افزایش انتشار گازهای گلخانهای
وقتی از گاز گلخانهای صحبت میکنیم شاید اولین و یا تنهاترین چیزی که به ذهن همگان میآید گرم شدن کره زمین باشد. اما گرم شدن همه و تنها تاثیر این گاز بر روی کره زمین نیست. آنچه محققان جهانی را نگران کرده است تاثیر گاز گلخانهای بر محیط زیست و کیفیت زندگی انسان است که البته ماحصل همین گرم شدن هوای کره زمین است.از تاثیرات تولید بیرویه این گاز بر محیط زیست، آب شدن یخ‌های قطبی و در نتیجه پدید آمدن سیلاب ها و صدمه به اکوسیستم قطب، افزایش دما در مناطق حارهای که موجب افزایش فصول گرم و خشکسالی بیشتر این مناطق و همچنین افزایش بیماریهای گرمسیری مانند مالاریاو ... میشود که علاوه بر انسان، تاثیر زیادی بر کشاورزی این مناطق هم دارد.
این بالارفتن دما با افزایش گازهای گلخانهای موجب تغییر در فعالیتهای زمین شناختی پوسته زمین شده و موجب ایجاد زمین لرزه، آتشفشان و سونامیهای بیشتری میشود. بخشی از گاز گلخانهای را CO2 تشکیل داده است که افزایش این گاز موجب اسیدی شدن محیط میشود. این باران اسیدی وارد آب رودخانه ها و اقیانوسها میشود و زندگی آبزیان و ریزش آن در خشکی، زندگی جاندران را تحت تاثیر قرار میدهد. گاز CFC بخش دیگر تشکیل دهنده گاز گلخانهای است که قابلیت ترکیب با ازن را دارد و موجب تسریع سوراخ شدن لایه ازن میشود که نتیجه آن افزایش بیماریها ازجمله سرطان و بیماریهای چشمی است. (1)
بخش عمدهای از ذخایر آب آشامیدنی جهان را یخچالها تشکیل می‌دهند. افزایش این گاز موجب آب شدن یخچالها میشود و در نتیجه منبع آب آشامیدنی سالم رو به کاهش میرود و شیوع بیماریهای ناشی از نوشیدن آب ناسالم افزایش مییابد. از پیامدهای دیگر این گاز بالا آمدن آب دریاها و در نتیجه زیر آب رفتن مناطق ساحلی و جزایر، رقیق‌شدن آب اقیانوسها و... است. افزایش گاز گلخانه ای برروی فعالیتهای کشاورزی نیز تاثیر میگذارد. (2)
.png "در سال جهش تولید مراقب افزایش انتشار گازهای گلخانهای باشیم")
گازهای گلخانهای در اثر کدام فعالیتهای انسانی افزایش پیدا میکنند؟
از انقلاب صنعتی و افزایش جمعیت که بگذریم آنچه که همیشه به ذهن ما متواتر میشود این است که تصور میکنیم گاز گلخانه ای ماحصل فعالیت اقتصادی است و معمولا سهم بیشتری از تولید این گاز را به کارخانجات میدهیم؛ درصورتی که کشاورزی نقش عمدهای در افزایش و درنتیجه تخریب محیط زیست دارد.فعالیتهـایی مانند: شالیکاری، دامداری، تخریب جنگل جهت افزایش زمین زیر کشت کشاورزی، سوزاندن کاه و کلش جهت پاکسازی زمین، استفاده از کود شیمیایی و حتی استخراج زغال سنگ، موجب افزایش گاز متان موجود در گاز گلخانه ای میشود که خود حاصل فرایند پوسیدگی است.
