بخشی از وظایف شیعیان در غیبت کبری

در بسیاری از دعاها و زیارت های حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف وظایف و تکالیف شیعیان در زمان غیبت کبری ذکر شده است . گرچه این وظایف ، همه تکالیف نیست ، اما بخشی از مهم ترین وظایف است . در این فصل به چهار محور اصلی این مسئولیت ها اشاره می شود.

مبحث یکم . دعا برای حضرت و تعجیل در ظهور او

گفتار یکم . فرازها

1.« فَفَرِّج عنّا بِحقِّهِم فَرَجاً عاجلاً قریباً کَلَمحِ البَصَرِ أو هُوَ أقرَب ؛ خدایا تو را به حق قدر و منزلت اولوالامر به ما گشایش پرشتاب و نزدیک ، چون چشم به هم زدن با زودتر ، عطا بفرما.»1
2.« السّلامُ عَلَیکَ حین تَقُومُ ، السّلامُ علیکَ حین تَقعُد ، السّلامُ علیکَ حین تَقرَءُ و تُبَیِّنُ ، السّلام علیکَ حین تُصلّی و تَقنُتُ ، السّلام علیکَ حین ترکَعُ و تسجُدُ ، السّلام علیک حین تُهلِّلُ و تُکَبِّرُ؛ درود بر تو ای امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف آن گاه که به امر خدا بپا خیزی یا آن زمان که در پرده غیبت نشسته ای ، درود بر تو آن گاه که می خوانی و بیان حقایق می کنی ، درود بر تو آن گاه که به نماز ایستاده ای و در حال قنوتی ، درود بر تو آن گاه که در حال رکوع و سجودی و آن گاه که در حال لا اله الاّ الله و الله اکبر گفتن هستی.»2
3. « اللّهُمَّ انصُرهُ و انتَصِر بِهِ لِدینکَ و انصُر به أولیائکَ وأولیائَهُ و شیعَتَهُ و انصارَهُ و اجعَلنا مِنهُم ، اللُّهمَّ أعِذهُ مِن شرِّ کُلِّ باغٍ و طاغٍ و مِن شرِّ جمیع خلقکَ و احفظهُ مِن بینِ یَدَیهِ و مِن خلفةٍ وعن یَمینِه و عن شِمالِهِ و احرُسهُ و امنَعهُ مِن اَن یُوصَلَ اِلیهِ بسوءٍ واحفظ فیهِ رسُولَکَ و آلَ رسوُلِکَ؛ خدایا ، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف را و دینت را به وسیله او یاری کن و دوستان تو و شیعیان و یاران و دوستان او را به وسیله او نصرت عطا فرما و ما را هم از آن دوستان و شیعیان قرار ده . پروردگارا ، تو آن بزرگوار را از شر هر ظالم و طاغی و از شر همه ی آفریدگان خود در پناهت حفظ کن ، و هم آن حضرت را از پیش رو و از پشت سر و راست و چپ و رخ دادهای مختلف محفوظ دار و از رسیدن هر ناملایم و آسیبی او را نگه دار و در حفظ وجود او ، رسول و خاندان رسولت را حفظ فرما.»3
4. « اللّهم صَلِّ علیهِ و علی خُدّامِهِ و أعوانِهِ علی غَیبتِهِ و نأیه و استُرهُ ستراً عزیزاً واجعل لَه مُعقِلاً حَریزاً و اشدُد اللَّهمَّ وَ طاتَکَ علی مَعانِدیِه و احرُس مَوالِیَهُ و زائریِه ؛ پروردگارا ، رحمت و درود فرست بر او و بر خاندان و یارانش در زمان غیبت و دوری آن حضرت ، و او را د پرده ی عزت مستور بدار و برای او جایگاه محفوظی مقرر گردان . خدایا ، او را بر دفع معاندانش سخت نیرومند ساز و دوستان و زائرانش را محفوظ نگهدار.»4
5. « اللَّهمَّ اکشِف هذهِ الغمَّةَ عن هذهِ الاُمَّةِ بِحضُورهِ و عجِّل لنا ظهُورَهُ اِنَّهُم بعیداً و نریهُ قریباً ؛ خدایا اندوه دوری آن بزرگوار را به ظهورش از دل های این امت برطرف گردان و برای آرامش دل های ما به ظهورش تعجیل فرما که مخالفان بعید دانند و ما ظهورش را نزدیک می دانیم .»5
6. « اللَّهُمَّ ادفَع عن ولیّکَ و خلیفتِکَ و حُجّتکَ علی خلَقَک ... وأعِذهُ مِن شرّ جمیع ما خَلَقتَ و برأتَ و أنشأتَ و صوَّرتَ واحفظهُ مِن بین یَدَیهِ و مِن خَلَفِهِ و عن یمینِهِ و عن شِمالِهِ و مِن تحتِهِ بِحِفظِکَ الّذی لا یَضیعُ مِن حَفِظتَهُ بِهِ ؛ خدایا تو هر بلا را دفع کن از ولی خود و خلیفه خویش ... خدایا او را از شر همه ی آفریدگان که آن ها را ایجاد فرمودی در پناه خود حفظ کن و از پیش رو و پشت سر و راست و چپ و فوق و تحت او را حفظ کن مصون از هر فساد و نابودی است.»6
7. « اللّهُمَّ أصلح عبدَکَ و خلیفتَکَ بِما أصلحتَ بِهِ أنبیاءَکَ و رُسُلَکَ و حُقَّهُ بملائِکَتِکَ و أیِّدهُ بروحِ القُدُسِ مِن عندِکَ ، واسلُکهُ مِن بینِ یَدیهِ و مِن خَلفِهِ رَصَداً یَحفظُونَهُ مِن کلِّ سوءٍ ، و أبدِلهُ مِن بعدِ خوفِهِ أمناً یعبُدُکَ لا یُشرِکُ بِهِ شیئاً ، و لا تجعَل لِاَحدٍ مِن خَلقِکَ عن ولیّکَ سلطاناً ، وائذَن لَهُ فی جهادِ عدُوِّکَ و عدوِّهِ ، واجعَلنی مِن أنصارِهِ اِنَّک علی مُحِلّ شی ءٍ قدیرٌ ؛خدایا ، ظهور و قیام پرشکوه بنده و خلیفه شایسته ات را بدان وسیله که کار پیام آوران و فرستادگان گران قدرت را به سامان آوردی ، آن گونه که زیبنده است ، بسامان آر و او را با انبوه فرشتگان بی شمارت در برگیر ، و به وسیله فرشته وحی از جانب خود نیرویش بخش ، و از پیش رو و پشت سرش مراقبانی روان ساز ، تا او را از هر رخداد بد و ناخوشایندی محافظت کند. نگرانی و هراسش را به امنیت و آرامش خاطر تبدیل نما ، که او تنها تو را می پرستد و نظیر و همتایی برای تو نخواهد گرفت و به هیچ یک از پدیده ها و آفریدگانت ذره ای چیرگی و اقتدار که به زیان اوست قرار مده . اجازه پیکار بر ضد دشمنانت و دشمنانش را به او عنایت فرما ، و مرا از یاران پاک باخته اش قرار ده که تو بر انجام هر کار توانایی .»7
8. « اللّهمَّ وصَلِّ عَلی ولیّکَ المُحیی سُنَّتَکَ ، القائمِ باَمرِک ، الدّاعی الیکَ ، الدّلیلِ علیکَ ، حجّتِکَ علی خلقِکَ و خَلیفتِکَ فی أرضِکَ و شاهِدِکَ علی عِبادِکَ. اللّهمَّ أعِز نَصرَهُ ومُدَّ فی عُمرِهِ و زَیِّنِ الاَرضَ بِطُولِ بقائِهِ ، اللّهُمَّ اکفِهِ بَغیَ الحاسدینَ وأعِذهُ مِن شّر الکائدینَ وازجُر عنهُ إرادَةَ الظّالمینَ و خلِّصهُ مِن أیدی الجبّارینَ ... ؛ بار الها درود فرست بر ولی ات که احیاگر سنت ، بپا خاسته به امرت ، دعوت کننده به سویت ، دلالت کننده برتو ، و حجت تو بر خلقت ، و خلیفه ات در زمینت و گواه و شاهد تو بر بندگانت می باشد . پروردگارا ، پیروزی اش را محکم ، و عمرش را طولانی نما ، و زمین را با طولانی شدن عمرش زینت بخش . خداوندا ، از تجاوز حسودان او را نگهدار و از شر نیرنگ بازان در پناه خویش مصونش دار و خواسته های ستمگران را از او دور فرما و او را از دست سرکشان رها ساز.»8
9. « اللّهُمَّ کُن لولیِّکَ الحجّة بن الحسن صَلواتُک عَلیهَ و علی آبائِهِ فی هذهِ السّاعَةِ و فی کُلِّ السّاعة ولیّاً و حافظاً و قائداً و ناصراً و دَلیلاً و عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ أرضَکَ طَوعاً و تُمَتِّعَهُ فیها طَویلا ؛ خدایا برای حجة بن الحسن که درودت بر او و بر پدران او در این ساعت و در هر ساعت باد ، سرپرست و نگهدار و پیشوا و یاور و راهنما و دیده بان باش تا او را در زمینت با میل و رغبت جای دهی و او را مدت بسیاری از زندگی بهره مند سازی.»9
