صورت فلکی یکسال شمسی (11) بهمن : دلو

صورت فلكی دلو ( Aquarius )

دهمین صورت فلکی بزرگ آسمان و از صورتهای فلکی دایره البروجی ، پائیزی بوده و درآن هنگام تقریباً در سر سو مقداری متمایل به جنوب و در جنوب غربی مربع فرس اعظم قرار دارد .دَلْو یا به اصطلاح اروپاییان «آبیار» یکی از قدیمی ترین صورتهای فلکی است. برابر افسانه ها ، او در بابل قدیم بر منطقه ی وسیعی از آسمان که آن را «دریا» می خواندند فرمانروایی می کرد. در این منطقه از آسمان بسیاری از صورتهای فلکی که با آب- این ماده ی حیاتی برای آدمیان- ارتباط داده می شوند از قبیل حوت جنوبی، دلفین، مار آبی ، جدی ، قیطس و رودخانه یا اریدانوس جمع هستند. مردم این صورتهای فلکی را سرچشمه ی تمام زیست می پندارند ، که خورشید در دوران نزول باران از میان آنها عبور می کند. یونانیان باستان بر این باور بودند که این طوفان ، مجازات خدایان برای بشریت گناهکار و فاسد بوده است. برابر افسانه های یونان، تنها دو انسان از این بلای طبیعی جان سالم به در بردند. این زوج «دویکالیون» و «پیورها» نام داشتند. آنها نیز مانند نوح با استفاده از کشتی خود نجات دادند و چون طوفان نشست و آبها فروکش کردند ، آنها در برابر خود زمین را ویران و خالی از انسان یافتند. آنها برای اینکه دوباره زمین را مسکونی کنند، از سوی زئوس مأموریت یافتند که سنگهایی را پشت سر خود پرتاب کنند، که از این سنگها انسانهایی جدید از زمین برمی خاستند. می گویند پس از آن «دویکالیون» از سوی خدایان به صورت فلکی «دَلْو » تبدیل شد. در بسیاری از نقشه های ستارگان آسمان «دلو» به صورت «گانی مد» جوان نشان داده می شود، که می بایست به عنوان ساقی خداوندان المپ انجام وظیفه می کرد و به این لحاظ سبویی در دستان خود نگاه می دارد.

يكی از صورتهای فلكی دايرةالبروج دلو می باشد كه شكلی است باستانی در آسمان و تحت نامهای گوناگون در آسمان شناخته می شود. اين صورت فلكی نمايشگر مردی است كه از كوزه ای آب می ريزد. در بسياری از اسطوره ها و افسانه ها، اين چهره گويای سيل و طوفانی جهانی، پيش از داستان سيل كتاب مقدس بوده است.

ستاره آلفای اين صورت فلكی به نام سعد الملك ناميده شده و دقيقا بر روی استوای سماوی قرار می گيرد. اين ستاره قدر 3، درخشانترين كوكب از اين صورت فلكی كم فروغ است. و 680 سال نوری از ما قرار دارد.

يك خوشه ستاره ای قابل توجه به نام M2 با قدر 7 در چند درجه ای شمال ستاره بتا، در اين صورت فلكی وجود دارد. در همان نزديكی 2 سحابی سياره ای مستقراند. سحابی بزرگتر به شماره NGC7293، كه به نام "سحابی حلزونی" معروف است در جنوب غرب ستاره "ساق" (دلتای دلو) قرار دارد. سحابی NGC7009 از قدر 8 كه به لحاظ ظاهرش به "سحابی زحل" معروف شده، در جنوب شرقی ستاره "سعد بالع" (اپسيلون دلو) قرار گرفته است.
منابع :
کتاب صورتهای فلکی دکتر اوبلاکر ترجمه بهروز بیضایی
پایگاه دانشنامه ستاره شناسی
انجمن ستاره شناسی ثاقب
www.ali-azadegan.com