قطع درختان که خود منبع بزرگ مصرف CO2 هستند، موجب اسیدی شدن محیط و افزایش گاز گلخانهای میشود. تماشای تلویزیون، بازی کامپیوتری، استفاده از کولر و بخاری، اتو کشیدن، استفاده از لباسشویی، استفاده از مایکروویو و ... همگی نیاز به برق و سوخت دارد که تولید این انرژیها نیاز به سوخت فسیلی دارد؛ احتراق سوخت فسیلی یکی از بزرگترین منابع آلوده کننده است. (3)
افزایش استفاده از نفت، نگهداری روباز زباله و دفع آن که باعث ایجاد گاز متان میشود یا سوختهای بیومس، استفاده از سوخت نامرغوب برای اتومبیلها، آلودگی هوا، فاضلابهای شهری و صنعتی و... موارد دیگری هستند که بر مداخله انسان در افزایش گازها تاثیر گذاشته است.
تاثیر کرونا بر گازهای گلخانهای در سطح جهان
آیا کرونا بر گازهای گلخانهای تاثیر دارد؟ کرونا موجب کاهش گازهای گلخانهای شده است؟گسترش بیماری کرونا در تمام دنیا به صورت موقت موجب کاهش تولید، توقف فعالیت صنایع، کم شدن پروازها و حمل و نقل ریلی و جادهای، کم شدن استفاده از انواع سوخت، خانه نشینی میلیونها نفر شد.
تعطیلی موقت در چین به عنوان اولین کشور در تولید و انتشار گاز گلخانه ای، به صورت موقت آمار انتشار این گاز را به نسبت قابل توجهی کاهش داد. تحقیاقت نشان میدهد به دلیل رواج بیماری کرونا در اروپا انتشار این گاز 24.4 درصد کمتر شده است و این مورد به میزان 25 درصد در چین کاهش داشته است.
اروپا میتواند انتظار داشته باشد که 388.8 میلیون تن کربن کمتر از آنچه قبل از کوید-19 تولید می‌کرد، منتشر کند. سهم بیشتر این کاهش مربوط به صنعت هواپیمایی و کم شدن تقاضای صنعت برای سوخت است.
کشوری مانند ایتالیا صنعت خودرو و فولاد خود و کارخانههای غیرضرور خود را تعطیل کرده است، مشابه این اقدامات در فرانسه، آلمان و انگلیس، علاوه بر کم کردن مصرف سوخت، مصرف برق را نیز کاهش داده است. تجزیه و تحلیلها در خصوص کمترشدن مصرف انواع انرژی نشان میدهد کوید-19 توانسته است تاثیر مثبتی بر کم کردن گازهای گلخانهای به‌خصوص در کشورهای صنعتی مانند چین و امریکا که در رتبه های اول انتشار این گاز هستند، بگذارد. (4)
.png "در سال جهش تولید مراقب افزایش انتشار گازهای گلخانهای باشیم")
جهش تولید و نقش آن در افزایش گازهای گلخانه ای
در سال جهش تولید که برروی افزایش تولید، رونق اقتصادی، بالابردن کیفیت زندگی و... تاکید شده است این نکته حائز اهمیت است؛ همانقدر که رونق بخش تولید در اشتغالزایی، کم کردن قیمتها و... و در نتیجه بالابردن کیفیت زندگی مردم تاثیر دارد یکی از عوامل تاثیرگذار دیگر بر این کیفیت، پاک بودن محیط زیست است.آنچه مسلم است در کشور ما باتوجه به رشد اقتصادی و اینکه کشور در حال توسعهای داریم، میزان آلایندههایی که موجب انتشار گاز گلخانه ای میشود بالا است و چه خوب که در سال جهش تولید همزمان با برنامه ریزی برای افزایش تولید، برنامه ریزی لازم جهت کم کردن این آلودگیها هم از طرف بنگاهها، کارخانجات، تولیدگنندگان و... صورت گیرد.
راهکارهایی در این زمینه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است که از آن جمله میتوان به برنامه های پتروشیمی با شعار جهش تولید با حفظ محیط زیست اشاره کرد. این شرکت سعی کرده است در طراحی و ساخت فرآیندهای پتروشیمی کلیه ملاحظات زیست محیطی مانند تصفیه پساب‌ها، مدیریت پسماندها و کنترل آلاینده‌های هوا لحاظ گردد.
