نويسنده: پونه ترابي
اهميت نرمش و ورزش در نوزادان
هنگامي که صحبت از « ورزش » مي شود. بيشتر افراد گمان مي کنند ورزش فقط مختص بدن هاي محکم و سفت بزرگسالان است، غافل از اينکه بدن کوچک و نرم نوزادان حتي نوزاداني که به تازگي چشم به جهان گشوده اند هم نياز به ورزش، نرمش و نوازش دارد. جالب است بدانيد امروزه اهميت آشنايي نوزادان با نرمش و ورزش به حدي توسط متخصصان طب فيزيکي و کارشناسان اين حوزه تذکر داده شده که در بسياري از کشورها، مخصوصا کشورهاي اروپايي همچون انگليس و فرانسه، ورزش و نرمش روزانه براي کودکان زير پنج سال نيز اجباري و ضروري شده است. به بيان ديگر بايد کودکان زير پنج سال، حتي نوزادان نيز بعد از يک ماهگي در طول روز تمرينات ورزشي داشته باشند يا در برنامه روزانه آنها بايد بازي و سرگرمي هاي پر تحرک وجود داشته باشد. تحقيقات کارشناسان نشان مي دهد نوزادان و کودکان زير دو سالي که در اين دوران به صورت روزانه و مستمر ورزش و نرمش مي کنند در مقايسه با همسالان ديگر خود، سلامت و نشاط بيشتري دارند. به گفته کارشناسان، شروع ورزش هاي پايه و انجام نرمش ها هيچ محدوديت سني ندارد و حتي شروع ورزش و نرمش از سنين نوزادي مي تواند براي آينده و علاقه مندي کودک به ورزش بسيار مفيد باشد. از سوي ديگر از آنجا که در ورزش کودک، بدن او توسط دستان پدر يا مادر لمس مي شود، کودک علاوه بر دريافت انرژي هاي پدرانه و مادرانه، احساس امنيت و آرامش مي کند و در عين حال از خواص درماني ورزش و نرمش براي تقويت عضلات، به کارگيري و فعال شدن عضلات و افزايش سطح ايمني بدن بهره مي گيرد. در ادامه گفت و گوي خبر نگار « بهداشت زنان » را با دکتر « هادي سماعي »، متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان در مورد اهميت نرمش و ورزش آنها بخوانيد.ماساژ نوزاد، رابطه عاطفي والدين و نوزاد را تشديد مي کند دکتر هادي سماعي بر اهميت نرمش نوزادان تأکيد مي کند و مي گويد: با توجه به علاقه و اشتياقي که والدين به فرزند خود دارند. مايل به نوازش و نرمش نوزاد خود از بدو تولد او هستند. نوزاش و نرمش نوزادان حتي از روز اول تولد آنها مانعي ندارد؛ به شرطي که اين نوزاش ها متناسب با استحکام بدن و استخوان هاي نوزاد باشد و بيشتر از ظرفيت و توان بدن نوزاد نباشد. اين فوق تخصص نوزادان ادامه مي دهد: البته نرمش و نوازش نوزاد بعد از اتمام هفته اول تولد که هوشياري نوزاد نسبت به اطراف بيشتر مي شود، اثر بيشتري در روان و جسم نوزاد دارد. والدين مي توانند ضمن حرف زدن با نوزاد، بدنش را به روغن که نوع آن به نوع پوست بچه، محل زندگي، قابل دسترس بودن و آلرژي زا نبودن بستگي دارد آغشته کنند و به آرامي ماساژ دهند. همين امر باعث ايجاد آرامش و امنيت در نوزاد مي شود و رابطه عاطفي بين نوزاد و والدين را بيشتر کند البته اگر اين فرآيند ادامه داشته باشد به مرور زمان که سن نوزاد بيشتر مي شود و سطح هوشياري اش بالاتر مي رود، محبت و نوازش را بيشتر درک مي کند.
