راسخون: میزان ارتباط این کودکان با خانواده متفاوت و ممکن است درحد ارتباط روزانه، چند بار در هفته، در ماه و یا گاهی حتی به چند بار در سال تقلیل یابد و به همین میزان هم، این افراد در معرض آسیب های بنیان افکنی مانند ایدز، اعتیاد، باندهای خلاف، بیماریهای سنگین و عفونی، کودک آزاری و تجاوز قرار گیرند.
بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار کودک کار در کشور وجود دارد بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می دهد، بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار کودک کار در کشور وجود دارد که در معرض جدی کودک آزاری جسمی، جنسی و اعتیاد قرار دارند. حدود ۵۰۰ پرونده کودک آزاری حاد که در قوه قضائیه در حال بررسی است، فقط بخش کوچکی از ماجرا را منعکس می کند. نتایج تماس با تلفن اورژانس ۱۲۳ نشانگر بیش از ۶ هزار مورد حاد آزارکودکان در سال است.
موسوی چلک، کارشناس ارشد سازمان بهزیستی کشور معتقد است حداقل ۱۰ درصد از این گونه کودکان بهره هوشی بالای ۱۱۰ را دارا هستند و به دلیل حضور در خیابان احتمال بیشتری برای مصرف مواد اعتیاد آور دارند.
كودكاني كه در ميان زباله‌هاي شهر به دنبال يافتن آرزوهاي بر حق خود هستند
در این میان در کشورمان شاهد انجمن هایی هستیم که به صورت غیر دولتی و با انگیزه شخصی به حمایت از این کودکان می پردازند و سعی می نماید تا از مشکلات این کودکان در معرض آسیب های اجتماعی بکاهند. از جمله اهداف این انجمن ها پرداختن به اموري نظير تعليم و تربيت، بهداشت و درمان، حرفه‌آموزي، سوادآموزي و... به كودكاني است كه در ميان زباله‌هاي شهر به دنبال يافتن آرزوهاي بر حق خود بوده و در گرما و سرما با آن جثه كوچك در لابلاي اتومبيل‌هاي شهر بر سر چهارراه‌ها مشغول دست فروشي و يا كار زود هنگام در كارگاه‌ها هستند.
همچنین این انجمن ها به امور تعلیم و تربیت، ارتقاء سطح زندگی فرهنگی و کمک به کودکان محروم شرافتمند که با قلب شیشه ای شکستنی و دنیای آسیب پذیر کودکی و با دستان کوچک خود چه بسا نان آور خانوار هستند، می پردازد.
بر این اساس به کانون سفیر نور یکی از کانون های فعال در این زمینه رفتیم و با عضو هیئت موسس و دبیر کمیته پژوهش آن خانم مرضیه حق گویی به گفتگو نشستیم.
انجمن حمایت از کودکان کار و خیابان سفیر نور با تکیه بر نیروهای کارآزموده و مجرب در امور اجتماعی و مشارکت آگاهانه و فعال اعضاء از طریق فعالیتهای برنامه ریزی شده پژوهشی، آموزشی، بهداشتی در جهت جذب و کاهش کودکان کار و خیابان، شناخت واقعیت های زندگی آنان و ساماندهی و بهبود وضعیت این کودکان نزدیک به سه سال است که در این زمینه فعالیت می نماید.
به عنوان اولین سوال لطفا از شروع فعالیت های سفیر برایمان بگویید و اصلا چه شد که تصمیم به تاسیس انجمن سفیر نور گرفتید ؟
مسايل وآسيب هاي اجتماعي در جوامع در حال گذار، کم نيستند و رسيدگي و رفع هر يک از آن ها نيز الزامي است، اما اين که چرا از بين اين همه مسايل، توجه و رسيدگي به پديده کودکان کار و خيابان مورد توجه عده اي قرار بگيرد، مسلما به حساسيت ها،ديدگاه ها و موقعيت هاي آن افراد بستگي دارد. نيروي انساني هر جامعه، بنيان اصلي آن جامعه است. کودکان، نيروهاي بالقوه اين جامعه هستند وآينده اين مرز وبوم را مي سازند. چنانچه موانعي در مسير رشد و بالندگي آن ها وجود داشته باشد، به طور قطع پيشرفت جامعه مختل گرديده و در آينده با مشکلات و ناهنجاري هاي فراواني دست به گريبان خواهيم بود. بنابراين به عنوان يک گام انساني و خيرخواهانه و در عين حال آينده نگر، شايسته است که به وضعيت اين کودکان که قرباني شرايط اجتماعي- اقتصادي خانواده هايشان گرديده اند و شرايط آنان بازتابي شرايط نامطلوب جامعه است، توجه شود و در راستاي حمايت از آنان و بهبود شرايط زندگي آنان تلاش گردد. به اين ترتيب موسسين اين انجمن با اين ديدگاه و با الهام از انجمن ها ي مشابه فعال در تهران و کرج، فعاليت هاي اوليه خود را از اوايل سال 86 آغاز نمودند.
به نظر شما آیا سفیر نور از شروع فعالیت هایش تا کنون توانسته در پیشبرد اهدافش موفق باشد؟ آیا به اهدافش رسیده است؟
همانطور که از نام انجمن برمي آيد، اين انجمن، هدفش حمايت از کودکان کار و خيابان وبهبود شرايط زندگي آنان و حساس نمودن اعضاي جامعه نسبت به سرنوشت اين کودکان مي باشد. بنابراين کليه برنامه هاي اين انجمن نيز در همين راستا مي باشد. اين انجمن در قالب کميته جذب و شناسايي، اقدام به شناسايي کودکاني پرداخته که به دليل کار کردن، از سواد بي بهره اند، از سطح بهداشت خوبي برخوردار نيستند و به طور کلي از حقوق اوليه خود محروم مانده اند.پس از شناسايي اين کودکان و جذب آنان، اقدام به برگزاري کلاس هاي سواد آموزي نموده و معاينات پزشکي عمومي و بهداشت دهان و دندان صورت گرفته و به صورت موردي نيز در جهت رفع بيماري هاي اين کودکان گام هايي برداشته شده است. به علاوه اين انجمن با برگزاري همايش ها و نمايشگاه خيريه، سعي در آگاهي بخشي به اعضاي جامعه نسبت به وضعيت اين کودکان نموده است تا از اين طريق جامعه را نسبت به سرنوشت اين کودکان حساس نمايد. بنابراين مي توان گفت که اين انجمن در راستاي رسيدن به اهدافش گام هاي مطلوبي برداشته است.
ارگان های دولتی تا چه اندازه حامی انجمن سفیر نور بوده اند؟ آیا شما توانسته اید خود را به آن ها معرفی کنید؟
اين انجمن تمامي تلاش خود را در زمينه معرفي خود به ارگان هاي دولتي نموده است و جلسات متعددي با ارگان هاي مختلف نظير شوراي شهر، شهرداري، بهزيستي، مرکز نگهداري از کودکان کار وخيابان (هدايت) و...داشته است، اما بيشترين حمايتي که از اين انجمن صورت گرفته؛ توسط سازمان هلال احمر بوده است که لازم ميدانم از حمايت هاي اين مرکز تشکر و قدرداني نمايم.
در طول مدتی که در سفیر نور هستید، دید جامعه را نسبت به کودکان کار و خیابان چگونه دیده اید؟
بين اعضاي جامعه چندين نوع ديدگاه و واکنش نسبت به کودکان کار وجود دارد يکي واکنش صرفاً دلسوزانه است که چنين افرادي صرفاً با ديد ترحم آميز و با راه حل هاي کوتاه مدت با اين پديده مواجهه مي شوند؛ مثل پرداخت مبلغي پول به کودکان و کشيدن دست نوازش بر سر آنان؛ عده اي نسبت به اين پديده بي توجه هستند و از کنار اين کودکان به بي تفاوتي عبور کرده، خود و جامعه را مسوول آنان نمي دانند. اما برخي از اعضاي جامعه، ضمن داشتن نگاهي دلسوزانه، با رويکردي معطوف به علتها، متعهدانه در جهت رفع بنيادي مشکل گام برمي دارند. اين دسته از افراد در عين حال که دلسوز هستند و مساله را مي بينند، با برنامه هاي بلند مدت و ريشه اي در جهت رفع و حل مشکل بر مي آيند. اما متاسفانه بيشتر افراد جامعه ما، افرادي از دسته اول مي باشند که صرفا در زمان مواجهه با اين کودکان در خيابان، با نگاه ترحم آميز ، کمک هاي نقدي کرده و تصور مي کنند که مسؤوليت خويش را در قبال اين کودکان انجام داده اند. البته از طرفي بايد خوشحال باشيم که مردمي دلسوز و مهربان داريم چرا که مي توان با آگاهي بخشي به جامعه، کمک ها و حمايت هاي آنان از کودکان را در مسير درست هدايت نمود.
مهمترین انگیزه فعالان انجمن سفیر نور چه بوده است ؟
مهمترين انگيزه اعضاي فعال اين انجمن آن است که صداي فرياد اين کودکان باشند که قرباني شرايط اجتماعي - اقتصادي جامعه شده و از حقوق قانوني خود بي بهره اند.
در حال حاضر سفیر نور چند عضو همیشه فعال دارد؟
اين انجمن تقريباً 50 عضوهميشه فعال دارد و سايرين نيز به صورت دوره اي فعاليت مي کنند.
فعالیت های سفیر نور شامل چه بخش هایی می شود ؟
انجمن سفير نور در قالب چندين کميته فعاليت تخصصي انجام مي دهد که شامل کميته جذب و شناسايي، کميته آموزش، کميته بهداشت، کميته پژوهش، کمتيه فرهنگي و روابط عمومي مي باشد.
کار کردن در اینگونه انجمن ها جز عشق و علاقه ی شخصی چه فاکتور دیگری لازم دارد؟
مسلماً علاقه به کودکان و سرنوشت آنان فاکتور اوليه براي عضويت در اين انجمن است اما به فاکتورهاي ديگري مثل تعهد اجتماعي، مسؤوليت پذيري، پيگير بودن، استقامت، پشتکار و صبر و حوصله نيز نياز است.
در پایان بزرگترین آرزوی شما برای کودکان کار وخیابان چیست ؟
اين که آرزو کنيم که هيچ کودکي مجبور به کار نباشد مثل اين است که آرزو کينم که فقر در جهان ريشه کن شود که به طور حتم اين مسأله با واقعيت فاصله دارد، بنابراين آروز مي کنيم که کودکان کار نيز از حقوق اوليه خود مثل تحصيل، بهداشت و... برخوردار شوند و اعضاي جامعه خود را مسؤول سرنوشت آنان بدانند.