همچنین پروژههایی جهت کم کردن گاز دی اکسید کربن که اصلیترین منبع تولید گاز گلخانهای است در چند شرکت پتروشیمی مورد تصویب قرار گرفته است.
طبق مطالعات، امید است در سال جهش تولید و با قرار گرفتن در زمره کشورهای توسعه یافته در شاخه نزولی منحنی زیست‌محیطی قرار بگیریم. (5)
.png "در سال جهش تولید مراقب افزایش انتشار گازهای گلخانهای باشیم")
راهکارهایی جهت حفظ محیط زیست در سال جهش تولید
یکی از مشکلات کشورهای در حال توسعه که اقتصاد آن برپایه نفت و محصولات نفتی است وابسته بودن اقتصاد و تولیدات آنها به منابع انرژی تجدیدناپذیر و سوختهای فسیلی است که خود عمده انتشار گازهای گلخانه ای و عامل مهم در انتشار آلودگی است. بنابراین لازم است درصورتی که می‌خواهیم به توسعه پایدار دست بیابیم، سیاستهای زیست‌محیطی جدیدی جهت کم کردن تخریب محیط زیست اتخاذ گردد و از انرژیهایی که هیچ اثر منفی زیست محیطی ندارند بهره گرفت.یکی از این سیاستهای زیست محیطی، گسترش انرژیهای پاک است و اصلاح الگوی مصرف انرژی است. در همین راستا و نیل به این اهداف و توسعه انرژیهای نو و تجدیدپذیر علاوه بر برنامهریزی در خصوص نوسازی ناوگان حمل و نقل شهری و بین شهری جهت بهبود هوا، نیروگاه برق با استفاده از نیروگاه خورشیدی سالانه 40 مگاوات ساعت برق به شبکه سراسری میرساند و علاوه بر آن سالانه از انتشار 30 تن گازهای گلخانهای و استفاده از سوخت فسیلی جلوگیری می‌نماید.
همچنین نتایج نشان می دهد که افزایش یک درصدی تولید برق از منابع تجدید پذیر باعث کاهش 0.31 درصدی در بلند مدت و 0.07 درصدی در کوتاه مدت انتشار کربن دی اکسید میشود. (6)
استفاده از این انرژی تجدیدپذیر منجربه کاهش آلاینده‌های زیست محیطی و تامین انرژی آیندگان نیز خواهد شد. در حال حاضر بیشترین و یا شاید تنهاترین استفاده از انرژی تجدیدپذیر در ایران در صنعت برق باشد که همین اندک بهره بری هم نقش عمدهای در اصلاح الگو مصرف انرژی و به تبع کم کردن آلودگی داشته است.
امید است در سال جهش تولید، شرکتهای بزرگ و تولیدکنندگان و محققان کشور مطالعات و درنتیجه تولیدات خود را برپایه استفاده از این انرژی بنا کنند تا هرچه زودتر کشور ما هم در زمره کشورهای صنعتی با کمترین آلودگی زیست محیطی قرار بگیرد.
یکی دیگر از راهکارهایی که در سال جهش تولید برای کم کردن آلایندگی وجود دارد اصلاح مدیریت پسماند است که از آن جمله میتوان به سوزاندن پسماندها و بازیابی انرژی که موجب کاهش احتراق سوختهای فسیلی میشود، اشاره کرد. از دیگر موارد جهت مدیریت پسماند و کاهش گازهای گلخانه ای میتوان محل‌های دفن بیوراکتوری، تغییر در حمل و نقل پسماند، بهره گیری از کمپوست جهت پوشش محل دفن، دفن بهداشتی و به کاربردن استراتژی تفکیک زباله از مبدا را نام برد.
