای مجازی به زبان های مختلف تولید کرده ایم؟ بیان کرد: نکته مهم این است که باید تکلیف خود را با رسانه یک بار مشخص کنیم. سوالی در اینجا مطرح است. اگر حوزه علمیه قم امروز مالک اینستاگرام یا توئیتر یا فیسبوک بود، با همه مضرات و محتوای سالم و ناسالم آنها آیا به نفع اسلام بود یا به ضرر اسلام؟ وی گفت: اگر سراغ این پلتفرم ها رفته بودیم و مالک برخی از مهمترین آنها بودیم چه اتفاقی رخ می داد؟ مفید بودن یا نبودن این جریان برای اسلام مساله مهمی است که باید روی آن فکر کنیم. حجت‌الاسلام نواب افزود: این رسانه ها برای ارتباط با دنیا نیست بلکه باید برای ارتباط خودمان با فرزندانمان نیست. اگر برای دنیا بازی و رسانه نسازیم دنیا این رسانه و بازی را برای فرزندان ما می سازد.
رئیس دانشکده رسانه و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: اگر در جنگ سخت یکی از بزرگترین نیروهای نظامی جهان هستیم ولی در جنگ نرم یک خمپاره هم تولید نکردیم که این مساله ضعف و کاستی بزرگی برای ما است. نکته دیگر آنکه ما می توانیم به یک اتفاق ضریب بدهیم. ممکن است کسی در قم راهپیمایی کند ولی کسی در دنیا متوجه نشود. ولی یک نفر در دانمارک و سوئد یک حرکت ناهنجار انجام داد ولی دنیا را متوجه خود کرد. در اینجا نقش رسانه مشخص می شود. وی گفت: قطعا می توانیم جای سرویس های جاسوسی بخصوص موساد را در این مساله درک کنیم ولی دولت سوئد نیز به نظر می رسد به دنبال بهره برداری های سیاسی خود و عضویت در ناتو است.
این استاد عرصه رسانه افزود: سوئد کشور پر اهمیتی در دنیا نیست، ولی با این اتفاق حس کرد که دستاوردی داشته است و می تواند با عنصر چانه زنی خود با کشورهای اسلامی وزنی پیدا کند.
حجت‌الاسلام نواب با ذکر این مطلب که باید هم افزایی بین وزرای خارجی کشورهای اسلامی رخ دهد، ولی این ظرفیت آنچنان که باید و شاید نقش خود را در ساخت یک اجماع جهانی جای خود را پیدا نکرد، عنوان کرد: این جریان جای آن را داشت که به یک اجماع فوری مبدل شود. وی گفت: مقام معظم رهبری بیش از سی سال است که برای توسعه فرهنگ قرآنی تلاش کرده اند و توهین همزمان به قرآن و به ایشان باعث شد که همه متوجه بشوند که آبشخور این جریان هتاک وابسته به کجا است.
نام ایشان همیشه در کنار قرآن قرار داشته است و نشان دهنده سعی و تلاش ایشان برای رشد و توسعه فرهنگی قرآنی است. وی اظهارکرد: غرب در محورهای گسترده ای از حاج قاسم سلیمانی ضربه خورده است و اگر امروز می بینیم که دشمنان ما سعی در آتش زدن عکس ایشان دارند نیز به همین دلیل است که البته نام ایشان را بلند آوازه تر می کند. حجت‌الاسلام نواب با ذکر این مطلب که مسئله قرآن سوزی می تواند به یک محور وحدت بخش منجر شود، اظهارکرد: همچنین به گروه ها و افراد نیز سمت و سو داد که به مقابله با این جریان بپردازند. نوع گرایشات و افکار مختلف می تواند با این مساله مقابله کند.
وی گفت: یک سری رویه ها تندروی های مضری بود که روی داد که حکومت ها باید جلوی آن را بگیرند. هر حرکتی مثل کلسیا سوزی امر ناپسندی است که حکومت ها باید جلوی آن را بگیرند ولی اینکه هر نوع و فکر و نگرشی وارد این صحنه شود و بتواند مقابله معناداری با این جریان کند بسیار مهم است و باید به همه گرا بدهیم که وارد این جریان شوند. حجت‌الاسلام نواب افزود: بی شک در حال حاضر رویکرد به اسلام و قرآن رو به ازدیاد است و غرب تمایلی به این مسئله ندارد، ولی اتفاقات اخیر بحث های سیاسی را بیشتر در خود مستتر دارد. هم امتیازگیری های سیاسی و هم مسایل مرتبط به فلسطین و.. از جمله آبشخورهای این مساله بود.
