تفاوت میان صدای مونو و صدای استریو

آیا می‌دانستید؟

سیستم‌های استریو چیزی معروف به نقطه مرکزی sweet spot دارند که در میان دو اسپیکر قرار دارد. شنوندگانی که در نقطه مرکزی قرار می‌گیرند، قادرند صدای خروجی از دو اسپیکر (بلندگو) را به طور مساوی بشنوند و بنابراین بهترین صدای استریوفونیک (تقویت کننده صوت از سه جهت) را تجربه می‌کنند. اگر چه متأسفانه، نقطه مرکزی به منطقه‌ی نسبتاً کوچکی محدود می‌شود و شنوندگان خارج از این محدوده، تنها یک یا دیگر کانال صوتی را خواهند شنید.
بسیاری از ما واژه‌ی «استریو» را که بر روی هدفونها یا سیستم‌های بلندگو چاپ شده است، دیده‌ایم، بدون آنکه به این فکر بیافتیم این واژه به چه معناست. بعضی از ما حتی ممکن است در مورد یک اصطلاح به ظاهر منسوخ شده یعنی مونو چیزهایی شنیده‌ باشیم. اینها چه هستند؟ در این مقاله، به این سئوال پاسخ داده و همچنین از طریق مقایسه‌ای میان صدای مونو (صدای تک کاناله) و استریو به شما خواهیم گفت که کدامیک بهترند.
چنانچه از مادر بزرگ خود بپرسید، احتمالاً به شما خواهد گفت که موسیقی امروزه فاقد «گرمای» لازم است. با کند و کاو بیشتر سخنان او، حتی ممکن است از روزهای خوب گذشته داستان‌هایی بگوید که در آشپزخانه زمانیکه مشغول پختن کیک سیب بوده با آهنگهایی از خوانندگان قدیمی که از یک رادیوی ترانزیستوری تک اسپیکری (بلندگو) پخش می‌شدند، به رقص در می‌آمد. احتمالاً به شما خواهد گفت که در آن زمان موسیقی بهتر از زمان حال بوده است. اما آیا واقعاً به کل این گرما و دلپذیری از موسیقی امروزه رفته است؟
تا دهه‌ی1960 صدای مونو (مونوفونیک یا تک صوتی)، قدرت برتر بود. تمام موسیقی و اصوات دیگر از این دست، سابقاً با استفاده از این فن آوری تولید و ضبط می‌شدند. اگر چه، با ظهور فن آوری صدای استریو (استریوفونیک) در سالهای بعد، این صدا به سرعت و تقریباً به طور کامل جایگزین صدای مونو شد و اکنون صدای مونو تنها به کاربردهای تخصیص یافته‌ی خاص و کم هزینه محدود می‌شود.
بنابراین، چگونه تکنولوژی صدای استریو، که گفته می‌شود فاقد گرمای لازم است، توانسته به چنین پذیرش و مقبولیت عمومی دست یابد. برای پی بردن به آن، مجبوریم کند و کاو عمیق‌تری داشته و به عملکردهای تکنولوژی‌های مونو و استریو نگاهی بیاندازیم.

مونو و استریو به چه معناست
صدای مونو
صدای مونو، که همچنین با نام مونوفونیک یا تک صوتی شناخته شده، قدیمی‌ترین و ساده‌ترین روش ضبط و بازپخش صدا می‌باشد. در آن، تمام سیگنال‌های مختلف صوتی با هم آمیخته و به یک کانال صوتی منفرد تبدیل می‌شوند و از این رو، بر آن نام مونو (منفرد یا تک) گذاشته شد.
ضبط صدای مونوفونیک معمولاً با استفاده از یک میکروفون واحد انجام می‌شود اما ممکن است برای بازپخش صدا بیش از یک اسپیکر مورد استفاده قرار گیرد. ذکر این نکته دارای اهمیت است که گرچه اسپیکرهای متعددی می‌توانند در خروجی مورد استفاده قرار گیرند، اما همگی آنها صدای یکسانی را باز تولید می‌کنند به این دلیل که در ضبط تنها از یک کانال استفاده شده است. سیگنالهای صوتی چند کاناله نیز می‌توانند با یکدیگر آمیخته و به یک کانال واحد تبدیل شوند تا یک خروجی مونو را فراهم آورند.
سیستم‌های مونوفونیک هنوز هم می‌توانند پهنای باند صوتی کامل و همچنین «های فای» یا صدا با عالی‌ترین درجه و شباهت به اصل و مبدأ را داشته باشند. این سیستم‌ها می‌توانند یک سیگنال صوتی با دامنه ‌و کیفیت بسیار بالا ضبط و بازتولید نمایند. با این حال، با توجه به تنها کاناله بودن، سیگنال‌های صوتی مونو هیچ اختلاف سطحی نداشته و یا در زمان ورود و یا فاز فرکانس‌های مختلف صدایی دارای تغییر نیستند. به همین دلیل، سیستم‌های صوتی مونو عملاً قادر به تکرار احساسی که از شنیدن عمق صدا و درکی که از حالت سه بعدی دنیای واقعی ایجاد می‌شود، نیستند.
یکی از مشخصه‌های مهم یک سیستم مونوفونیک این است که تمام اسپیکرها صدای یکسانی را تولید یا خارج می‌کنند. در یک سیستم مونو که به خوبی طراحی شده باشد، بلندگوها قادر به بازپخش سطوح صدایی یکسانی هستند. این امر می‌تواند برتری بالای آن را در برخی کاربردهای خاص مانند سیستم‌هایpublic address (PA) (مکانیزمی جهت تقویت صوت برای عموم یا ناحیه ای بزرگ)، میزگردهای رادیویی و غیره را به اثبات برساند. ارزان‌تر بودن اسباب و پیاده سازی فن آوری مونوفونیک، همچنین به طور گسترده‌ای در وسایل کاربردی تک اسپیکره مانند تلفن، تلفن همراه، سمعک، و غیره استفاده می‌شود.

