در واقع؛ "کریدور زنگزور" گذرگاهی در استان سیونیک ارمنستان است که با مسیری ویژه جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل خواهد کرد که طراح و عامل اصلی آن آمریکا است.
شاید در نگاه نخست، این پروژه فقط مسیری ترانزیتی قلمداد شود؛ اما به واقع، طرحی ژئوپلیتیک است که میتواند نقشه قدرت در قفقاز جنوبی را بازآرایی و بر گستره آن بیفزاید.
در این راستا باید توجه داشت که در صورت تحقق این پروژه به ظاهر اقتصادی اما سیاسی، نفوذ ترکیه و آذربایجان را افزایش میدهد و نقش سنتی روسیه را در این منطقه به شدت کاهش میدهد و عمق راهبردی ایران در منطقه شمالی را نیز بسیار محدود میکند.
گذرگاهی کوچک با پیامدهای ژئوپلیتیک بزرگ
برخی تحلیلگران پروژه "کریدور زنگزور" را بخشی از یک راهبرد گسترده نفوذ ترکیه قلمداد میکنند که هدف اصلی آن اتصال جغرافیای ترکزبان از ترکیه تا آسیای مرکزی است. پروژهای که به زعم تحلیلگران بینالمللی، در آیندهای نه چندان دور موازنه قدرت را به نفع غرب و به زیان ایران تغییر خواهد داد.حائز اهمیت آن که از زمان جنگ ۲۰۲۰ قرهباغ، حمایت همهجانبه ترکیه و باکو از این طرح آغاز شد و آنکارا این مسیر را تحقق آرزوی دیرینه خود برای پیوند زمینی با آسیای میانه میدانست.
البته ارمنستان همواره مخالفت جدی این پروژه اقتصادی بود چرا که این کریدور را تهدیدی برای توازن قدرت و امنیت ملی خود محسوب میکرد که خطرات بسیاری را در عرصه بینالملل متوجه آن میکرد.
.jpg)
در این میان، روسیه رویکردی دوگانه داشته و دارد. کرملین از یک سو به احیای مسیرهای ارتباطی دوران شوروی و ایفای نقش ضامن صلح متمایل است و از دیگر سو، نگران افزایش سطح نفوذ کشور ترکیه و حضور ناتو در کشور قفقاز است که بنا به شرایط جنگی این کشور با اوکراین تبعات غیر قابل جبرانی را برای روسیه به همراه خواهد داشت.
ابعاد اقتصادی "کریدور زنگزور" برای ایران
بیتردید فعال شدن "کریدور زنگزور" پیامدهای مهم و همهجانبهای را برای ایران اسلامی نیز به همراه خواهد داشت که مهمترین آن تضعیف موقعیت ایران در عرصه شبکههای حملونقل بینالمللی عنوان شده است چرا که با این روند دسترسی زمینی مستقیم جمهوری اسلامی ایران به ارمنستان، گرجستان، دریای سیاه و اروپا قطع خواهد شد.درست است که با شرایط تحریم موجود، کشور ما تنها از چهار درصد ظرفیت ترانزیتی منطقه استفاده میکند؛ اما قطع دسترسی به راههای مذکور؛ مسیر و زمان ایران را برای معاملات تجاری بینالمللی با افزایش چشمگیری همراه خواهد کرد که نه تنها ضربهای سهمگین بر پیکره اقتصاد کشور وارد خواهد کرد؛ بلکه سطح نقش و قدرت منطقهای ایران را نیز کاهش خواهد داد.
در این میان باید توجه داشت که در میان تمامی پیامدهای کریدور زنگزور برای ایران اسلامی، پیامدهای امنیتی از اهمیت ویژهای برخوردارند چرا که از دید برای کشور ما خطرناکترین سناریو آن است که کریدور مذکور؛ تحت نفوذ ایالات متحده آمریکا و ناتو قرار گیرد که اگر چنین شود، بیتردید زیرساختهای نظامی و اطلاعاتی غربی در مجاورت مرزهای شمال غرب ایران مستقر شده و به سهولت توانایی اِشراف کامل ژئوپلیتیک به ایران را پیدا خواهند کرد و این مهم، تهدید جدی و همهجانبه برای ما محسوب میشود.
نظر رهبر معظم انقلاب درباره "کریدور زنگزور"
مقام معظم رهبری مدتها پیش با اشاره به پروژه جهانخواری ایالات متحده و راهاندازی "کریدور زنگزور" تأکید کردند که جمهوری اسلامی ایران مسیر زنگزور را به ضرر ارمنستان میداند و همچنان بر این موضع خود ایستادگی دارد. اکنون با اقدامی که آمریکا در تسخیر این کریدور توسط شرکت خانوادگی ترامپ انجام داد. تردید نکنید؛ آن کسانی که برای برادران خود چاه میکنند، خودشان اول در چاه میافتند. مَن حَفَرَ لِاَخیهِ بِئراً وَقَعَ فیها.در این میان برخی تحلیلگران داخلی معتقدند که این کریدور جای نگرانی ندارد و آسیب جدی و خاصی بر اقتصاد ایران ندارد! در حالی که با اندکی ژرفنگری در میابیم؛ "کریدور زنگزور" تنها یک مرز ۳۰ کیلومتری تجاری نیست؛ بلکه عامل اصلی خفگی ژئوپلیتیک ایران اسلامی است چرا که با تغییر مرزهای تجاری موجود، عملاً کشور ما تحت محاصره قرار میگیرد و این روند نه تنها اقتصاد که امنیت ملی جمهوری اسلامی را با مخاطراتی جدی مواجه میکند.
شاید به جرئت بتوان گفت که هدف اصلی آمریکا از تحقق پروژه زنگزور، جداسازی ایران از شمال و محاصره کشور روسیه از جنوب است که میتواند از قدرت آنها بر منطقه به شدت کاسته و زمینه حضور غرب را فراهم آورد.
در آخر باید متذکر شویم که تاریخ گواه آن است مداخله ایالات متحده آمریکا در نقاط مختلف جهان، نه تنها ثبات و امنیتی به همراه نداشته است؛ بلکه همواره با جنگ، تشدید مناقشات و ناامنی توأم بوده است.
در ماجرای "کریدور زنگزور" نیز این روند جاری است و بیتردید کشورهای متحد در این مسیر با آمریکا به زودی نتیجه اعتماد پوشالی خود به این کشور را خواهند دید و نهایتاً آنچه بر سر کشورهایی همچون مصر، عراق، افغانستان، اوکراین و... آمد در انتظار آنها نیز خواهد بود.