وی گفت: در بخش رسانه ای باید به سمت تولیدات برویم و به جای مصرف گری به فضای تعاملی برسیم. در حوزه برای اعزام مبلغ و ارتباط مردم با روحانیت و مشاوره مردم بایک روحانی یک سکوی فضای مجازی خاصی نداریم. امروز برای گرفتن یک تاکسی سکوی ارتباطی ایجاد شده است ولی در حوزه دینی چنین مساله ای نداریم. این مساله ماموریت اوقاف و سازمان های این چنینی است که باید تلاش کند که سکوی انتشار ارتباط جوانان قرآنی را در کشور و دنیا ایجادکند.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: مجموعه های رسانه ای در کشور ما زحمات بسیاری می کشند ولی حجم نیازهای امروز جهان و حجم تولید محتوای ما بسیار زیاد است. بدنه حوزه بایدبا تولید محتوا همراه شود و چه کسی ظرفیت آن را دارد که بدنه حوزه را با این عرصه درگیر کند؟مجموعه های فعال مذهبی می توانند نقش خود را در این حوزه ایفا کنند. حجت‌الاسلام نواب اظهارکرد: اگر در یکی از تغییر دوره هایی که داریم ورود قوی داشته باشیم و محتوایی منطبق با ذائقه مخاطب جهانی تولید کنیم می توانیم موفق شویم. ما باید سکوهای خود را داشته باشیم. در این عرصه باید گوش به فرمان رهبری به مساله هوش مصنوعی هم توجه جدی داشته باشیم. اگر چنین نکنیم نمی توانیم با دنیا ارتباط بگیریم.
قرآن را برای مردم خود نیز تبیین نکرده ایم چه برسد به جهان!
حجت الاسلام والمسلمین نقیب نیز در این نشست علمی و رسانه ای گفت: برخی روشنفکران دینی حرکتی را شروع کردند و حرف هایی راجع به قرآن زدند و با انتساب قرآن به شخص پیامبر تقدس زدایی کردند، دیگران نیز با آتش زدن قرآن سعی دارند به مردم بگویند که ما قرآن را آتش زدیم و هیچ اتفاقی نیفتاد. رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهارکرد: این جریان به دنبال تقدس زدایی و همچنین بحث های سیاسی است. ایجاد تنش هایی که در دنیا رخ می دهد از جمله این مسایل است. حساسیت هایی که مسلمان دارند می تواند به تحریک قومیت های و پیروان ادیان دیگر است.
وی افزود: نمی توانیم از دولت های غربی و سازمانهای بین المللی انتظار واکنش جدی در این خصوص داشته باشیم چنانچه چنین هم نکردند. بلکه در اینجا باید روی قوای مسلمانان تمرکز کنیم. وی رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم گفت: دولت ها با بحث آزادی بیان از زیر بار مسئولیت خود فرار می کنند ولی در میان کشورهای اسلامی باید شاهد همگرایی خیلی بیشتری باشیم. حوزه علمیه نیز باید استدلال و سخن قوی خود را داشته باشد. اینکه دشمنان ما با یک نفر حرف خود را میزنند، ولی حتی اجازه نمی دهند واکنش جهانی مسلمانان مخابره شود امر مهمی است.
وی اظهارکرد: دوره زعامت امام راحل یک دوره ده ساله بود و در واقع جریانات دفاع مقدس و... رخ داد. اگر بخواهیم مقایسه ای کنیم و این دوره را با دوره پیامبری و امامت امام علی(ع) مقایسه کنیم به نکات خاصی می رسیم. در دوره امام علی علیه‌السلام نکات تاریک و بغض های در سینه خود را نشان داد. در دوره رهبری مقام معظم رهبری نیز کینه ها و بغض ها و نقاط تاریک روشن شد.
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم یادآورشد: مقام معظم رهبری پیش از انقلاب یک دوره تفسیری را در مشهد و مسجد کرامت داشتند که منجر به برخوردهای سخت رژیم با ایشان شد. تمامی سخنرانی های ایشان کاملا دارای مبانی قرآنی است. این دو مساله یعنی انقلاب اسلامی را به هیچ وجه از قرآن نمی توانیم جدا کنیم. اگر عکس ایشان در کنار قرآن آتش زده می شود نماد یک نظامی است که مبنای آن قرآن است. آنها با اسلام دیگران چندان مشکلی ندارند. اسلامی که با آمریکا و اسراییل و جنایات در یمن و سوریه کنار می آیند مشکلی ندارند. وی گفت: اگر این حرکت های مقابله ای رهبری داشته و سازمان دهی داشته باشد از بسیاری از این مسایل جلوگیری می کند.غربی ها مبانی چون سکولاریسم و اومانیسم و آزادی بیان و... را ابداع کرده اند و به شکل بسیار مستحکم نیز سر این مبانی ایستاده اند.
حجت‌الاسلام والمسلمین نقیب افزود: اگر برای ما نیز مبانی روشن شود باید روی آنها بایستیم. یعنی مسلمانان باید مبانی خود را بتوانند به دنیا تفهیم کنند. یعنی همانگونه که آزادی بیان و همجنس گرایی برای شما مقدس است در حوزه اومانیسم، مبانی ما نیز شامل موارد مختلفی است که کسی حق ندارد به این مقدسات توهین کند. متاسفانه هنوز نتوانسته ایم مبانی خود را به دنیا تفهیم کنیم. یعنی این مبانی دینی برای مسلمانان در وهله نخست و دنیا جا نیافتاده است.
