معاون امور آثار سینمایی و سمعی و بصری سازمان سینمایی گفت: اداره کل مطالعات و توسعه مهارت‌های سینمایی بیشتر علاقمند است سطح فیلمنامه را ارتقاء بدهد، قصد ندارد خدای ناکرده مانعی در مسیر فیلمنامه ایجاد کند.
به گزارش راسخون به نقل از فارس، تاسیس اداره کل مطالعات و توسعه مهارت‌های سینمایی در سازمان سینمایی موضوعی بود که درباره آن سوالات بسیاری وجود دارد، از جمله نحوه عملکرد این اداره کل و مدیریت آن، همچنین چگونگی عملکرد این اداره و...
به سراغ «جلیل عرفان‌منش» معاون امور آثار سینمایی و سمعی و بصری سازمان سینمایی رفتیم تا از چگونگی فعالیت این اداره مطلع شویم.
آنچه در ادامه می‌آید گفت‌وگوی فارس با عرفان‌منش است:
* شما به عنوان معاون امور آثار سینمایی و سمعی و بصری سازمان سینمایی درباره تاسیس اداره کل مطالعات و توسعه مهارت‌های سینمایی و انگیزه‌های ایجاد آن بفرمایید...
- یکی از حلقه‌های مفقوده در حوزه سینما مسئله پژوهش و تولید فیلمنامه است. در واقع اداره کل مطالعات و توسعه مهارت‌های سینمایی یکی از کارکردهایش این است که برای تولید فیلمنامهها از پژوهش‌های لازم استفاده کند. متاسفانه در سینمای حرفه‌ای آن‌چنان که شایسته است، به پژوهش برای فیلمنامه آثار توجه کافی و لازم صورت نمی‌گیرد. واقعیتی است که ما امروز در عرصه سینما شاهد آثار آن هستیم؛ هرچند آثار در خور توجهی هستند اما فاقد پژوهش‌های کاربردی لازم در زمینه‌ای که فیلم قصد بیان آن را دارد، هستند. اگر به درستی قبل از نگارش فیلمنامه یک فیلمنامه‌نویس نسبت به موضوع مورد علاقه خود احاطه و تسلط داشته باشد، بی‌‌تردید در انتقال پیام و مفاهیمی که قرار است به مخاطب منتقل شود، موفق‌تر خواهد بود. برای خلق آثار ماندگار سینمای ایران چاره‌ای جز توجه کافی به مقوله پژوهش نیست. این عواملی که در بالا برشمردم، یکی از انگیزه‌های تاسیس این اداره کل بود.
*درباره بخش‌های مختلف این اداره کل توضیح بفرمایید.
این اداره کل زیرمجموعه معاونت آثار سینمایی تعریف شده و شامل بخش پژوهش، بخش آموزش و تشکیل کرسی‌های آزاد‌‌اندیشی و نظریه‌پردازی در حوزه سینما است.
* انتخاب مدیرکل این بخش از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا این اداره کل قرار است سطح فیلمنامهها را ارتقا دهد.
اداره کل توسط آقای دکتر پرویز فارسیجانی اداره می‌شود، خوشبختانه ایشان علاوه بر تحصیلات حوزوی و دانشگاهی دارای تالیفات و پژوهش‌های ارزنده‌ای هستند و پیش از این در صدا و سیما مسئولیت اداره کل پژوهش‌های معاونت سیما را برعهده داشتند.
مدیریت تولید فیلمنامه
* آیا تمام فیلمنامهها در این اداره‌کل برای ارتقاء مطرح می‌شود یا تنها فیلم‌های فاخری که ممکن است در بخش فیلمنامه ضعفی داشته باشند، در این اداره مطرح می‌شود؟
- اساس تشکیل این اداره کل در درجه اول تولید فیلمنامه است. تولید فیلمنامه به این معنا نیست که در سازمان سینمایی ما در واقع بخواهیم با ظرفیت خودمان فضایی را برای تولید فیلمنامه ایجاد کنیم، بلکه هدف ما مدیریت تولید فیلمنامه است، بنابراین کلیه مراکز و موسسات خصوصی، آموزشی و کارگاه‌های فیلمنامه‌نویسی که در حال حاضر در جامعه سینمایی ما فعالیت می‌کنند، در این اداره کل مدیریت می‌شوند و توانایی این کارگاه‌ها ارتقاء و افزایش پیدا می‌کنند. متمرکز روی فیلمنامههایی هستیم که قرار است تولید شود.
