طوفان مغزی چیست؟

طوفان مغزی (1) طریقه ساده‌ای است كه كمك می‌كند گروهی از افراد ایده‌های نو و غیر معمولی را بیان كنند. این فرآیند در واقع به دو بخش تقسیم می‌شود: واگرایی (2) و همگرایی (3). در خلال بخش واگرایی همه توافق می‌كنند كه قضاوتشان را به تأخیر بیاندازند. به عبارت دیگر، همه ایده‌ها معتبر تلقی می‌شوند. در خلال همگرایی، شركت كنندگان قضاوتشان را به كار می‌برند ولی اینكار را به نحو مثبتی انجام می‌دهند. بدین معنی كه قبل از آنكه به دنبال كمبودهای هر ایده‌ای باشند، جستجوگر نكات مثبت آن خواهند بود.

چرا این ابزار را به كار ببریم؟

طوفان مغزی هنگامی مناسب است كه شما نیازمند یافتن گزینه‌هایی هستید كه ورای گزینه‌های آشكار و فوری هستند.
برای مثال:
* تمام مكان هایی كه شخص می‌تواند بینش (4) مشتری را دریابد
* راه‌های مختلفی كه می‌توان از رقبا آموخت
* راه‌های تازه‌ای برای به كار گرفتن ابزار اینترنتی جهت پشتیبانی مشتریانمان
* راه‌های متفاوتی جهت پاداش دادن به كاركنان برای به دست آوردن دانش
طوفان مغزی را می‌توان خیلی سریع سازمان داد و نیاز به مواد كمی دارد. دستورالعمل ها (در پایین) یك روش را توضیح می‌دهد، ولی این ابزار خیلی قابل انعطاف است و اصول اولیه آن را می‌توان به روش‌های مختلفی به كار بست.

چگونگی طوفان مغزی

1. توافق درباره اینكه چه كسی جلسه را اداره كند؟
2. اطمینان از اینكه همه از رهنمون‌های اولیه آگاهی دارند (به رهنمون‌های طوفان مغزی مراجعه كنید)
3. ترجیحاً به هركس یك دفترچه یادداشت و قلم داده شود تا بتواند ایده‌های خودشان را بنویسند.
4. مشكل را روی یك نمودار فیلیپ(5) یا روی یك برگ كاغذ بنویسید كه اگر شما نمودار برخورنده ندارید همه بتوانند آن را به طور دائم ببینند.
5. از همه سؤال شود كه آیا مشكل را درك می‌كنند و این كه آیا چیزی هست كه نیاز به توضیح داشته باشد. در صورت لزوم به همه نیازهای اطلاعاتی رسیدگی شود.
6. یك بحث گروهی در مورد ضوابطی كه برای انتخاب ایده‌ها به كار می‌رود، انجام پذیرد.
7. از همه خواسته شود كه ایده‌هایشان را بنویسند- هر ایده بر روی یك یادداشت چسبنده (6) سپس آنها را به اداره كننده بدهند كه آنها را بر روی نمودار فیلیپ (7)بچسباند.
چنانچه یادداشت‌های چسبنده موجود نباشد از شركت‌كنندگان خواسته شود كه ایده‌های خود را با صدای بلند اعلام نمایند- یكی یكی و اداره كننده جلسه می‌تواند آنها را بنویسد.
8. وقتی كه دیگر گروه ایده تازه‌ای ندارد صفحات نمودار فیلیپ را بگردانید و از حضار بپرسید كه:
1.به دنبال ایده‌های تكراری بگردند و آنها را در هم ادغام كنند.
2.به تعداد (این تعداد برحسب موقعیت تعیین می‌شود) ‌ایده‌های مورد علاقه‌شان رأی بدهند.( به وسیله نقطه‌گذاری یا تیك كردن و یا هر نشانه دیگری) این رأی گیری براساس ضوابطی خواهد بود كه در مرحله قبلی قرار گذاشته شده بود.
3. ایده‌هایی كه بالاترین رأی را آوردند انتخاب شوند و گروه به بحث درباره نحوه انجام آنها بپردازند. معمولاً این مستلزم شناسایی گام‌های حساس بعدی است.

رهنمون‌های طوفان مغزی

مرحله واگرایی

1. تعلیق قضاوت
2. انتخاب هرچه بیشتر كمیت
3. جستجوی ایده‌های غیرمعمول و ریسكی
4. تلفیق و همبسته كردن (8)
5. نوشتن همه چیز (ایده ها)

مرحله همگرایی

1. بهبود ایده‌ها همراه با پیشرفت جلسه
2. كاربرد قضاوت تأییدی
3. سنجیده عمل كردن
4. جستجوی ایده‌های نو
5. چك كردن با هدف‌ها

چه زمانی از طوفان مغزی استفاده كنیم و چه زمانی استفاده نكنیم؟

طوفان مغزی هنگامی مفید است كه به آفریدن تعداد زیادی ایده‌ها و گزینش‌ها نیاز باشد. برعكس هنگامی كه یك مشكل مشخص در پیش رو است كه راه حل منحصر به فردی دارد كه نیازمند تجزیه و تحلیل است، طوفان مغزی كاربرد ندارد. برای مثال به كار بردن طوفان مغزی برای یافتن راه حل جهت یك مسأله ریاضی جز اتلاف وقت چیزی نیست.

كجا طوفان مغزی به كار برده شود؟

طوفان مغزی را می‌توان در هر موقعیتی كه یك گروه (كه شامل دو نفر یا بیشتر باشد) بتوانند مكانی را برای كار با یكدیگر بیابند می‌توان به كار برد. این می‌تواند حتی یك میز تحریر با چند برگ كاغذ سفید باشد.

پیوندهای مفید

آدرس ویكی پدیای زیر شامل خلاصه‌ای از این تكنیك است:
http://en.wikipedia.org/wiki/Brainstorming
منبع اینترنتی برای ابزار تفكر خلاق را در زیر می‌توان یافت
www.mindtools.com/brainstm.html

ویدئو

چه كارهایی را باید كرد و نباید كرد چند ویدئو در یوتیوب به آدرس‌های زیر موجود است:
www.youtube.com/watch?v=ttWhK-NO4g8&feature=player_embedded#
www.youtube.com/watch?v=W1h5L_0rFz8&feature=player_embedded#

پی‌نوشت‌ها:

1.Brain Strorming
2.Divergence
3.Convergence
4.Insights
5.Flip chart
6.Stick note
7.فیلیپ جارت یا چارت‌های گردان عبارت است از تعدادی پوستر كه به ترتیب یكی پس از دیگری نشان داده می‌شوند. فیلیپ چارت با ورقه‌های سفید كاغذ، برای یادداشت نقطه نظرات بحث‌ها و یا جلسات گروهی نیز سفید است. به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) چارت‌های نواری یا لفافی ب)چارت‌های گردان. چارت‌های نواری حاوی اطلاعات آموزش هستند كه با كنار زدن لفاف نواری نوشته‌ها یا تصاویر آشكار می‌شوند، چارت‌های گردان اطلاعات آموزش را ارائه می‌كنند كه پیش از كلاس آماده شده اند.
8.Combine & associate

منبع مقاله :
یانگ، رونالد، (1391)، ابزار و تكنیك‌های مدیریت دانش، مترجمان: محمدباقر نوبخت، سیدكامران یگانگی، تهران: مركز تحقیقات استراتژیك، چاپ اول