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با ذکر این مطلب که ما هنوز قرآن را در کشور خودمان نیز نتوانسته ایم به مردم بشناسانیم، یادآورشد: این برنامه های فرهنگی باید ادامه دارد باشد. اگر بشود که برای معارف و مباحث قرآنی سطح بندی داشته باشیم قطعا می توانیم دامنه اثرگذاری خود را بیشتر کنیم. سلسله برنامه های تخصصی به شکل ادامه دار می تواند اجرا شود. به شکلی که علاقه مندان بتوانند بحث های قرآنی را ببینند.
وی گفت: کاری که در خصوص اربعین انجام می دهیم از این جهت که شیعه تلاش کرده است که از مظلومیت اهل بیت(ع) که وظیفه اش بوده دفاع می کرده بیشتر سرمایه فکری و عقیدتی خود را به این سمت آوردیم و به همین خاطر ثقل اکبر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در کشورهای اهل سنت مساله به عکس بوده است. به همین دلیل تعداد چاپ قرآن و جلسات قرآن و همچنین ارقام حافظان قرآن در کشورهای مختلف را با کشور خود مقایسه کنیم به این نتایج می رسیم.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهارکرد: باید به همان شکلی که برای اربعین تلاش می کنیم برای قرآن نیز چنین حرکتی داشته باشیم. در جریان قرآن سوزی در کشورهای مختلف جریانات گسترده ای انجام شد ولی حرکتی که باید و شاید در بین مردم ایجاد شود را نمی بینیم. به نظر می آید که این مسئله کار رسانه ای ها است که این حرکت را ایجاد کنند. وی گفت: زیر یک درصد موقوفات کشور ما مرتبط به قرآن است و مابقی موقوفات مرتبط به اهل بیت به خصوص امام حسین(ع) است. ما یک بخشی را مطرح کرده ایم و البته به درستی هم مطرح کرده ایم. همان یک درصد موقوفات قرآنی نیز بسیاری مرتبط به آموزش قرآن نیست. توجیه مردم در این عرصه بسیار مهم است.
وی اظهارکرد: یک زمانی توجیه بسیار خوبی در عرصه وقف اهل بیتی انجام شد. در این عرصه باید به مردم بگوییم که وقف قرآن و اهل بیت داشته باشند. در کشوری مثل مصر تمام مساجد دارای یک قاری ثابت هستندو قرآن همیشه به شکل ثابت پخش می شود. در کشور ما هنوز اهمیت و جایگاه قرآن برای مردم تفهیم نشده است. حجت‌الاسلام والمسلمین نقیب با ذکر این مطلب که ما هنوز یک جامعه قرآنی در کشور نداریم، اظهارکرد: در واقع ما دارای اجتماعات قرآنی هستیم. از جمله آثار این اجتماع ها، مسابقات و... است زیرا یک جامعه قرآنی همه مردم را به شکل هدفمند گرد هم بیاورد است که هنوز به آن نرسیده ایم.
وی گفت: امروزه در کشور ما شب شعرهای آیینی بسیاری داریم، ولی آیا شب شعرهای قرآنی داریم و یا می توانیم شاعرانی را به عنوان شاعر قرآنی معرفی کنیم؟ به نظر می رسد به دلیل اینکه ما در دریای حوزه فرهنگی ایران هستیم کمتر این اهمیت را درک می کنیم ولی کسانی که در بیرون این دریا هستند این اهمیت را بیشتر دریافت می کنند. وی در خصوص مسئله محرک های تاریخ در نظریه اسلامی و قرآنی گفت: از واژه سنت الله در قرآن در می یابیم که حرکت تاریخ در جهان را خداوند ایجاد می کند. قوانین تاریخی همیشه درحال رخ دادن هستند. این مساله چون قضایای شرطیه است اگر که موادی حاصل شد مسایل خاص خود را نیز رقم می زند.
حجت‌الاسلام والمسلمین نقیب اظهارکرد: حرکت تاریخ از نظر قرآن دارای یک خط سیر خطی است. یعنی حرکتی رخ می دهد. یعنی این حرکت به حکومت مهدی ختم می شود و پس از آن نیز به خدای بزرگ می رسیم. وی گفت: اگر حرکت تاریخ را به خواست خداوند فرض کنیم این گونه اتفاقات قطعا در برایند خود به جایی منجر می شود که چراغ حق روشن بماند. نور خدا به حدی عظیم است که کسی نمی تواند با تلاش خود آن را خاموش کند.
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهارکرد: آمارهای غربی ها نشان می دهد که تا سی سال دیگر پنجاه درصد جمعیت اروپا مسلمان می شوند و این حرکات همان چیزی است که در قرآن ذکر شده است که آنها می خواهد با تلاش مذبوحانه خود نور خورشید را خاموش کنند، ولی در نهایت این اتفاق بزرگ یعنی فراگیر شدن اسلام رخ می دهد. /حوزه