* هر موسسه‌ای که قصد داشته باشد فیلمنامه‌ای را تولید کند، می‌تواند از مشاوره این گروه استفاده کند؟
- بله ضمن اینکه ما کمک‌های مشورتی در همه حوزه‌ها خواهیم داد اما متمرکز بر فیلمنامه هایی هستیم که قرار است ساخته و تولید شود و به همین دلیل با توجه به محدودیت‌های زمانی این اداره کل در حال حاضر متمرکز به روی آثاری هستند که در دست تولید هستند یا قصد تولید را دارند و این فیلمنامهها با مشورت و تعامل هنرمندان و نویسندگان و فیلمنامه‌نویسان ارتقا پیدا می‌کند؛ این بدین معنا نیست که نوعی اجبار و التزام وجود داشته باشد. کارکرد این بخش عمدتا کارکرد مشورتی است و خوشبختانه بسیاری از افرادی که فیلمنامههایی برای تولید آوردند و این فیلمنامهها در زمینه پژوهش نیاز به تقویت داشته یا از نظر محتوا یا ساختاری دچار مشکلاتی بوده، وقتی با آنها در میان گذاشته شده با استقبال برخورد کردند. من تا کنون خبری خلاف این را نشنیدم. اکثر کسانی که رجوع کردند، در مورد فیلمنامه‌هایشان گفت‌و‌گو شده است، معمولا با تعامل و رضایت این جلسات را ترک کردند و و به اعتقاد من ضرورت دارد در حوزه فیلمنامه به سمت کار گروهی برویم.
* چگونه به تشکیل این اداره کل برای ارتقا سطح فیلمنامهها رسیدید؟
- من خودم اوایل دهه هفتاد در کارگاه فیلمنامه‌نویسی بودم. شخصا به عنوان یک عضو آموزش‌های خوبی را دیدم، ضمن اینکه در آنجا فیلمنامه به معنی حقیقی و به صورت گروهی تولید می‌شد. تجربه‌ای که در دهه 70 شخصا کسب کردم یکی از انگیزه‌های شکل‌گیری این بخش از اداره کل بود که برای ارتقاء فیلمنامهها نیاز به کار گروهی داریم، امروز در دنیا هم همین روند در مراکز بزرگ فیلمسازی حاکم است و فرد به تنهایی فیلمنامه نمی‌نویسد و اجزاء مختلف فیلمنامه را با تعامل و همکاری تیم نوشته می‌شود.
سازمان سینمایی تولید فیلمنامهها را در اختیار نمی‌گیرد
* اینکه می‌گویید صحیح است اما در تمام دنیا این همکاری‌ها و کارگاه‌ها خارج از بدنه دولت تشکیل می‌شود اما این اداره کل داخل بدنه دولت است. ممکن است این شائبه را به وجود بیاورد که نظارت بیشتری بر فیلمنامهها حاکم می‌شود.
- من در ابتدای صحبت اشاره کردم که اساسا هدف کمک به بخش خصوصی است. یکی از اصول مندرج در برنامه، سبک کردن کار و کاهش ماموریت‌های دولت و واگذاری ماموریت‌هایی است که قابلیت انتقال به بخش خصوصی را دارند؛ در همین راستا ما همچنین تکلیفی را بر خود دیدیم تا آنجایی که ممکن است به سمت سبک کردن کارها برویم، این به معنای این نیست که سازمان سینمایی فیلمنامهها و تولید آنها در اختیار خود قرار بدهد، نباید چنین تفسیری صورت بگیرد. ضرورت اینکه در جایی فیلمنامههایی که به دلیل ساختاری و به دلیل محتوایی نیاز به کمک و هم‌فکری دارند، را هدایت و مدیریت کند؛ این امر اجتناب‌ناپذیر بود و ما خلأش را می‌بینیم. فیلم‌هایی الان تولید شده که اگر یک بار دیگر قرار بود تولید شود و با کار بیشتر بر روی فیلمنامه و دادن مشورت‌ها و کمک‌های فکری و جمعی، فیلمنامه ارتقاء پیدا می‌کرد. ما در برابر این خلأ موجود، تصمیم گرفتیم که خوشبختانه این تصمیم با استقبال سینماگران مواجه شده است.