صدای استریو
صدای استریو یک تکنولوژی نسبتاً جدیدتری است. از زمان طرح اولیه‌ی آن، جانشین و جایگزین فن آوری صدای مونو در اکثر برنامه‌های کاربردی شده است.
سیستم‌های استریوفونیک دارای دو کانال سیگنال صوتی مستقل و مجزا می‌باشند. سیگنال‌های صدایی که در این سیستم‌ها تولید می‌شوند، دارای ارتباط سطحی و فازی ویژه‌ای در میان خود هستند. این امر اجازه می‌دهد تا سیستم‌های استریو با دقت بیشتری محیط ضبط واقعی را در بازتولید صدا شبیه سازی نمایند.
ضبط‌های استریو معمولاً به بیش از یک میکروفون نیاز دارند. موقعیت و محل قرار گرفتن هر یک از این میکروفن‌ها بسیار حیاتی است. جهت ضبط مطلوب صدا، لازم است که کل منطقه ضبط را پوشش دهند و نیاز است به هر منبع صدا در حالی که به دو کانال استریو تقسیم می‌شوند، اولویت یکسانی داده شود. این کار باعث می‌شود ضبط استریو بسیار پیچیده‌تر از ضبط مونو گردد.
به طور مشابه، لازم است صدای استریوی ضبط شده به طور کامل به دو کانال تقسیم گردند که این دو هم در اسپیکرهای خروجی سیستمهای استریو بکار برده می‌شوند. این کار موجب طراحی یک سیستم خروجی استریوی خوب می‌گردد که در مقایسه با سیستم خروجی مونو بسیار چالش برانگیزتر می‌باشد.
در یک سیستم استریو، ظاهراً هر اسپیکر صدای مختلفی تولید می‌کند. شنونده متوجه این تفاوت می‌شود به این دلیل که برخلاف سیستم‌های مونو، سیستم‌های استریو کانالهای صوتی متفاوتی را از طریق اسپیکرهای مختلف تولید و خارج می‌سازند. این کار امکان ایجاد تصویر واقعی از ضبط اصلی در مقابل شنونده را فراهم ساخته که خود در زمان بازپخش ضبط‌های واقعی از اجراهای زنده مفیدند. شنونده قادر خواهد بود تا موقعیت‌های سازهای مختلف روی صحنه را از طریق صداهای مختلفی که از اسپیکرهای استریو شنیده می‌شوند تجسم نماید که این کار به طور قابل توجهی تجربه‌ی شنیدن را بهتر می‌کند. در حالی که گوش دادن به موسیقی از پیش ضبط شده در سیستم‌های استریو همچنین کاربر را قادر می‌سازد درک بیشتری از عمق صدا داشته باشد.
از این رو، این سیستم‌ها منحصراً جهت هم ضبط و هم پخش موسیقی و صدا در فیلم بکار می‌روند.