10. « اللّهمَّ احفَظ أمامَ المُسلِمینَ بِحِفظِ الایمانِ ف و انصُرهُ نَصراً عزیزاً و افتَح لَهُ فتحاً یَسیراً واجعل لَهُ و لَنا مِن لَدُنکَ سُلطاناً نصیراً ؛ خدایا ، امام مسلیمن را با حفظ ایمان و به برکت آن حفظ فرما ، و او را نصرت با عزت و فتح و پیروزی آسان نصیب فرما و برای او و ما از جانب خودت قدرت یاری شده ای قرار ده .»10
11. « اللّهمَّ ولِیَّکَ الحجَّة ، فاَحفَظهُ مِن بینِ یَدَیهِ و مِن خلفِهِ و عن یمنِهِ و عن شِمالِهِ و مِن فَوقِه و مِن تحتِهِ ، و امدُد له فی عُمرِهِ ، و اجعَلهُ القائمَ بِأمرکَ المُنتصَرَ لِدینکَ ، و أرِهِ ما یُحبُّ و تقرُّ به عینُهُ فی نفسِهِ و فی ذُریَّتِهِ و أهلِهِ و مالِهِ و فی شیعَتِهِ و فی عدُوّهِ ، و أرِهِ مِنهُ ما یُحذرونَ و أرِهِ فیهم ما یُحبُّ و تقرُّ بِهِ عینُهُ و اشفِ بِهِ صُدُورنا و صدورَ قومٍ مؤمِنینَ ؛ خداوندا ، ولی ات حجة بن الحسن علیه السلام را از پیش رو و پشت سر و از راست و چپ و بالا و پایین حفظ فرما ، و در زندگی اش او را مدد فرما ، و او را قائم به فرمان خود و یاور دین خویش قرار ده و به او بنمایان آن چه دوست دارد و باعث چشم روشنی او در وجودش و ذریه اش و خانواده و مال و یاران دشمنانش می شود و به آن ها آن چه باید از آن بر حذر باشند بنمایان ، و در آنان آن چه حضرت دوست دارد و باعث چشم روشنی او می شود بنمایان ، و به وسیله او سینه هامان و سینه های مؤمنین را شفا بده. »11
12. « اللّهمَّ صلِّ علی محمَّدٍ و آل محمَّدٍ و عَلی مَنارِکَ فی عِبادکَ الدّاعی اِلیکَ بِاذنِک ، القائمِ بِأمرِکَ المُؤدّی عَن رسولِک علیه و آلهِ السّلامُ ؛ خدایا ، بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و آل او و بر نور تو در بین بندگانت و دعوت کننده به سوی تو با اجازه تو ، که قیام به فرمان تو می کند که آن امر از جانب رسول صلی الله علیه و آله و سلم تو مطرح شده ،درود فرست.»12
13. « اللّهمَّ صلِّ علی ولیِّکَ المُنتَظَرِ أمرِکَ المُنتَظَرِ لِفرَج أولیائِکَ ، اللّهمَّ اشعَب بِهِ الصّدعَ و ارتُق بِهِ الفَتقَ وأمِت بِهِ الجورَ و أظهربِهِ العَدلَ ، و زَیّن بطُولِ بقائِهِ الارضَ و أیِّدهُ بِنصرکَ و انصُرهُ بِالرُّعب ؛ خدایا بر ولی منتظر فرمان خود و مورد انتظار فرج اولیایت درود فرست . خدایا ، به وسیله آن حضرت پراکندگی را جبران ، شکاف ها را بسته ، ستم را بی جان و عدالت را زنده کن و با طولانی شدن عمرش زمین را زینت بخش و او را به یاری خودت تأیید کن و او را با ترس کمک نما.»13
14. « اللّهمَّ و عجِّل فَرَجَ أولیائِکَ واردُد علیهم مظالِمَهُم و أظهِر بالحقِّ قائمَهُم و اجعلهُ لدینک مُنتَصراً و ِبأمرِک فی أعدائکَ مؤتَمَراً ؛ خدایا ، در فرج اولیایت تعجیل فرما و ظلم هایی که به آن ها شده جبران نما و قائم آن ها را بر اساس حق آشکار کن ، و او را یاور دین قرار ده و فرمانده فرمان های خود در مورد دشمنانت ساز.»14
15. « اللّهمَّ فَأوزِع لولیّکَ شُکرَ ما أنعمتَ بِهِ علیهِ و أوزِعنا مثلَهُ فیه و آیةٍ من لدُنکَ سلطاناً نصیراً ، وافتح لَهُ فتحاً یَسیراً ، و اَعِنهُ بَرِکتِکَ الاَ عزِّ و اشدُد أزرَهُ ، و قوِّعَضدَهُ ، وراعِِهِ بِعینکَ ، وأحمِهِ بِحفظِکَ و انصُرهُ بملائِکَتکَ ، وامدُدهُ بِجُندِک الاَغلَبِ، و أقِم بِهِ کتابَکَ و حُدودَکَ و شرایِعَک و سُنَنَ رسولِکَ صَلواتُک اللّهمَّ عَلَیهِ و آلِهِ ؛ خدایا ، شکر آن چه به ولی خود نعمت دادی به او الهام کن و به ما در مورد آن حضرت چنین کن ، و از جانب خود به او قدرت و سلطنتِ یاری شده ای عطا فرما و برای او پیروزی آسان نصیب کن ، و حضرت را با رکن غالب خود کمک کن . قدرت او را محکم ساز و بازوهایش را قدرت بخش و در پیشگاه خود عنایت به او داشته باش و با حمایت خویش حفظش کن . با فرشتگانت یاریش فرما و با لشکریانِ پیروزت او را یاری فرما و به وسیله او کتاب و حدود و دینت و سنت رسولت را بر پای دار که درود تو بر او و بر خاندانش باد.»15
16. « سلامُ اللهِ الکامِلُ التّامُّ الشّامِلُ العامُّ و صلواتُهُ الدّائمَةُ و برکاتُهُ القائمَةُ التامُّهُ علی حجّةِ اللهِ و ولیِّهِ فی أرضِهِ و بِلادِهِ و خلیفتهِ علی خلقِهِ و عِبادِهِ ؛ درود کامل ، تمام ، شامل و فراگیر و صلوات همیشگی و برکات استوار و کاملِ خدا بر حجت خدا و ولی اودر زمین و بلاد او و جانشین او بر آفریدگان و بندگانش.»16
17. « اللّهمَّ صلِّ علیهِ صلاةً تُظهِرُ بِها حجّتَه ، و تُوضِحُ بِها بَهجَتَهُ و تَرفعُ بِها دَرَجتَهُ و تُؤَیّدُ بها سُلطانَهُ و تُعَظِّمُ بها بُرهانَهُ و تُشرِّفُ بها مکانَهُ و تُعلی بها بُنیانَهُ و تُعزُّ بها نصرَهُ و تَرفعُ بها قَدرهُ و تُسمّی بها ذکرُهُ و تُظهِرُ بها کَلِمَتَهُ و تُکثِر بها نُصرتَهُ ، و تُعزُّ بها دَعوتَهُ و تَزیدُهُ بها اِکراماً ؛ خدایا بر ولی ات درود فرست ، صلوات و درودی که به وسیله آن حجت بودن او را ظاهر سازی و بهجت و سُرورش را آشکار کنی و به وسیله آن مقامش را بالا بردی و قدرتش را تأیید کنی و دلیل و برهانش را بزرگ سازی و جایگاهش را شریف سازی و اساس کارش را برتری دهی و نصرتش را عزّت دهی ، قدر و مقامش را بالا بردی ، نامش و یادش را در یادها قرار دهی و به وسیله آن سخن و کلامش را آشکار سازی و یاریش را زیاد کنی و دعوتش را غالب سازی واکرامش را بیفزایی .»17
18. « وأظهر معالِمَهُ ، و ثَبّت قواعِدَهُ ، و أعِزَّ نصرَهُ و أطِل عمرَهُ ، و ابسِط جاهَهُ ، و أحیِ أمرَهُ ، و أظهِره نُورَهُ ، و قرِّب بُعدَهُ ، و أنجِز وَعدَهُ ، و أوفِ عهدَهُ ، و زیِّنِ الأرضَ بِطوُلِ بقائِهِ ، و دوامَ مُلکِهِ ، و عُلوِّ ارتقائِهِ و ارتفاعِهِ ؛ خدایا پرچم هایش را آشکار کن ، پایه های حکومتش را ثابت نما ، یاری اش را غالب کن ، طول عمر به او عنایت کن ، مقامش را گسترش ده ، امرش را زنده کن ، نورش را آشکار ساز ، دوری اش را نزدیک کن ، به وعده ای که به او داده ای جامه عمل بپوشان ، به عهد او وفا نما ، زمین را با طولانی کردن زندگی اش زینت بخش و با دوام حکومتش و برتری رشد و عظمتش زینت ده .»18
19. « اللّهمَّ صلِّ علی محمّدٍ و آلِهِ ، و أنجِز لولیّکَ ما وعَدتَهُ ، اللّهمَّ اَظهِر کَلِمَتَهُ و أعل دعوَتَهُ و انصُرهُ علی عدُوِّهِ و عدوِّکَ یا ربِّ العالَمین؛ خدایا ، بر محمد و آلش درود فرست ، و آن چه را ولی ات وعده کردی پدید آور. خدایا ، کلامش را آشکار کن ، دعوتش را برتری ده و او را در برابر دشمنانش و دشمنانت یاری ده ، ای پروردگار جهانیان .»19

