نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون
منبع: راسخون
حتماً تا به حال به طول یک روز توجه کرده‌اید، به عبارت دیگر، طول یک روز مدت زمان افزایش و کاهش میان طلوع و غروب خورشید، در طول یک سال تقویمی است و گاهی روزها به طور قابل ملاحظه‌ای بلندتر از 12 ساعت هستند. اما می‌دانید بلندترین روز سال چه روزی است و چگونه رخ می‌دهد؟
حتی اگر این، یک پدیده‌ی کاملاً متداولی باشد، افراد زیادی از این حقیقت که چیزی نظیر بلندترین و کوتاه‌ترین روز سال وجود دارد،آگاهی ندارند. به لحاظ علمی، یک «روز»، یک بازه‌ی 24 ساعته است که در آن زمین یک دور کامل به دور خود می‌گردد. با این حال در گفتار، این اصطلاح به مدت زمان میان طلوع تا غروب خورشید اشاره دارد که هوای بیرون روشن است. (و در مقابل اصطلاح «شب» به مدت زمان میان غروب تا طلوع آفتاب اطلاق می‌شود که هوای بیرون تاریک می‌باشد).
در بیستم ژوئن 2012، زمان طلوع آفتاب 05:25 و هنگام غروب 20:31 بوده؛ که روشنایی روز به میزان 15 ساعت و 05 دقیقه بوده است. همین حالت در اول ژانویه 2012 به 9 ساعت و 18 دقیقه می‌رسد (طلوع آفتاب ـ 07:20 و غروب آفتاب ـ 16:39) و در اول دسامبر 2012 به 9 ساعت و 28 دقیقه خواهد رسید (طلوع آفتاب ـ 07:01 و غروب آفتاب ـ 16:29). همانطور که می‌بینید، طول روز در طول یک سال نجومی افزایش و کاهش می‌یابد. از ماه ژانویه شروع شده، تا 21 ژوئن (گاهی بیستم یا بیست و دوم ژوئن) به افزایش خود ادامه می‌دهد. از این روز خاص، شروع به کاهش کرده و تا 21 دسامبر (گاهی بیستم یا بیست و دوم دسامبر) همچنان کاهش می‌یابد.
انقلاب تابستانی و طولانی‌ترین روز سال
در حقیقت، روز و شب به علت چرخش زمین اتفاق می‌افتند، طرفی که به سمت خورشید است روز و طرف دیگر شب را تجربه می‌کند. همانطور که زمین بر روی محور خود در یک زاویه‌ی '26 °23 کج شده است، در یک نقطه، در موقعیتی تراز می‌شود که یا به سمت خورشید یا به دور از خورشید متمایل می‌گردد. چنین هم ترازی که در آن موقعیت ظاهری خورشید یا عمود بر مدار راس السرطان و یا راس الجدی است به عنوان انقلاب شناخته می‌ود. این حالت دو مرتبه در سال اتفاق می‌افتد، یک مرتبه زمانی که انحراف محور زمین به سمت خورشید متمایل است و مرتبه دیگر زمانی که این انحراف از خورشید دور است.
در واقع، در یک نیمکره خاص، روزی که در آن انقلاب تابستانی رخ می‌دهد، اتفاقاً طولانی‌ترین روز سال تقویمش برای آن نیمکره است. طول یک روز از یک منطقه به منطقه‌ای دیگر، بسته به موقعیت عرضی آن متفاوت است. هنگامی که مناطق نزدیک به استوا روزی 12 ساعته را تجربه می‌کنند، مناطقی که در امتداد مناطق گرمسیری استوایی قرار دارند، در این روز 14 تا 15 ساعت روشنایی روز دارند. به طور جالب توجهی، مکان‌های آنسوی 5ر66 درجه شمالی و 5ر66 درجه جنوبی در تابستان 24 ساعت روز را تجربه می‌کنند، زیرا شیب زمین، برای قسمتی از سال، این مناطق را به طور مستقیم تحت حلقه‌ی روشنایی قرار می‌دهد. در واقع، مکان‌هایی مانند کانادا، گرینلند، آلاسکا و سوئد، شاهد یک پدیده عجیب و غریب به نام «نیمه شب خورشیدی» هستند، جایی که خورشید حتی در نیمه شب قابل مشاهده است.
بیستم یا بیست و یکم ژوئن؟
هم ترازی به تدریج در طول زمان رخ می‌دهد، و از این رو با نزدیک شدن به ماه ژوئن شاهد افزایش طول مدت روز و کاهش مدت آن بعد از این ماه هستیم. در بیست و یکم ژوئن، طول روز در بالاترین حد خود قرار دارد که مجدداً از یک مکان به مکان دیگر فرق می‌کند. اگر چه این پدیده معمولاً در 21 ژوئن رخ می‌دهد، می‌تواند به ندرت در بیستم یا بیست و دوم ژوئن نیز اتفاق بیافتد. (این تغییر در تاریخ انقلاب می‌تواند به این واقعیت نسبت داده شود که ما به تقویم میلادی اشاره داریم که در آن هر چهار سال یک بار سال کبیسه اتفاق می‌افتد). در سال 2008 این واقعه در بیستم ژوئن رخ داد؛ که فقط برای دومین مرتبه بعد از سال 1975 بود که در 21 ژوئن اتفاق نیفتاده بود. در سال 1975، این حالت در 22 ژوئن رخ داد و این پدیده مجدداً فقط در سال 2203 اتفاق می‌افتد.هر چند این رویداد واقعی نجومی به چند ثانیه محدود می‌شود، روزی که در آن این واقعه رخ می‌دهد، به طور غیر رسمی «انقلاب تابستانی» نامیده می‌شود. طولانی‌ترین روز سال، همچنین در فرهنگ‌های مختلف دارای اهمیت زیادی است، بطوریکه در بعضی از فرهنگها در این روز آداب و رسوم، جشنواره‌ها و حتی تجمعات، مانند پارتی‌های چله تابستان جشن گرفته می‌شود؛ منظور از همه‌ی این کارها استقبال از خورشید و رفتن به فصل جدید است.
/ج
