راسخون : ضامن اجراى نظام اقتصادى اسلام، ایمان و تقواى مردم است لذا رباخوار، محارب با خدا بوده و او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او قرار دارد و در طرف دیگر خداوند جبار!
به گزارش راسخون به نقل از فارس، خداوند متعال در آیات انتهایی سوره مبارکه بقره اختصاصاً بحث «ربا» را مطرح کرده و تکلیف مؤمنان را در مواجهه با اموال باقی مانده از ربا را مشخص می‌کند که متن آن به شرح ذیل است:
«یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِىَ مِنَ الْرِّبَو اْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»/ بقره آیه 278
اى کسانى که ایمان آوردهاید! تقواى الهى پیشه کنید و آنچه را از (مطالبات) ربا باقى مانده است، رها کنید، اگر ایمان دارید.
نکته:
در آیات قبل به مفاسد ربا اشاره شد که ربا فرد و جامعه را از تعادل خارج و آشفته مىکند؛ «یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ» و روشن شد که ربا در حقیقت کم شدن است، نه زیاد شدن؛ «یمحق الربا» اکنون نهى از ربا را صریحاً بیان مىکند. «وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا».
در تفاسیرِ مجمع البیان، المیزان و مراغى نقل شده است که وقتى آیه تحریم ربا نازل شد، برخى از صحابه همانند خالدبن ولید، عباس و عثمان، از مردم مقدارى طلب از بابت ربا داشتند، آنها در مورد طلبکارى خود، از پیامبر صلى الله علیه وآله کسب تکلیف کردند و آیه فوق نازل شد. پیامبر صلى الله علیه وآله بعد از نزول این آیه فرمود: عباس، عموى من نیز حقّ مطالبه ربا ندارد و قبل از همه، باید خویشان من دست از ربا بردارند. همچنان که در طى خطبهاى فرمود: «وکلّ ربا فى الجاهلیة موضوع تحت قدمىّ هاتین و اوّل ربا اَضع ربا العباس» تمام رباهاى مقرر در دوره جاهلیّت را زیر پاى مىاندازم و از همه پیشتر رباهایى که براى عباس است.
پیام‌ها:
1- رباخوارى، از عادات زمان جاهلیت بود که مسلمانان صدر اسلام نیز به آن آلوده بودند. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ... ذَرُواْ»
2- تقوا، مرحلهاى بالاتر از ایمان است. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ»
3- رباخوار، مالک بهره نمىشود و اسلام سود رَبَوى را به رسمیت نمىشناسد. «وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا»
4- لازمه ایمان وتقوا، صرف نظر کردن از مال حرام است. «إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ»
«فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ»/ بقره 279
پس اگر چنین نکردید، (بدانید که) اعلان جنگ با خدا و رسولش دادهاید و اگر توبه کنید، (اصل) سرمایههاى شما از آنِ خودتان است. (ودر این صورت) نه ستم مىکنید و نه بر شما ستم مىشود.
نکته:
در اسلام، نه اجازه ربا و بهرهکشى و استثمار داده شده و نه اموال مردم یکجانبه مصادره مىشود. در بعضى نظامها، مالکیت ملغى و تمام اموال را از صاحبانشان مىگیرند و در برخى دیگر، استثمار و بهرهکشى و ربا، به هر شکلى آزاد است.
پیام‌ها:
1- رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او قرار دارد و در طرف دیگر، خداوند جبّار. «فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ»
2- رباخوارى، گناه کبیره است. چون اعلام جنگ با خداوند است. «بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ»
3- رباخوار، گمان نکند با مردم محروم طرف است، بلکه خداوند به حمایت از محرومان برخاسته و از حقّ آنان دفاع مىکند. «بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ»
4- چون رباخوار محارب با خداست، از وظایف حکومت اسلامى مبارزه با رباخواراى است. «فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ»
5 - براى محاربین با خدا نیز راه توبه باز است. «بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ... وَإِنْ تُبْتُمْ»
6- رباخوار، تنها مالک اصل مال است، نه بهره آن. «فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ»
7- براى نجات محرومان، اصل مالکیّت مردم را نادیده نگیرید و مالکیت خصوصى در اقتصاد اسلامى پذیرفته شده است. «فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ »
8 - سلطه‌پذیرى و سلطه‌گرى هر دو محکوم است، نه ظلم ببینید و نه ظلم روا دارید. «لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ»
9- انتقام ممنوع است. به رباخوار توبه کننده نیز نباید ظلم شود. «فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ»
10- به توبه کنندگان، نباید بخاطر خلافکارىهاى پیشین ظلمى شود. سرزنش کسانى که قبلاً خلافکار بودهاند ممنوع است. «فان تبتم... لاتَظلمون ولاتُظلمون»
11- استقرار عدالت اقتصادى، از وظایف حکومت اسلامى است. «لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ»
«وَاتَّقُواْ یَوْماً تُرْجَعُونَ فِیهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ مَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ»/ بقره آیه 281
و پروا کنید از روزى که در آن به پیشگاه خداوند بازگردانده مىشوید و سپس هرکس (جزاى) آنچه را کسب کرده، بدون کم وکاست داده مىشود و به آنان ستمى نمىرود.
نکته:
این آیه به منزله جمعبندى و هشدار عمومى در پایان آیات ربا است. در تفاسیرى همچون کشّاف، المیزان، مجمع البیان، کبیر فخر رازى و برهان آمده است که این آیه، آخرین آیهاى بوده که بر رسول خدا صلى الله علیه وآله نازل شده، ولى به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله در اینجا قرار گرفته است.
پیام‌ها:
1- قیامت، روز مهمى است. تنوین کلمه «یوماً» اشاره به عظمت آن روز دارد.
2- ربا گرفتن و رسیدن به دنیا، ساده و زودگذر است، آنچه ابدى و باقى است، قیامت است. «وَاتَّقُواْ یَوْماً»
3- تقوى و یاد قیامت، قوىترین عامل براى دور شدن از ربا و سایر محرمات است. «وَاتَّقُواْ یَوْماً تُرْجَعُونَ فِیهِ»
4- ضامن اجراى نظام اقتصادى اسلام، ایمان و تقواى مردم است. «وَاتَّقُواْ یَوْماً»
5 - در معاملات این جهان، امکان کم و کاست هست، ولى در معامله با خداوند هیچگونه کم و کاستى نیست. «تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ مَا کَسَبَتْ»
6- ملاک جزا و پاداش، عمل است، نه آرزو. «مَا کَسَبَتْ»
7- نگران انفاق و ترک سود رباهایتان نباشید، از اعمال نیک شما اندکى کاسته نمىشود. «تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ... لَا یُظْلَمُونَ»/7432
شما مي توانيد آخرين اخبارايران و جهان رادر"واحداخبارواطلاع رساني راسخون"مشاهده نماييد.