گفتار دوم . اشاره ها

در فرازهایی که گذشت به چند چیز اشاره و تأکید شده است :
1. دعا برای تعجیل در فرج امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف و اذن قیام حضرت .
2. دعا برای سلامتی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف در همه احوال و ساعت های شبانه روز .
3. دعا برای پیروزی و یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و دین او ، پیروزی یارانش و یاری او با فرشتگان .
4. دعا برای نابودی دشمنان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و حفظ حضرت از شر دشمنان .
5. دعا برای حفظ حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف از تمام بدی ها ، از هر سو.
6. دعا برای تبدیل خوف حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف در زمان غیبت به امنیت و آسایش.
7. دعا برای این که خدا ما را از یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف قرار دهد .
8. دعا برای عزت ، طول عمر ، نیروی فراوان و آن چه باعث روشنی چشم حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف در ذریه ، اهل ، مال و شیعیان می شود .
9. دعا برای جبران شکستگی ها ، رفع اختلافات ، آشکار شدن عدالت و یاری خدا توسط حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف .
10. دعا برای زنده شدن کتاب ، حدود الهی ، فرمان های خدا ، انجام وعده او و دوام قدرتش.

گفتار سوم . مستندات

در امر دعا برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف و تعجیل در فرج و یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف مستندات فراوان روایی وجود دارد که از امامان علیهم السلام و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است.
1.امام صادق علیه السلام فرمود : « وقتی عذاب و سختی بنی اسراییل طول کشید ، چهل روز به درگاه خداوند گریه و ناله می کردند . پس خداوند به موسی و هارون وحی فرستاد که بنی اسراییل را خلاص کند و از صد و هفتاد سال صرف نظر کند . شما نیز اگر این کار را بکنید ، خداوند به وسیله ما در کارتان گشایش می کند ؛ ولی اگر چنین نباشید این امر تا آخرین حد خواهد رسید»20
2. امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف می فرماید :« بسیار دعا کنید برای تعجیل فرج که آن فرج شماست ».21
3. امام حسن عسکری علیه السلام به احمد بن اسحاق فرمود: « خداوند تبارک و تعالی از هنگامی که آدم علیه السلام را آفرید ، زمین
را از حجت الهی بر مردم خالی نگذاشته است و تا قیام قیامت هم آن را خالی نخواهد گذاشت . به سبب او خدا بلا را از اهل زمین برطرف می کند و باران می بارد و برکت های زمین را بیرون می آورد». امام حسن عسکری علیه السلام پس از آن که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف را به احمد بن اسحاق نشان داد ، در ادامه فرمود : « ای احمد بن اسحاق ، او در این امت بسان خضر و ذوالقرنین است . به خدا قسم غایب می شود غایب شدنی که در آن زمان از هلاکت نجات نمی یابد مگر کسی که خداوند عزّ وجل او را بر باور به امامتش ثابت بدارد و در دعا کردن برای تعجیل فرجش توفیق دهد».22
4. امام صادق صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: « وقتی آیه (قُل لا أسئلُکُم عَلَیهِ أجراً الَّا المَوَدّةَ فی القُربی )23 بر رسول خدا نازل شد ، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برخاست و فرمود : ای مردم خداوند تبارک و تعالی بر شما چیزی را واجب کرده است . آیا آن را ادا می کنید؟ پس هیچ یک از آنان جواب ندادند . چون فردای آن روز شد برخاست و نظیر آن سخن را فرمود ؛ ولی از هیچ کس جوابی برنخاست . سپس همان سخن را روز سوم فرمود و کسی پاسخ نداد . پس فرمود : ای مردم ، این طلاو نقره و خوردنی و آشامیدنی نیست . گفتند : پس آن را به ما بگو . فرمود : خدای تبارک و تعالی بر من نازل کرد : بگو از شما چیزی در برابر رسالتم نمی خواهم ، مگر دوستی با خاندانم . گفتند: آری ، این را ادا می کنیم».24
5. امام صادق علیه السلام فرمود : « رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : خوشا به حال کسی که قائم اهل بیتم را درک نماید در حالی که پیش از قیامش به او اقتدا کرده باشد ، دوست او را دوست بدارد و از دشمنش بیزاری جوید و ولایت امامان هدایت کننده پیش از او را پذیرفته باشد . آن ها رفیقان من و اهل دوستی و مودت من و گرامی ترین افراد متم بر من اند ».25
6. امام رضا علیه السلام در تفسیر آیه 30 سوره ملک (قُل أَرَاَیتُم إِن أَصبَحَ مَاؤُکُم غَورًا فَمَن یَأتِیکُم بِمَا مَّعِینٍ ) ؛ بگو به من خبر دهید اگر در حالی بامداد کنید که آب ( سرزمین) شما فرو رفته باشد ، کیست که آب جاری و گوارا در اختیار شما قرار دهد؟ فرمود : « چه بسیار زن و مرد مؤمنی که در وقت فقدان « ماءٍ معینٍ »، یعنی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشّریف متأسف و حیران و محزون اند».26