* آیا فیلمنامههایی که به اداره کل نظارت و ارزشیابی برای دریافت پروانه ساخت ارائه می‌شود، پیشنهاد می‌دهید که در اداره کل مطرح شود یا هیچ دخل و تصرفی در این امر ندارید؟
- شورای ارزشیابی فیلمنامه است که این شورا وقتی فیلمنامهها را مطالعه می‌کند، آن شورا تشخیص می‌دهد چه فیلمنامه‌ای نیازمند مشاوره و ارتقا محتوایی و ساختاری است. فرد تصمیم‌گیرنده نیست. شورا تصمیم می‌گیرد که فیلمنامه نیاز به مشاوره دارد و آن را ارجاع به اداره کل می‌دهد.
* تنها فیلمنامههایی که برای پروانه ساخت ارائه می‌شود، برای ارتقاء سطح کیفی به اداره کل مطالعات و توسعه سینمایی ارائه می‌شود؟
- از طرق مختلف به سازمان سینمایی فیلمنامه ارائه می‌شود. برخی اوقات فیلمنامه‌نویسان آثارشان را به سازمان ارائه می‌دهند که به صورت پروژه‌ای تعریف نشده است؛ فیلمنامههایی که به صورت پروژه تعریف می‌شود دارای تهیه‌کننده، کارگردان و فیلمنامه‌نویس هستند. یک‌سری از فیلمنامه‌نویسان بنا به دلایلی تمایل دارند به طور مستقیم به ما ارائه بدهند و برای اینکه این راه را مسدود نکنیم، فیلمنامهها را می‌پذیریم و در شورای ارزشیابی می‌رود و به طور کارشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر فیلمنامه قابلیت ساخت را داشته باشد، از نویسنده فیلمنامه دعوت می‌شود که چنانچه مراحل کارشناسی نیاز داشته باشد، به عنوان مثال در حوزه مختلف از جمله کودک، تاریخی و... کار بررسی شود. طبیعی است که باید از نظر موضوعی که فیلمنامه در آن طرح کرده، مشاوره بگیرد و به لحاظ تربیتی و اجتماعی مناسب باشد و یا اگر فیلم در حوزه تاریخ است باید از نظر تاریخی اعتبار داشته باشد.
*چه افرادی در کارگروه‌ها و بخش‌های مختلف، فیلمنامهها را مورد بررسی قرار می‌دهند؟
- ما در این مجموعه بنا به ضرورت فیلمنامه از کارشناسان مربوطه هم دعوت می‌کنیم و بنا به ضرورت از افراد صاحب نظر دعوت می‌شود. البته این به معنای کند کردن فرآیند تولید نیست. این کار در کنار تولید انجام می‌شود، اگر کاری به صورت پروژه‌ای وارد مجموعه اداره کل نظارت و ارزشیابی شود و حتی پروانه ساخت هم بگیرد، پس از دریافت پروانه و زمان پیش‌تولید، اداره کل مطالعات خدماتی برای ارتقاء فیلمنامه به نویسنده و کارگردان ارائه می‌دهد.
مانعی در مسیر فیلمنامه ایجاد نمی‌شود
* به نظر می‌رسد نویسندگانی که به صورت مستقل فیلمنامهها را ارائه می‌دهند، علاقمند هستند آثارشان در این اداره مطرح شود اما شاید تهیه‌کننده و کارگردان که فیلمی را برای تولید آماده کرده‌اند کمتر علاقمند باشند از خدمات اداره کل بهره ببرند. در این باره توضیح بفرمایید.
- اتفاقا در مواردی برخلاف تصور شما وقتی که فیلمنامههایی که در مسیر پروژه به اداره کل ارائه می‌شود، وقتی با نویسندگان معایبش را در میان می‌گذاریم به شدت استقبال می‌کنند، تهیه‌کننده تمایل ندارد کار با ساختار ضعیف ساخته شود و میی‌خواهد فیلم از نظر محتوا قابل قبول و یا در سطحی باشد که قادر به جذب مخاطب است. بخش خصوصی هم استقبال می‌کند، زیرا متوجه است این مجموعه بیشتر علاقمند است سطح فیلمنامه را ارتقا بدهد، خدای ناکرده مانعی در مسیر فیلمنامه ایجاد نمی‌کند. اغلب فیلمنامه‌نویسان ما افرادی به شدت فرهنگی هستند و اگر برخورد فرهنگی و محبت‌آمیزی را ببیند، طبیعتا با واکنش مثبتی از سوی این افراد مواجه می‌شویم.
گفت‌و‌گو: زهرا قزیلی
/7432/