درکنار تمام موارد بالا باید گفت بهتر است برنامهریزی بلندمدت و مدون در خصوص بهینه سازی مصرف با کمترین هدررفت که هم به محیط زیست کمک میکند و هم به تولید بیشتر، در دستور کار قرار بگیرد و با جدیت دنبال شود.
.jpeg "در سال جهش تولید مراقب افزایش انتشار گازهای گلخانهای باشیم")
عواقب افزایش گازهای گلخانهای برای ایران
کشور ما با حدود 81 میلیون جمعیت، موقعیت جغرافیایی گرم و خشک و تغییرات اقلیمی که مخصوصا در سال‌های اخیر شاهد آن بودهایم به شدت در معرض خطر دارد. گازهای گلخانه ای هرساله حدود یک درصد به گرمای زمین اضافه میکند و این گرما موجب حوادثی همچون، خشکسالی، افزایش سطح آب دریا، سیل، زمین لرزه، از بین رفتن گونههای گیاهی و حیوانی و ... میشود.این درحالی است که ایران برروی گسل زلزله نیز قرار دارد و درصورتی که نتوانیم حاملهای انرژی و الگوی مصرف را تغییر دهیم این افزایش گاز گلخانه ای اثرات جبران ناپذیری بر کشور ما خواهد گذاشت. این عواقب فقط معطوف به محیط زیست نمیشود بلکه بر کیفیت زندگی افراد و سلامت آنها هم تاثیر میگذارد.
این گرم شدن هوا بر اثر گاز گلخانه ای موجب گسترش سرطان، بیماری قلبی و عروقی و تنفسی میشود و از طرفی موجب آلودگی هوا نیز میشود که خود زمینه ساز بسیاری از مشکلات اقتصادی در کشور است. افزایش گاز گلخانه ای در حوزه کشاورزی با ایجاد کمبود آب و کم شدن خاک مرغوب و متاسب کشت، تاثیر چشمگیری دارد و در آینده ممکن است ما را به واردات اقلام خوراکی بیشتری وادار کند.
یکی دیگر از مواردی که اگر در آن تغییری ایجاد نشود برای کشور دردسرساز است تغییر در حاملهای انرژی است. ما باید از ظرفیتهای آب و هوایی کشور در جهت تولید انرژی تجدیدپذیر و همینطور از فناوری هستهای کشور در جهت کم کردن سوخت فسیلی که خود منبع اصلی آلودگی است، بیشتر بهره ببریم.
.jpg "در سال جهش تولید مراقب افزایش انتشار گازهای گلخانهای باشیم")
نتیجه گیری و جمع بندی
با توجه به روند رو به افزایش استفاده از سوخت فسیلی و به تبع آن انتشار دیاکسیدکربن در کشور، لازم است سیاستهای زیست‌محیطی جدیدی اتخاذ گردد تا تخریب محیط زیست کاهش یابد. از آنجایی که رشد مصرف انرژی و رشد تولید ناخالص داخلی که به مفهوم رشد اقتصادی است سبب افزایش آلودگی می‌گردد و امکان کاهش تولید ناخالص داخلی نیز وجود ندارد، زیرا با کاهش آن سطح سرمایه‌گذاری و اشتغال نیز کاهش مییابد، بنابراین باید تدابیری جهت کاهش میزان مصرف انرژی به واسطه بهبود کارآیی مصرف در واحدهای تولیدی در نظر گرفته شود تا علاوه بر رونق اقتصادی، رشد تولید و بالا بردن کیفیت زندگی، محیط زیست به عنوان سرمایه برای آیندگان به بهترین وجه حفظ شود.پی نوشتها
- عزمی، آئیژ؛ گازهای گلخانهای و تاثیر زیست محیطی آن بر کره زمین، سویلیکا
- www.imna.ir
- www.hamshahrionline.ir
- www.forbes.com
- www.jiee.atu.ac.ir
- www.ensani.ir
.jpg)
.jpg)