مبحث دوم . آرزوی پیروزی و یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف

گفتار یکم . فرازها

1. « اللّهم اِنّا نَرغبُ اِلیکَ فی دَولةٍ کریمةٍ تُعزُّ بهَا الاِسلامَ و أهلَهُ و تُذِلُّ بها النِّفاقَ و أهلَهُ و تَجعلُنا فیها مِنَ الدُّعاةِ الی طاعَتکَ و القادَةِ اِلی سبیلکَ و تَرزُقُنا بها کِرامَةَ الدُّنیا و الآخِرةِ ؛ خدایا ما از تو امید اشتیاق داریم که آن دولت با کرامتِ امام زمان را به ظهور آوری و اسلام و اهلش را به وسیله ی آن عزت بخشی و نفاق و اهل آن را خوار گردانی و ما را در دولت حق ، اهل دعوت به طاعتت و از پیشوایان راه هدایت قرار دهی و به واسطه آن به ما کرامت دنیا و آخرت عطا فرمایی.»27
2. « و اجعلنی اللّهمَّ مِن أنصارِهِ و أعوانِهِ و أتباعِهِ و شیعَتِهِ و أرِنی فی آلِ محمّدٍ عَلَیهمُ السّلامُ ما یَأمُلُون و فی عَدوِّهِم ما یَحذرونَ اِلهِ الحقِّ آمین؛ پروردگارا ،مرا از یاران و یاوران و رهروان و شیعیان آن حضرت قرار ده و آن چه خاندان محمد صلی الله علیه و آله و سلم آرزومندند و آن چه درباره دشمنانت امید دارند به چشم من همه را آشکار گردان ، ای خدای حق ، دعایم را مستجاب کن.»28
3. « اللّهمَّ کَما جَعلتَ قَلبی بِذِکرهِ مَعموراً فَاجعل سِلاحی بِنُصرَتِهِ مشهوراً ؛ خدایا ، چنان که قلب مرا به یاد او آباد ساختی ، سلاح مرا برای یاری آن حضرت از نیام برآور.»29
4. « وأعِنّا علی تأدِیَةِ حُقوقِهِ الیهِ و الاِجتهادِ فی طاعَتِهِ واجتنابِ معصیتِهِ ... ؛ خدایا ؛ ما را بر ادای حقوق حضرتش و کوشش در طاعتش و دوری از عصیانش یاری فرما.»30
5. « اللّهم فَثَبِّتنی علی دینِکَ و استَعمِلنی بطاعَتِکَ و لیِّن قَلبی لولیِّ أمرِکَ و عافِنی مِمّا امتَحَنتَ بِهِ خَلقکَ و ثَبِّتنی علی طاعَتِه ولیِّ أمرِک الّذی سَترتَهُ عَن خلقِکَ و بِأذنِکَ غابَ عَن بریَّتکَ و أمرکَ ینتظرُ و أنتَ العالِمُ غیرُ المعلِّم بالوَقتِ الّذی فیهِ صلاحُ أمرِ ولیّکَ فی الاذنِ لَهُ بِاظهارِ أمرِهِ و کشفِ سِترِهِ فصَبَرنا علی ذلک حتّی لا اُحبَّ تعجیلَ ما أخَّرت ولا تأخیرَ ما عجَّلتَ و لا کَشفَ ما سَتَرتَ و لا البَحثَ عَمّا کتَمتَ و لا اُنازِعُکَ فی تدبیرکَ و لا أقول لِمَ و کَیفَ و ما بالُ ؛ خدایا ، مرا بر دین خودت ثابت قدم بردار و به کار اطاعتت مشغول ساز و قلبم را برای ولی امرت مطیع ساز و عافیت و حسن عاقبت در آن چه آفریدگانت را به امتحان آن آزمودی مرا به کرمت عطا فرما و به طاعت ولی امرت ثابت قدم بدار ؛ آن ولی امری که از چشم پنهان داشته ای و به اذن تو غایب از مردم گردیده و در ظهور و قیامش منتظر فرمان توست و تو ای خدا ، به ذات خود بی تعلیم ، دانایی که چه هنگامی مصلحت در اذن به ظهور اوست و پرده از حال او برداشتن چه وقت صلاح عالم است . پس ای خدا ، مرا صبر و شکیبایی ده در امر عیبت آن حضرت که آن چه تو تأخیرش خواهی ، من تعجیل آن نخواهم و آن چه تو تعجیل خواهی من تأخیرش نطلبم و آن چه تو مستور می داری کشف آن نخواهم و آن چه مرا به کتمان فرمودی بحث در آن نکنم و در تدبیر امور جهان با تو نزاع نکنم و هرگز چون وچرا نکنم.»31
6. « واجعلنا یا ربِّ مِن أعوانِهِ و مُقَوِّیَةِ سُلطانِهِ و المُؤتمرینَ لِأمرِهِ و الرّاضینَ بِفِعلِهِ و المُسَلِّمینَ لِأحکامِهِ و مِمَّن لا حاجَةَ بِهِ إلی التّقیَّةِ مِن خلقِکَ ...؛ ای خدا ما را از یاران او و نیروی سلطنتش و فرمانبران حکمش و خشنود از کارهایش و تسلیم فرمان های او قرار ده و از آن بندگانت که در راه حضرت به تقیه نیازمند نیستند قرار بده .»32
7. «اللّهمَّ اجعلنی مِن انصارِهِ و الذّابّینَ عنهُ و المُمتَثِلینَ لِأوامِرهِ و نواهیهِ فی أیّامِهِ و المُستشهدینَ بَینَ یَدیهِ ؛ خدایا ، مرا از یاوران و مدافعان حضرت و مطیع فرمان ها و نهی های او در روزگارش قرار ده و مارا طالبان شهادت در محضر او قرار ده .»33
8. « الّهمَّ صلِّ علیهِ و علی آبائِهِ و اجعلنا مِن صحیِهِ و اُسمرتِهِ و ابعثنا فی کَرَّتِهِ ، حتّی تکونَ فی زمانِهِ مِن أعوانِهِ ، اللّهمَّ أدرِک بِنا قیامُهُ و أشهِدنا أیّامُهُ و صلِّ علیهِ و علیهِ السّلامُ و اردُد اِلَینا سلامَهُ و رحمَتُه اللهِ و برکاتُهُ ؛ خدایا ، بر ولی خودت و پدرانش درود فرست و ما را از یاران و نزدیکان او قرار ده و ما را در زمان ظهورش برانگیزان تا در زمان او از یارانش باشیم . خدایا ، ما را شایسته درک قیامش قرار ده و ما را شاهد بر روزگارش ساز و بر او درود و سلام فرست و سلام او را به ما بازگردان ، هم چنین رحمت خدا و برکاتش را .»34

گفتار دوم. اشاره ها

1. آرزوی حضور در دولت کریمه ی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و درک ایام قیام او .
2. دعا برای یافتن افتخار دعوت به سوی اطاعت خدا و هدایت مردم به راه او در محضر امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف .
3. دعا برای توفیق نصرت و یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و قیام در حضور او با آمادگی کامل و شهادت در راه او .
4. دعا برای ادای حقوق امام زمان علیه السلام و کوشش در راه اطاعت او .
5. دعا برای صبر در راه خدا در ظهور ، فرج و غیبت.
6. دعا برای تسلیم فرمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف بودن و در راه تبلیغ نام او تقیّه کردن .
7. دعا برای حسن عاقبت و عافیت در امتحان های سخت دوران غیبت