مونو	استریو
«مونو» ارائه دهنده‌ی تک صوتی یا مونوفونیک می‌باشد.	«استریو» ارائه دهنده‌ی صدای استریوفونیک می‌باشد.
سیگنالهای صوتی در مونو با یکدیگر در آمیخته و یک کانال واحد را تشکیل می‌دهند.	سیگنالهای صوتی در استریو به دو یا تعداد بیشتری کانال تقسیم می‌شوند که هر یک از آنها به یک اسپیکر متفاوتی فرستاده می‌شوند. این کار کمک می‌کند تا درک جهت و عمق صدا بهتر شبیه سازی شود.
ضبط در مونو بسیار ساده‌تر بوده و معمولاً تنها به یک میکروفون نیاز دارد.	ضبط‌های استریوفونیک به بیش از یک میکروفون به همراه مهارت و کاردانی فراوان خصوصاً هنگام تنظیم موقعیت میکروفون‌ها نیاز دارد.
در صدای مونوفونیک طرح ریزی برای سازهایی که هم برای ضبط و هم بازپخش بکار می‌روند، کار آسانی است.	در ترکیب سازهای مورد نیاز ضبط و بازتولید صداهای استریوفونیک طرح ریزی‌های پیچیده بکار گرفته می‌شود.
ساخت یک سیستم صدای مونوفونیک بسیار ارزان‌تر از انواع استریوفونیک آن است.	طراحی سیستم‌های صدای استریوفونیک بسیار پیچیده‌تر بوده و می‌تواند گران تمام شود.
فن آوری مونو برای کاربردهایی خاص همچون سیستم‌های PA ، میزگردهای رادیویی، تلفن، سیستم ارتباطی تلفن همراه، سمعک، و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.	فن آوری صدای استریوفونیک به طور گسترده‌ای تقریباً در تمام برنامه‌های سرگرم‌کننده همچون، فیلم، تلوزیون، پخش موسیقی، رادیو FM و غیره بکار می‌رود.

صدای مونو دوگانه Dual Mono در مقابل استریو
بر خلاف آنچه بسیاری از مردم تصور می‌کنند، سیستم مونو دوگانه همانند سیستم استریو نیست. برای درک این تفاوت، اجازه دهید از یک پیش تقویت کننده مونو دوگانه dual mono preamp مثالی بیاوریم. در این حالت از طریق یکی از کانال‌های آن، کاربر ممکن است آواها را وارد سازد، در حالی که از طریق کانال دیگر، ممکن است یک آلت موسیقی اجرا شود. این دو کانال کاملاً مستقل هستند و می‌توانند تنظیمات اختصاصی و نامتداخل داشته باشند (با یکدیگر برخورد نداشته باشند).
یک سیستم استریو، از سوی دیگر، دارای دو کانال است که با یکدیگر تداخل دارند. و ارتباطی مشخص بین آنها وجود دارد. به عنوان مثال، یک صفحه کلید استریو، دو کانال را با هم به عنوان یک سیگنال استریو خارج می‌سازد. این دو کانال با یکدیگر به عنوان یک سیگنال استریو تک، پردازش و تعیین مسیر می‌شوند و خروجی‌های مجزای این سیستم به صورت جداگانه در اسپیکرهای مختلف بکار برده می‌شوند.

کدام بهتر است مونو یا استریو؟
بنابراین اکنون که به مفاهیم صدای مونو و استریو پی بردیم، اجازه دهید به سوال اصلی خود برگردیم ـ کدام یک بهتر است؟ خوب حقیقتاً، پاسخ به آن به چندین عامل مختلف بستگی دارد.
در رقابت میان ضبط مونو در مقابل استریو، چنانچه تنها کیفیت صدای ضبط شده مورد بحث باشد، ضبط استریو به راحتی برنده خواهد شد. با این حال، چنانچه مقرون به صرفه بودن سیستم، عامل اصلی در نظر گرفته شود، مونو برتری دارد.
به طور مشابه، چنانچه در هدفون صدای مونو را در مقابل صدای استریو مقایسه کنیم، استریو به دلیل تولید صوت با کیفیت‌تر، برنده خواهد شود در حالی که اگر سادگی طراحی سیستم مد نظر باشد، صدای مونو پیروز این جدال خواهد بود.
انتخاب نمونه‌ی بهتر نیز به کاربرد خاص آن بستگی خواهد داشت. در حالی که استریو بهترین انتخاب برای فیلم، موسیقی، و دیگر اشکال سرگرمی است، برای سیستم‌های PA، اسپیکرهای تلفن همراه، و غیره مونو بهتر می‌باشد.
و آخرین و نه کم اهمیت‌ترین، همانا اولویت‌های فردی است. همه ما همیشه تمایل داشته و ترجیح می‌دهیم از صدایی لذت ببریم که دقیقاً مشابه با اصل آن باشد. بنابراین اگر مادر بزرگتان دوست دارد به آهنگهای قدیمی به صورت مونو گوش دهد، عمدتاً به این دلیل است که این آهنگ‌ها را برای اولین بار به این شکل شنیده و لذت برده است.
اکثر سیستم‌های امروزی استریو هستند، و تمامی صدایی که ما می‌شنویم درست از آغاز آن به شکل استریو بوده است. از این رو، تقریباً برای بسیاری از ما برگشت به مونو غیر قابل تصور است.
بنابراین، مونو و استریو دو تکنولوژی مهم صوتی هستند که هر یک در دوران مدرن کاربردی خاص دارند. در اغلب موارد، صدای استریو، به طور کاملاً واضح گزینه‌ی بهتری است و تنها در کاربردهایی خاص و یا زمانی که هزینه و پیچیدگی سیستم، عامل اصلی باشد، صدای مونو ترجیح داده می‌شود.