نقش روان شناسی در بهبود بیماری عروق كرونر قلبی

بیماری عروق كرونر قلبی (1) به بیماریی گفته می شود كه با تصلب شریان (2) ایجاد می شود (باریك شدن شریانها كه رگهای خونی حامل خون به قلب هستند). وقتی كه این رگها منقبض و بسته می شوند، جریان اكسیژن و غذا به قلب بطور نسبی یا كاملاً مختل می شود. كمبود موقت اكسیژن و غذا بعضی اوقات باعث ایجاد درد می شود. این بیماری را بیماری آنژین قفسه صدری می گویند (درد بر اثر انقباض شریان) و این درد از سینه به بازو كشیده می شود. وقتی كمبود اكسیژن شدید باشد باعث بروز آنفاركتوس میوكاردی (3) یا سكته قلبی می شود.
تحقیق نشان می دهد كه عوامل زیادی در ایجاد بیماری قلب سهیم هستند (‌اُگدن 1996). این بیماری، بیشتر بین مردان و افراد مسن رایج است (بیماری قلبی علت اصلی مرگ 33% از مردان زیر 65 سال است و نیز علت 28% كل مرگ و میر می باشد). بیماری عروق كرونر قلبی در بین فرزندان اشخاصی كه به بیماری قلبی مبتلا هستند، شیوع بیشتری دارد. عوامل خطرآفرین شناخته شده شامل فشار خون بالا، دیابت، سیگار كشیدن، چاقی، میزان كلسترول بالا و فعالیت جسمی كم است.

نقش روانشناسی در بیماری عروق كرونر قلبی

برخی از عوامل كه در بالا به آنها اشاره شد، نسبت به سایر عوامل به آسانی قابل تغییر و اصلاح هستند و عوامل روانشناختی می تواند در این فرایند نقش اساسی داشته باشد. به عنوان مثال این نقش می تواند در قالب پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز رفتاری و یا توانبخشی مبتلایان به بیماری عروق كرونر قلبی باشد (اوگدن، 1996).

پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز رفتاری

پیش بینی و تغییر عوامل خطرساز به افراد كمك می كند كه سیگار كشیدن را ترك كنند. اُگدن (1996)، گزارش داد كه كشیدن 20 عدد سیگار در روز می تواند خطر ابتلا به بیماری عروق كرونر قلبی در میانسالی را افزایش دهد. او همچنین اظهار داشت كه ترك سیگار می تواند خطر بروز سكته دوم را تا 50 درصد كاهش دهد. به علاوه، تغییر رژیم غذایی كه باعث می شود مصرف روغنهای اشباع نشده كمتر شود و فیبر در رژیم غذایی افزایش یابد، می تواند به جلوگیری از بیماری های قلبی كمك كند. فشارخون بالا، كه عامل خطرساز برای بیماری عروق كرونر قلبی (CHD) است، می تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیكی، چاقی، مصرف زیاد الكل و نمك قرار گیرد. به همین ترتیب، سطح بالای استرس همراه با حمایت اجتماعی كمتر و كنترل اندك در ظهور بیماری قلبی سهیم هستند (كَرسِك و تئورِل (4)، 1995). و بالاخره تحقیق كلاسیك فریدمن و روزن من (5) (1959) درباره شخصیت و بیماری قلبی اظهار داشت كه اشخاص دارای رفتار نوع A (شخصیتی با حس رقابت شدید، با عجله و پرخصومت) نسبت به نوع B (با آرامش، ساكت تر، بدون عجله) بیشتر در معرض خطر ابتلا به CHD هستند ولی تحقیقات بعدی كه بدنبال پی بردن به رابطه بین شخصیت و بیماری قلبی بودند، در جور ساختن و تكرار این یافته ها موفق نبودند. آنها باید دیگر متغیرها را كه در تعدیل این رابطه مؤثرند، در نظر می گرفتند (مانند سن و نوع شغل كه ممكن است در این اثربخشی دخیل باشند). این رابطه بیشتر از آنچه كه در ابتدا گمان می رفت، پیچیده است.

روانشناسی و توانبخشی مبتلایان به بیماری عروق كرونر قلبی (CHD)

روانشناسی در تشویق بیماران عروق كرونر قلبی در جهت تغییر عوامل خطرساز مانند عدم تحرك (ورزش)‌نوع رفتارA، سیگار كشیدن و نوع رژیم غذایی در برابر سكته قلبی عودكننده، سهم عظیمی داشته است. برخلاف بعضی عقاید، تجربه یك سكته قلبی و رنج بردن از آن حتماً باعث افزایش احتمال وقوع سكته دوباره آنفاركتوس جدید نیست. فریدمن و همكارانش (1986) در یك تحقیق وسیع و طولانی 5 ساله كه شامل 1000 شركت كننده بود و همگی سكته قلبی را تجربه كرده بودند، نشان دادند كه تغییر رفتار نوع A در مقایسه با گروه كنترل، خطر سكته قلبی مجدد را كاهش می دهد. این برنامه روی بحث درباره عقاید شركت كننده ها در تحقیق، ارزش رفتار نوع A، كاهش فشار كاری، تمرین تكنیكهای آرام بخشی و تغییر چارچوب شناختی فرد تكیه می كند. این تحقیق نشان داد كه نه تنها رفتار نوع A قابل تغییر است بلكه وقتی كه این رفتار تغییر می یابد می تواند به عنوان عامل بازدارنده در برابر سكته قلبی عمل كند.

پی‌نوشت‌ها:

1.Coronary Heart Discase (CHD)
2.Atherosclerosis
3.Myocardial infarction
4.Karasek and Theorell
5.Friedman and Rosenman

منبع مقاله :
كرتیس، آنتونی جیمز، (1384)، روانشناسی سلامت (بهداشت روانی)، ترجمه فرامرز سهرابی، تهران: انتشارات طلوع دانش، چاپ سوم