گفتار سوم . مستندات

آرزوی نصرت و یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و آماده بودن برای فداکاری در راه او در زمان غیبت کبری ، یکی از تکالیف شیعه می باشد که در پاره ای از روایت ها ذکر شده است.
1. امام صادق علیه السلام فرمود : « لَیعِدّنَّ اَحَدُکم لخروجِ القائم علیه السلام و لَو سَهماً فاِنَّ اللهَ تعالی اِذا عَلِمَ ذلکَ مِن نیّتِهِ رَجوتُ لِأن نُنسِیَّ فی عُمرهِ ؛ هر یک از شما برای خروج قائم علیه السلام سلاحی مهیا کند ، گر چه یک تیر باشد که خدای تعالی هرگاه بداند که کسی چنین نیتی دارد امیدوارم عمرش را طولانی کند.»35
2. امام هادی علیه السلام می فرماید: « اگر نبودند کسانی از عالمان که پس از غیبت قائم شما عجل الله تعالی فرجه الشّریف به او دعوت کنند ، بر او دلالت نمایند ، از دین او با نشانه های خدا دفاع کنند ، و بندگان ضعیف خدا را از دام های ابلیس و سرکشان او رها سازند و از شبکه های ناصبیان خلاص نمایند ، هیچ کس نمی ماند مگر این که از دین خدا بر می گشت ؛ ولی اینان هستند که زمام دل های شیعیان ضعیف را به دست می گیرند ، هم چنان که ناخدایِ کشتی ، سکانِ آن را در دست دارد . آنان برترین کسان نزد خدای عزو جل اند».36
3. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : « خدای عزّ و جل به هیچ دوست خود که جانش را به اطاعت و خیرخواهی امامش به زحمت انداخته نظر نیفکند ، مگر این که او در رفیق اعلی با ما باشد».37
4. امام صادق علیه السلام فرمود : « اگر دوران زندگی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف را دریابم ، در تمام مدت زندگانی ام او را خدمت خواهم کرد».38
5. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : « خوشا به حال کسی که قائم اهل بیت مرا درک نماید در حالی که در زمان غیبت ، پیش از قیامش ، به امامت او معتقد باشد و با دوستانش دوستی کند و دشمنانش را دشمن بدارد . چنین کسی است از رفیقان من و مورد دوستی من و گرامی ترین امت نزد من در روز قیامت خواهد بود ».39
6. شخصی به نام مهزم اسدی به امام صادق علیه السلام عرض می کند : « خداوند ، مرا فدای تو سازد . این امر کی خواهد شد که بر ما طولانی گشت ؟ فرمود : « آرزومندان به آرزوی شان نرسیدند و شتابزدگان هلاک گشتند و تسلیم شدگان نجات یافتند و به سوی ما باز خواهید گشت ».40
7. امام صادق علیه السلام می فرمود : « مباد تغییر یابید . همانا به خدا سوگند ، مدتی از روزگارتان غایب خواهد گشت و یادش خاموش خواهد ماند ، تا این که گفته می شود : مرده ، هلاک شده ، به کدام وادی رفته ؟ و البته دیدگان مؤمنین بر او گریان خواهد شد ».41
8. امام صادق علیه السلام می فرماید:« خداوند رحمت کند بنده ای که ما را نزد مردم محبوب نماید و ما را در معرض دشمنی و کینه توزی آنان قرار ندهد . همانا به خدا سوگند ، اگر سخنان زیبای ما را برای مردم روایت می کردند به سبب آن عزیزتر می شدند و هیچ کس نمی توانست بر آنان وصله ای بچسباند ، ولی یکی از آنان کلمه ای را می شنود ، پس ده تا از پیش خود بر آن می افزاید».42

مبحث سوم. شِکوه از درون غیبت

در بخشی از دعاها و زیارت های خاص حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف ، راز و نیازهایی در شکایت از دوران سخت غیبت مطرح شده که به نوعی آمادگی برای حضور و ظهور و قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف است .

گفتار یکم . فرازها

1. « الهی عَظُمَ البَلاءُ و بَرِحَ الخِفاءُ و انکشَفَ الغِطاءُ و انقطَعَ الرَّجاءُ و ضاقَتِ الارضُ و مُنِعتِ السّماءُ و أنتَ المُستعانُ و اِلَیکَ المشتکی و عَلیکَ المُعوَّلُ فی الشِّدَّةِ و الرَّخاءُ ؛ خدایا ، بلا و مصایب ما بزرگ شد و بیچارگی ما بسی روشن و پرده از روی کار برداشته شد و امید ما ناامید شد و زمین با همه پهناوری بر ما تنگ آمد و آسمان رحمتش را از ما منع کرد و تنها تویی یاور و معین ما و مرجع شکایت ها و یگانه اعتماد ما در هر سختی و آسانی ».43
2. « اللّهمّش اِنّا نَشکو اِلیکَ فَقدَ نبیّنا صلواتُکَ علیهِ و آلِهِ و غَیبَةَ وَلیّنا و کَثرَةَ عَدوِّنا و قلَّةَ عَدَدِنا و شدَّدَةَ الفِتَنِ بناو تظاهُرَ الزّمانِ علینا ؛ خدایا، به درگاه تو شکایت می کنیم از فقدان پیامبرت که دورد تو بر او و آلش باد و از غیبت امام ما و بسیاری دشمن ما و کمی عدد ما و فتنه های سخت بر ما و غلبه محیط روزگار بر ما.»44
3. « اللّهمَّ طالَ الانتِظارُ و شَمِتَ مِنّا الفُجّارُ و صَعُبَ عَلَینا الاِنتصارُ ؛ پروردگارا ، انتظار ما طولانی شد و مردم فاسق فاجر بر ما شماتت کردند و بر ما یاری کردن یکدیگر مشکل شد.»45
4. « عزیزٌ علیَّ اَن آَرَی الخَلقَ و لاتُری و لا أسمَعَ لَکَ حسیساً و لا نَجوی عزیزٌ علیَّ اَن تُحیطَ بِکَ دونیِ البَلوی و لا یَنالُکَ مِنّی ضجیجٌ و لاشَکوی ... عزیزٌ علیَّ اَن اُجابَ دونَکَ و اُناغی ، عزیزٌ علیَّ اَن أبکیکَ و یخذُ لکَ الوَری ، عزیزٌ علیَّ اَن یَجریَ عَلَیکَ دونَهم ماجَری ؛ بر من سخت است که مردم را ببینم و تو را نبینم و هیچ از تو صدایی حتی آهسته هم به گوش من نرسد . بسیار سخت است بر من به واسطه ی فراق تو نزدیک بودن رنج و نرسیدن ناله زار من به حضرتت ... سخت است بر من که پاسخ از غیر تو یابم و سخت است بر من که بگریم از هجران تو و خلق تو را واگذارند و به یاد تو نباشند. سخت است بر من که بر تو جریانی غیر از جریان دیگران پیش آید.»46
5.« اللّهمَّ أنتَ کاشِفُ الکَربِ و البلوی ، و اِلیکَ نشکُو فقدَ نبیّنا ، و غَیبَةَ امامِنا و ابنِ بِنتَ نبیّنا ؛ خدایا ، تو از بین برنده گرفتاری ها و بلاها هستی ، و به سوی تو شکایت می کنیم از نبودن پیامبران و غیبت امام ماو فرزند دختر پیامبرمان.»47
6. « اللّهمَّ اِنّا نشکو فَقد نبیّنا و غَیبَةً ولیّنا و شِدَّةَ الزَّمانِ عَلینا و وُقُوعَ الفِتَن و تَظاهُرَ الأعداءِ ، و کثرةَ عدُوِّنا و قِلَّةَ عَدَدِنا ؛ خدایا ، ما به تو شکایت می آوریم از نبودن پیامبرمان و غیبت ولیمان و سختی دوران ووقوع فتنه ها و غلبه دشمنان و زیادی دشمنانمان و کمی تعداد ما».48

گفتار دوم . اشاره ها

عبارات ذکر شده شکایت شیعه است از دردهای دوران فراق و غیبت که در آن ها از حساس ترین رنج ها سخن به میان آمده است :
1. محرومیت شیعه از حضور در محضر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف در این دوران .
2. شکایت از زیادیِ دشمنان و کمیِ یاران و هجوم فتنه ها بر شیعه .
3. طولانی شدن دوران انتظار و شماتت دشمن از محرومیت شیعه .
4. سختی دوری از حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف دیدن دیگران و محروم بودن از دیدار حضرت .
5. احساس تنهایی و غربت در گریه برای فراق و این که مردم حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف را رها کرده اند .
6. احساس تنگی زمین و منع رحمت الهی و بزرگی بلاها و مصیبت ها و ناامیدی شیعه.

