بركات وجودي امام غايب عليه السلام (هدايت تكويني)
منبع: تنهاراه
دوم: هدايت تکويني
هدايت بر دو گونه است:الف) هدايت تشريعي
اين هدايت از طريق فرستادن پيامبران و نازل شدن کتاب‌هاي آسماني صورت مي‌گيرد و در اصطلاح «ارائه‌ي طريق و نشان دادن راه» خوانده مي‌شود. آيه‌ي 3 سوره‌ي دهر (انسان) به اين نوع هدايت اشاره دارد:
إِنّا هَدَينَاهُ السَّبيلَ إِمّا شاکِراً و إِمّا کفُوراً؛ به حقيقت ما راه سعادت را به انسان نشان داديم حال، خواهد هدايت پذيرد و شکر اين نعمت را بگذارد خواه آن را کفران نمايد.
ب) هدايت تکويني
اين نوع هدايت به صورت ايصال الي المطلوب خوانده مي‌شود. رساندن به مقصد است که در اصطلاح از اين نوع هدايت به هدايت باطني نيز تعبير مي‌شود.
رسالت اصلي همه‌ي انبيا و اوصيا(عليهم السلام) هدايت تشريعي و ارشاد و راهنمايي مردم مي‌باشد اما سخن در اين است که هدايت باطني افراد و دستگيري از پويندگان راه حقيقت از مهمترين شئونات امامت است و براي افراد لايق همچنان ادامه دارد.
مرحوم علّامه طباطبايي در تفسير الميزان در ذيل آيه‌ي 124 سوره‌ي بقره1مي‌فرمايند: «هدايتي که از شئون امامت است، هدايت تکويني و ايصال الي المطلوب است نه صرف ارائه‌ي طريق.» ايشان معتقدند که امام در اين آيه به معناي نبوت نيست و حضرت ابراهيم (عليه السلام) در حالي‌که نبي است و وحي بر او نازل مي‌گردد، مژده‌ي امامت به او داده مي‌شود. ايشان اضافه مي‌کنند که: هر کجا خداوند متعال در قرآن مجيد به بحث امامت پرداخته، در کنار آن «هدايت به امر خدا» به عنوان تفسير در کنارش قرار گرفته است. در آيه‌ي 72 و 73 سوره‌ي انبيا نيز مي‌فرمايد:
وَ وَهَبنَا لَهُ إِسحَاقَ وَ يَعقُوبَ نَافِلةً وَ کُلّاً جَعَلنَا صَالحِين وَ جَعَلنَاهُم أَئِمَّةً يَهدُونَ بِأَمرِنَا ...؛ به حضرت ابراهيم (عليه السلام) اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه‌ي آن‌ها را از شايستگان قرار داديم و آنان را اماماني قرار داديم که به فرمان ما هدايت کنند ... که مصداق «يَهدُونَ بِأَمرِنَا»، «ائمّه» معرفي شده است. در نتيجه امامت از ديدگاه قرآن به معني مطلق هدايت نيست، بلکه هدايتي است که به فرمان حق تعالي صورت مي‌گيرد و امام با يک امر ملکوتي، که همراه اوست ديگران را هدايت مي‌کند و غيبت، هيچ مانعي براي اين نوع هدايت محسوب نمي‌‌گردد.2 در زيارتي خطاب به امام زمان (عليه السلام) مي‌گوييم:
«السَّلامُ عليکَ يا نُورَ اللهِ الّذي يَهتَدي بِهِ المُهتَدُون»؛3 «سلام بر نور خدايي که هدايت شدگان به واسطه‌ي او هدايت مي‌شوند.»
در بيان نوراني امام علي (عليه السلام) جايگاه امامت بسيار زيبا ترسيم شده است. ايشان مي‌فرمايند:«خداوندا! جز اين نيست که بايد حجّتي از سوي تو در زمين باشد تا خلق را به سوي آيين تو رهنمون شود. اگرچه وجود ظاهري او از مردم پنهان باشد، بي شک تعاليم و آداب او در دل‌هاي مