«خسروآباد»؛ عمارت محل برگزاری عروسی تنها دختر فتحعلی شاه قاجار

عمارت خسروآباد سنندج از جمله بناهای تاریخی کردستان است که مراسم عروسی "حُسن جهان" تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسروخان اردلان در سال 1232 هجری قمری در آن برگزار شد.

به گزارش راسخون به نقل از فارس از سنندج، عمارت خسروآباد که در نوع خود بی‌نظیر است، مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است.

این بنای تاریخی در سال 1223 هجری قمری توسط امان‌الله خان اردلان والی، حاکم کردستان در مساحت 6 هزار مترمربع ایجاد شد.

باغ عمارت خسروآباد افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون‌دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش‌ها و ایوان ستون‌دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان و خدمتکاران است.

تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجرکاری، اروسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است.

آنچه که بر اساس وضعیت ظاهری و ترکیب بنای خسروآباد قابل تامل است، هم به نوع بودن بافت و ترکیب مصالح و سبک مشترک قصر، آشپزخانه، حمام و اسطبل به انضمام دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی است که مربوط به یک دوره است.

سبک اروسی‌های موجود در قصر تفاوت قابل توجهی با قسمت شرقی بنا دارد به گونه‌ای که تزئینات بخش غربی با آجر و در قسمت شرقی و سر درب بیشتر از گچ‌بری استفاده شده است.

حوض بزرگ صلیبی شکلی

حوض بسیار بزرگ صلیبی شکلی نیز در وسط این مجموعه بر زیبایی آن افزوده است که در نوع خود بی‌نظیر است.

طاق بزرگ سر درب اصلی باغ خسرو آباد روبروی مقبره شرف‌الملک و درب اصلی بنا که از 4 تکه بزرگ تنه درخت گردو به سبک دروازه‌های قلعه‌های حکومتی ساخته شده رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع شده است.

نمای شرقی بنا از آجر و گچبری‌های زیبا تزیین شده، اما بخش‌های دیگر آن از آجر و به شکل ساده‌تری ساخته شده‌اند.

حوض با آب‌جاری در طبقه سوم قصر

آب این مجموعه جاری و شرب و از مجموعه قنات‌های تعبیه شده در کوه آبیدر نشات می‌گیرد. حوض و فواره با آب‌جاری در طبقه سوم قصر از دیگر جاذبه‌های دیدنی کاخ خسرو آباد است که هر بینده‌ای را به خود جذب می‌کند.

کتیبه‌ای در عمارت خسروآباد وجود دارد که اسم فتحعلی شاه قاجار و والی کردستان امان‌الله خان در تاریخ 1223 ه.ق بر روی آن حک شده است.

عمارت خسروآباد شاخص‌ترین بنای استان است که به عنوان مقر حکومت والیان اردلان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در دوره قاجار نظریات گوناگونی در خصوص این بنای عظیم و مقر حکومتی کردستان وجود دارد بطوریکه بعضی صاحب‌نظران قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده شده مربوط به دوران زندیه و توسعه و تکمیل آن را مربوط به امان‌الله خان اردلان می‌دانند.

در زمان ساخت و تاسیس کاخ خسرو آباد دژ حکومتی سنه در مرکز شهر همچنان مقر حکومتی سیاسی و نظامی باقیماند و اعتبار خود را از دست نداد. اگر چه بعد از مدتی عمارت خسرو آباد بعنوان مقر حکومت مورد استفاده قرار گردید، اما بیشتر به عنوان محل تشریفات و استقبال از شاهان و محل اقامت والیان اردلان مورد استفاده قرار می‌گرفت بصورتیکه مراسم عروسی "حُسن جهان" تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسروخان پسر امان‌الله‌خان در سال 1232 هجری قمری در این کاخ برگزار شد.

هنگام ورود ناصرالدین شاه به کردستان در سال 1275 هجری قمری برابر 1233 هجری شمسی در خسروآباد برایش خیمه دایر شد و در سال 1317 قمری برابر با 1275 شمسی نیز علی‌اکبرخان شرف‌الملک اردلان نوه امان‌الله خان والی و وارث باغ و کاخ خسروآباد این مجموعه را به میرزا صادق‌خان اعزازالملک فروخت.

این بنای تاریخی از آن تاریخ به بعد در اختیار خاندان «صادق وزیری» قرار گرفت و از آن زمان تا حدود 50 سال پیش چندین بنا با سبک‌های مختلف دوره قاجار و پهلوی در اضلاع مختلف این مجموعه ساخته شد که در شمال‌شرقی و شمال‌غربی و جنوب شرقی و جنوب غربی واقع شده‌اند.

عملیات مرمت این بنای تاریخی از سال 1373 آغاز شده اما بیشترین مرمت و بازسازی بنا مربوط به سال 1379 است. این بنای تاریخی با شماره 1491 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.