گفتار سوم. مستندات

1. امام باقر علیه السلام می فرماید: « لا یُظهَرُ المهدی اِلّا علی خَوفٍ شدیدٍ ... و اختلافٍ شدیدٍ بَینَ النّاس ِو تَشتّتٍ فی دینهِم ، و تَغیُّرٍ فی حالِهِم حتّی یَتمنّی المُتَمَنّیِ المَوتَ صباحاً و مساءً مِن عِظَمِ ما یَری مِن کَلبِ النّاس واکلِ بعضِهِم بعضاً فَخُرُوجه عَمّ اِذا خَرَج یکونُ عِند الیأس و القُنُوطِ مِن أن یُری فَرَجاً فیا طُوبی لِمن أدرکَهُ و کانَ مِن أنصارِهِ ، و الویلُ کلُّ الویلُ لِمَن خالَفَهُ و خالَفَ أمرَهُ ... ؛ مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف آشکار نمی شود مگر پس از ترس شدید ... و اختلاف شدید بین مردم و اختلاف در دین شان ، و دگرگونی در احوال شان تا جایی که آرزوی مرگ می کند صبح و شام از بزرگی آن چه از هاری مردم و خوردن شان یکدیگر را می بیینند . قیام او زمانی است که مردم ناامید و مأیوس از دیدن فرج باشند . پس خوشا به حال کسی که او را درک کند و از یارانش باشد و وای بر کسی که مخالف او و فرمان او باشد».49
2. امام حسین علیه السلام می فرماید: « لا یکوُنُ الاَمرُ الّذی تنتظِروُنَ حتّی یَبرأَ بعضُکُم مِن بعضٍ ، و یتفلُ بَعضُکُم فی وُجُوهٍ ، فَیَشهَدُ بعضُکُم علی بعضٍ بالکفرِ و یَلعَنُ بعضُکُم بَعضاً ، ( فَقُلتُ لَهُ مافی ذلکَ الزّمانُ مِن خَیرٍ ؟ فقَالَ الحُسَینُ علیه السلام: ) اَلخیرُ کلُّهُ فی ذلکَ الزَّمانُ یقُومُ قائمُنا و یَدفَعُ ذلک کلُّهُ؛ آن چیزی که شما منتظر آن هستید به انجام نخواهد رسید تا جایی که بعضی از شما از بعضی دوری جویند و بعضی از شما به صورت دیگران آب دهان بیندازند ، بعضی از شما علیه بعضی شهادت کفر بدهند و عده ای ، دیگران را لعنت کنند. ( راوی پرسید: آیا در آن زمان خیری وجود دارد ؟ امام فرمود: ) تمام خیر در آن زمان است ؛ زیرا قائم ما بپا می خیزد و همه این گرفتاری ها را از بین می برد».50
3. امام موسی کاظم علیه السلام می فرماید: « اِذا فُقِدَ الخامِسُ مِن وُلدِ السّابِعِ مِن الأَئِمَّةِ فَالله اللهُ فی أدیانِکم فَاِنَّهُ لابُدَّ لِصاحِبِ هذا الاَمرِ مِن غَیبةٍ یَغیبُها حتّی یَرجعَ عَن هذا الاَمرِ مَن کانَ یَقُولُ بِهِ : یا بُنَیَّ اِنّما هِیَ مِحنَةٌ مِنَ اللهِ اِمتَحَن بِها خَلقَهُ ؛ آن گاه که پنجمین نفر از فرزندِ هفتمین امام پنهان شود ، برای خدا مواظب دینتان باشید ؛ زیرا به ناچار صاحب این امر دوران غیبت طولانی دارد و حتی کسی معتقد که معتقد به اوست بر می گردد. ای فرزندم ، این آزمایشی از جانب خداست که مردم را به وسیله آن امتحان می کند».51
4. امام صادق علیه السلام می فرماید : « اَما وَاللهِ لَیَغیبَنَّ اِمامُکُم سنیناً مِن دَهرِکُم ... وَ لَأدمَعَنَّ عَلَیهِ عُیُنُ المؤمِنینَ ؛ آگاه باشید به خدا قسم امام شما سال های طولانی از روزگارتان غایب خواهد شد ... و بر او چشم های مؤمنان اشک خواهند ریخت».52
5. امام رضا علیه السلام در بخشی از یک روایت می فرماید:« یَحزُنُ لِفَقدِهِ أهلُ الارضِ و السَّماء. کَم مِن مؤمنٍ و مؤمِنَةٍ مُتأسِّفٍ مُتَلَهِّفٍ حیرانٍ حَزینٍ لِفَقدِهِ ؛ در پنهانی او اهل زمین و آسمان محزون اند . چه بسیار مردان و زنان مؤمنی که متأسف ، غم ناک و حیران و محزون از فقدان اویند».53

مبحث چهارم . انتظار

یکی از تکالیف اساسی و مهم دوران غیبت ، انتظار فرج و قیام و حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف است که به عناوین مختلف در دعاها و زیارت های مربوط به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف مطرح شده است :

گفتار یکم . فرازها

1. « وأنَتَظِرُ ظُهُورَکَ و ظُهورَ الحَقِّ علی یَدیکَ ؛ و من منتظر ظهور تو و ظهور حق به دست تو هستم .»54
2. « اللّهمَّ طالَ الانتِظارُ و شَمِتَ مِنّا الفُجّارُ و صَعبَ عَلَینا الاِنتصارُ ؛ پروردگارا ، انتظار ما طولانی شد و مردم فاجر بر ما شماتت کردند و بر ما یاری کردن یکدیگر مشکل شد .»55
3. « أینَ المُنتظِرُ لِاِقامةِ الأمتِ و العِوَجِ ، أینَ المُرتَجی لِاِزالةِ الجَورِ و العُدوانِ ؛ کجاست آن مصلحی که برای راست نمودن اختلافات و کج روی ها مورد انتظار ماست ؟ کجاست آن امامی که برای نابودی ظلم و تجاوز مورد امید ماست؟»56
4. « اللّهمَّ و لا تَسلُبَنا الیَقینَ لِطُولِ الاَمَدِ فی غَیبَتِهِ و انقِطاعِ خَبَرِهِ عَنّا و لا تُنسِنا ذِکرَهُ و انتِظارَهُ و الایمانَ بِهِ و قُوّةَ الیقینِ فی ظُهُورِهِ و الدُّعاءَ لَهُ و الصّلوةَ عَلَیهِ ؛ پروردگارا ، یقین ما را به سبب طولانی شدن غیبتش و قطع شدن خبر او از ما سلب نکن و یاد او و انتظار ظهور او وایمان به او و قدرت یقین بر ظهورش و دعا برای او و صلوات بر حضرت را از یاد ما مبر.»57
5. « فَلَو تَطاوَلَت الدُّهُورُ و تَمادَت الأعمارُ ، لَم أزدَر فیکَ اِلّا یقیناً و لَکَ اِلّا و عَلَیکَ الّا مُتِّکِلاً و مُعتمداً و لِظُهُورِکَ اِلّا مُتَوقِّعاً و مُنتظراً ؛ اگر روزگاران طولانی شد و گردن ها به انتظار دراز ماند ، در تو جز یقین اضافه نمی شود و جز محبت به تو و توکل و اعتماد به تو چیزی نصیب ما نمی شود و جز توقع و انتظار ظهور تو اضافه نخواهد شد .»58

گفتار دوم. اشاره ها

1. توجه به تکلیف بزرگ انتظار و دعا برای ادامه این افتخار و تکلیف.
2. طول زمان ما را از این انتظار و افتخار دور نمی کند.
3. انتظار مصلح عجل الله تعالی فرجه الشّریف انتظار ظهور حق و انتظار حاکمیت و تحقق عدالت واقعی و همه ارزش های الهی است.