اشتباهي به نام « قنداق » کردن نوزاد
وي به اين پرسش که آيا قنداق کردن نوزاد کار صحيحي است و نوزاد بعد از قنداق به چه نرمش هايي نياز دارد، پاسخ مي دهد: قنداق کردن نوزاد کار اشتباهي است که به هيچ وجه توصيه نمي شود. از آنجايي که در گذشته، وسايل گرمايشي وجود نداشت، والدين نوزادان را باري حفاظت از گزند سرما قنداق مي کردند اما امروز با توسعه وسايل گرمايشي « قنداق » کردن نوزاد کار اشتباهي است. به گفته اين فوق تخصص نوزادان، قنداق کردن نوزاد از يک طرف باعث بالا رفتن دماي بدن وي و در نتيجه تب کردنش مي شود. ( مخصوصاً در محيط خانه که وسايل گرمايشي به حد کافي وجود دارد ) و از طرف ديگر ممکن است باعث دررفتگي کامل لگن در نوزاداني که به صورت مادرزادي دچار دررفتگي لگن هستند شود.کدام عضو نوزاد نياز به نرمش و ورزش دارد؟
اين فوق تخصص نوزادان در ادامه در مورد اينکه کدام يک از اعضاي بدن نوزاد نياز به نرمش و ورزش دارد، تأکيد مي کند که نوزادان نيازي به نرمش گردن ندارند. زيرا گردن نوزادان کوتاه است اما دست و پاي نوزادان نياز به نرمش و ورزش دارند. اگر چه نوزادان يک تا شش ماهه به خودي خود توانايي حرکت دادن اعضاي بدن و عضلات خود را ندارند اما همه آنها به طور ناخودآگاه از تکان دادن و کشيدن عضلات و بدن شان احساس لذت و رضايت مي کنند. پس بهتر است زماني که آنها توانايي حرکت ندارند با شيوه اي صحيح به آنها در کشش عضلات، پيچش بدن و حرکت دادن مفاصل شان کمک کنيد. براي مثال مي توان دست هاي آنها را گرفت و به آرامي تا روي سينه آنها حرکت داد.قبل از شروع نرمش و ورزش دادن نوزادان بايد به چه نکاتي توجه کرد؟
حتي ورزش بزرگسالان هم نياز به شرايط به خصوصي دارد چه برسد به نوزادان که جسم آنها بسيار لطيف تر است. براي ورزش دادن نوزاد بايد شرايط ويژه اي را در نظر بگيريد که رعايت آنها به حفظ ايمني و سلامت نوزاد کمک مي کند. اين شرايط به اين شرح است:* براي ماساژ، نرمش و ورزش نوزاد از يک زير انداز نرم و مناسب استفاده کنيد.
* حتماً ورزش و نرمش را روي زمين انجام دهيد تا راحت تر بتوانيد حرکات را روي نوزاد اجرا کنيد.
* در فضايي آرام و در شرايطي که خودتان به لحاظ رواني در آرامش هستيد، نوزادتان را ورزش دهيد. زيرا استرس شما از طريق دستان تان به بدن نوزاد منتقل مي شود.
* دقت کنيد که دماي اتاق نوزاد مناسب با شرايط جسمي او باشد و به ميزان کافي اکسيژن وجود داشته باشد.
چند تکنيک کاربردي
- تکنيک صليب سينه و تقويت ريه
در اين مرحله دستان خود را در حالي که دستان نوزاد را احاطه کرده به سمت بالا و پايين در طرفين حرکت دهيد. با اين حرکت به آرامي دستان نوزاد را به سطح زمين نزديک کنيد و دوباره آنها را عمود به زمين قرار دهيد. اين حرکت که به نام « صليب سينه » معروف است. علاوه بر تقويت مفصل و عضلات ناحيه شانه و سينه به گسترده شدن و تقويت قفسه سينه و ريه نوزاد کمک مي کند. بهتر است اين تکنيک که مناسب نوزادان يک تا شش ماهه است، پنج بار در روز تکرار شود. تکنيک ديگري که مي توانيد جايگزين اين تکنيک کنيد يا موازي با آن انجام دهيد، بالا بردن و پايين آوردن دستان کودک است.- تکنيک دوچرخه
براي اجراي اين تکنيک همان طور که نوزاد به پشت خوابيده، سراغ پاهاي او برويد. با اجراي اين تکنيک که به آن حرکت دوچرخه مي گويند به افزايش توان حرکتي نوزاد و تقويت عضلات ران او کمک مي کنيد. براي اجراي اين تکنيک کافي است مچ پا و بخشي از پاشنه کودک را در دست بگيريد و مراقب باشيد که فشار بيش از حد به پاي نوزاد وارد نکنيد. در اين مرحله به ترتيب پاي راست و بعد پاي چپ نوزاد را به سمت قفسه سينه او هدايت کنيد و اين کار را با آرامش انجام دهيد تا فشار بيش از حد به مفصل زانوي نوزاد وارد نشود.- افزايش استحکام ساعدها
يکي از شيوه هايي که مي تواند به تقويت عضلات، اسکلت بندي وافزايش قدرت بدني نوزاد کمک کند، اجراي تکنيک ساعدها است. براي اين منظور نوزاد را به صورت دمر روي زمين قرار دهيد و اجازه دهيد او دست و ساعدهايش را روي زمين قرار دهد. پس از اينکه مطمئن شديد او به خوبي دست هايش را روي زمين قرار داده، پاهاي او را از زمين بلند کنيد به گونه اي که بدن او با زمين زاويه 45 درجه اي تشکيل دهد. اجراي اين تکنيک دقت و تمرکز زيادي مي خواهد چون در صورتي که مديريت خوبي براي نگه داشتن نوزاد وجود نداشته باشد، امکان برخورد صورت و آسيب ديدن بيني نوزاد وجود دارد. بنابراين براي اجراي اين تکنيک دقت لازم را داشته باشيد و هميشه مراقب باشيد که کودک براي نگه داشتن خود از سر و گردنش استفاده نکند. هنگام انجام همه نرمش ها به ياد داشته باشيد، جسم کودک لطيف تر از چيزي است که گمان مي کنيد بنابراين سعي کنيد همه حرکات را با دقت و ظرافت لازم انجام دهيد. چنانچه در انجام اين حرکات تجربه کافي نداريد، مشورت با يک متخصص نوزادان کمک بسياري خواهد کرد.منبع مقاله :
نشريه بهداشت زنان، شماره 48