گفتار سوم. مستندات

1.قرآن مجید ، سوره سجده ، آیه های 28 تا 30 می فرماید: ( و یَقولُونَ مَتی هذا الفَتحُ اِن کُنتُم صادقینَ. قُل یَومَ الفَتح لا یَنفَعُ الّذینَ کَفروُا ایمانُهُم و لا هُم یُنظرونَ. فَاَعرِض عَنهم و انتَظِر اِنَّهم مُنتَظِرونَ )؛ می گویند : اگر راست می گویید . این فتح و پیروزی کی خواهد آمد بگو : روز پیروزی ، ایمان نفعی برای کافران نخواهد داشت ، و آن ها مهلت داده نمی شوند . پس از آن ها روی برگردان و منتظر باش که آن ها هم منتظرند .
در تفسیر این آیه ، امام صادق علیه السلام فرمود : « روز پیروزی روزی است که دنیا به روی حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشّریف گشوده می شود . کسی که پیش از آن هنگام مؤمن نبوده است و بعد از این فتح یقین کند ، ایمانش نفعی به حالش نخواهد داشت ؛ ولی هر که پیش از آن ایمان داشته و منتظر ظهورش بوده است ، ایمانش برایش سودمند خواهد بود . خدا مقام و شأنش را نزد امام قائم علیه السلام بزرگ خواهد ساخت و روز رستاخیز بهشتش را برایش زینت خواهد کرد و آتشش را از وی دور خواهد فرمود . این است پاداش دوستان و اهل ولایت امیرالمؤمنین و ذریه طاهرین آن حضرت ».59
2. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: « اَفضَلُ أعمالِ اُمّتی اِنتِظارُ الفَرَج مِنَ اللهَ عَزَّ و جلَّ ؛ برترین رفتار امت من انتظار فرج خاندان محمد صلی الله علیه و آله و سلم از خدای بزرگوار است».60
3. از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود : « مَن ماتَ مِنکُم و هُوَ مَنتَظِرٌ لِهذا الامرِ کَمَن هُوَ مَعَ القائِم فی فُسطاطِهِ ... لا ، بَل کَمَن قارَعَ مَعَهُ بِسَیفِهِ ... ؛ کسی که بمیرد در حالی که منتظر ظهور امام زمان علیه السلام باشد ، مانند کسی است که با امام قائم و در خیمه او باشد ... بلکه مانند کسی است که به همراه امام با شمشیر بجنگد».61
4. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «اِنتَظِروُا الفَرَجَ و لا تَیأسُوا مِن رَوحِ اللهِ ، فَاِنَّ احَبَّ الاَعمالِ اِلَی اللهِ عزَّ و جَلَّ اِنتظارُ الفَرَجِ مادامَ عَلَیهِ العَبدُ المؤمِنَ ؛ منتظر فرج باشید و از رحمت خدا مأیوس نباشید زیرا محبوب ترین اعمال نزد خداوند بزرگ انتظار فرج است ، تا آن گاه که بنده مؤمن در انتظار است».62
5. امام صادق علیه السلام می فرماید: « مَن سَرَّهُ اَن یکونَ مِن أصحابِ القائم فَلیَنتظِر ولیَعمَل بِالوَرَع و مَحاسِنِ الاخلاقِ و هو مُنتَظرٌ ، فاِن ماتَ و قامَ القائمُ بَعدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الاجرِ مثلَ اَجرِ مَن اَدرَکَهُ ، فَجِدُّوا و انتَظِروا هَنیئاً لَکُم ایَّتُها العُصابَةُ المَرحومَةُ ؛ کسی که دوست دارد از اصحاب قائم باشد باید منتظر باشد و به تقوی و خوش اخلاقی عمل کند در حالی که منتظر است . اگر بمیرد و امام زمان علیه السلام پس از او قیام کند ، اجر او مانند پاداش کسی است که امام را حضوری درک کرده باشد . پس کوشش کنید و منتظر باشید . این انتظار بر شما گوارا باد ای گروه به هم پیوسته و مورد رحمت خدا».63
6. امام صادق علیه السلام فرمود : « فَتَوقَّعُوا الفَرَجَ صَباحاً ومَساءً ؛ صبح و شام منتظر فرج امام زمان علیه السلام باشید».64
7. امام سجاد علیه السلام به ابو خالد کابلی می فرماید : « اِنَّ أهلَ زمانَ غیبَتِهِ ، القائلینَ بامامَتِهِ و المُنتَظِرینَ لِظُهورهِ أفضَلُ مِن اهلِ کلِّ زمانٍ ، لِأنَّ اللهَ تبارکَ و تعالی أعطاهُم مِنَ العُقوُلِ و الاِفهامِ ما صارَت بِهِ الغَیبَةُ عندَهم بِمَنزلَةِ المُشاهَدَةِ و جَعَلَهُم فی ذلکَ الزَّمانِ بِمَنزلَةِ المُجاهدینَ بینَ یَدَی رسولِ اللهِ بالسَّیفِ اولئِکَ المُخلَصوُنَ حقّاً و شیعَتُنا صِدقاً و الدُّعاةُ إلی دینَ اللهَ عزَّ و جَلَّ سِرّاً و جَهراً ؛ به درستی که اهل زمان غیبت امام زمان علیه السلام که قایل به امامت آن حضرت و منتظر ظهور او هستند از اهل هر زمانی بالاترند ؛ زیرا خدا عقل و فهمی را به آن ها عطا فرموده که غیبت نزد آن ها مانند حضور است ، و خدا آن ها را در آن زمان به مانند مجاهدین با شمشیر در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قرار داده است . آن ها مخلصین حقیقی و شیعیان صادق ما و دعوت کنندگان به دین خدا در پنهان و آشکارند».65

مفهوم انتظار

انتظار یعنی این که انسان پیوسته چشم به راه روزی باشد که هدف نهایی خدا برآورده شود و انسان ها از زندگی عادلانه کامل ، تحت رهبری و زعامت امام معصوم حضرت حجة بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشّریف برخوردار شوند . انتظار دوران آماده باش کامل ، تحت فرماندهی امامی که بنا بر مصالحی در دوران غیبت به سر می برده است . انتظار ، نه در تاریکی نشستن ، بلکه آماده سازی برای صبح روشن است .
امام خمینی رحمه الله در تببین مفهوم انتظار چنین فرمود : « از غیبت صغری تاکنون که هزار و چند سال می گذرد و ممکن است صدها هزار سال دیگر بگذرد ومصلحت اقتضا نکند که حضرت تشریف بیاورد ، در طول این مدت مدید احکام اسلام باید زمین بماند و اجرا نشود؟ ... اعتقاد به چنین مطالبی یا اظهار آن ها بدتر از اعتقاد و اظهار منسوخ شدن اسلام است.»66

ویژگی های منتظر

انسان منتظر سه ویژگی مهم دارد:
الف. باور: انسان منتظر ایمان دارد که هدف خدا اصلاح بشر و اجرای عدالت جهانی است . او ایمان به رهبری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف در قیام موعود و در دوران حکومت واحد جهانی دارد.
ب. آمادگی درونی : انسان منتظر استعداد و آمادگی برای پیدایش عدالت دارد و خود را آماده هر نوع فداکاری و ایثار و دعوت در راه آن می کند . او ، آمادگی کامل برای شروع قیام و فرمان ولی زمان و تحقق عدالت دارد.
ج. رفتار: انسان منتظر انسانی است که همه گاه و همه جا پای بندی خویش را به احکام الهی به اثبات می رساند و هرگز از فرمان های خداو امام زمانش سرپیچی نمی کند.67

نتیجه

1. کسی که در انتظار مصلح عجل الله تعالی فرجه الشّریف است ، سعی می کند در دوران آماده باش کامل ، خود و جامعه و جهان را شایسته درک حضور امام کند و محیط خویش را آماده ظهور نماید. چه این که گفته اند : منتظران مصلح عجل الله تعالی فرجه الشّریف خود باید صالح باشند. این امر تحقق پیدا نخواهد کرد در سایه تلاش های بی وقفه و سخت و مبارزه طولانی با فساد و تباهی .
2. برخی باوری نادرست از انتظار دارند و فکر می کنند انتظار یعنی سستی ، تنبلی و کار را به دوش امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف سپردن و عدم مبارزه یا هر گونه فساد و تباهی . در حالی که در سراسر روایات مربوط به انتظار ، به آمادگی ، سازندگی ، تقوی ، مبارزه با باطل ، شناخت واقعی و متخلق به اخلاق امام شدن دعوت شده است.
3. امید به آینده روشن با عنایت به رهبری انسانی معصوم ، آینده ای که بدون دروغ و فریب عدالت واقعی را نوید می دهد ، آینده ای که تمام زوایای دینی و دنیوی آن مشخص و روشن است ، آینده ای نورانی ، با صفا و به دور از هر ظلم و ستم و بی عدالتی ، ثمره باور به انتظار است.
4. این نوع بینش زیبا و حماسی به انتظار باعث شده است که شیعه در طول تاریخ با هر نوع حکومت ضد اسلامی و ضد علوی سر ناسازگاری داشته باشد ؛ زیراآن چه در بینش شیعه و نقش جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف ، به معنیِ اعتراض به هر حکومت ضد این آرمان می باشد .
5. انتظار ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف ، انتظار تحقق وعده ها و آرمان های پیامبران و اولیا در طول تاریخ و آرمانی حقیقی و محکم و استوار در برابر وعده های پوچ و تبلیغات بی اساس طرف داران تک قطبی شدن جهان به رهبری استکبار جهانی است ؛ چون مبنای این آرزو ، اراده الهی ، رهبریِ معصوم ، آمادگی جهانی بر ضد هر چه ستم و تباهی و بازگرداندن انسان به هویت انسانی و الهی خویش است.

پی نوشت ها :

1- قمی، [شیخ ] عباس ( گردآوری )، مفاتیح الجنان ، زیارت آل یاسین ،ص864.
2- همان ، زیارت آل یاسین ، ص864.
3- همان ، دعا پس از زیارت آل یاسین ، ص866.
4- همان ، زیارت سرداب مقدس ، ص872.
5- همان ، دعای عهد ، ص892.
6- همان ، اعمال روز جمعه ، ص892.
7- المجلسی ، [ العلامة] محمد باقر ، بحارالانوار ، ج89 ، ص251.
8- قیومی ، اصفهانی ، جواد ( گردآوری ) ، صحیفة المهدی ، دعای امام عصر در درود بر پیامبر و خاندانش ، ص32.
9- قمی ، [ شیخ ] عباس ( گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ، اعمال شب 23 ماه رمضان ، ص417.
10- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، دعای هر صبح و شام از امام صادق ، ص77.
11- همان ، دعای بعد از هر نماز واجب ، ص120.
12- همان ، دعای بعد از نماز جعفر طیار ، ص186.
13- همان ، دعای زمان خارج شدن برای نماز عید فطر ، ص229.
14- همان ، دعای روز بسیت و پنجم ذی قعده ( دحو الارض) ، ص240.
15- همان ، از دعاهای روز عرفه ، ص243.
16- همان ، دعای سلام الله الکامل ، ص269.
17- همان ، زیارت اول سرداب مقدس ، ص365.
18- همان ، ص370.
19- همان ، زیارت دوم سرداب مقدس ، ص376.
20- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ، ج1 ، ص347.
21- همان ، ص348.
22- الصدوق ، [ الشیخ] محمد بن بابویه القمی ، کمال الدین و تمام النعمة فی اثبات الغیبة و کشف الحیرة ، ج2 ، ص384.
23- سوره ی شوری ، آیه ی 23 : بگو من هیچ پاداشی بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتنِ نزدیکانم ( اهل بیتم ).
24- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ، ج1 ، ص421.
25- المجلسی ، [ العلامة ] محمد باقر ، بحار الانوار ، ج52 ، ص129.
26- الطبرسی النوری ، [ میرزا] حسن ، نجم الثاقب ، ص579.
27- قمی ، [ شیخ ] عباس (گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ، دعای افتتاح ، ص327.
28- همان ، دعا بعد از زیارت آل یاسین ، ص867.
29- همان ، زیارت سرداب مقدس ، ص872.
30- همان ، دعای ندبه ، ص888.
31- همان ، دعا در غیبت امام زمان علیه السلام ، ص969.
32- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، دعای تجدید بیعت صاحب الزمان بعد از هر نماز ، ص122.
33- همان ، دعا در غیبت امام زمان علیه السلام ، ص121.
34- همان ، دعای روز 25 ذی حجه ( دحوالارض ) ، ص240.
35- النعمانی ، محمد بن ابراهیم ، الغیبة ، ص173.
36- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ، ج2 ، ص394.
37- الکلینی ، [ ثقة الاسلام ] محمد بن یعقوب ( ابوجعفر) ، اصول کافی ، ج2 .
38- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ، ج2 ، ص309.
39- الصدوق ، [ الشیخ ] محمد بن علی بن بابویه القمی ، کمال الدین و تمام النعمة فی اثبات الغیبة و کشف الحیرة ، ص286.
40- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ، ج2 ، ص274.
41- النعمانی ، محمد بن ابراهیم الغیبة ، ص77.
42- موسوی اصفهانی ، محمد تقی ، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم، ج2 ، ص205.
43- قمی ، [ شیخ ] عباس ( گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ، دعای فرج حضرت ، ص221.
44- همان ، دعای افتتاح ، ص327.
45- همان ، زیارت سرداب مقدس ، ص872.
46- همان ، دعای ندبه ، ص885.
47- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، زیارت اول سرداب مقدس ، ص369.
48- همان ،دعای امام باقر علیه السلام در قنوت ، ص91.
49- صافی گلپایگانی ، [ آیت الله ] لطف الله ، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، ص434.
50- همان ، ص426.
51- الطوسی ، [ الشیخ ] ابی جعفر محمد بن الحسن ، الغیبة ، ص337.
52- الصدوق ، [ الشیخ ] محمد بن علی بن بابویه القمی ، کمال الدین و تمام النعمة فی اثبات الغیبة و کشف الحیرة ، باب 33.
53- النعمانی ، محمد بن ابراهیم ، الغیبة ، ص180.
54- قمی ،[ شیخ ] عباس (گردآوری) ، مفاتیح الجنان ، زیارت امام زمان علیه السلام در روز جمعه ، ص121.
55- همان ، زیارت سرداب مقدس ، ص872.
56- همان ، دعای ندبه ، ص883.
57- همان ، دعا در غیبت امام زمان علیه السلام ، ص970.
58- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، ص375.
59- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص307.
60- الصدوق ، [ الشیخ] محمد بن علی بن بابویه القمی ، کمال الدین و تمام النعمة فی اثبات الغیبة و کشف الحیرة ، ص644.
61- النعمانی ، محمد بن ابراهیم ، الغیبة ، ص200.
62- جمعی از نویسندگان ، خصال یاوران مهدی ، ص616.
63- النعمانی ، محمد بن ابراهیم ، الغیبة ، ص200.
64- الصدوق ، [ الشیخ ] محمد بن علی بن بابویه القمی ، کمال الدین و تمام النعمة فی اثبات الغیبة و کشف الحیرة ، ص646.
65- همان ، ص320.
66- سید روح الله ، امام خمینی ، ولایت فقیه ، ص30 و 31.
67- برگرفته از : تاریخ غیبت کبری ، صدر ، [ آیت الله ] سید محمد.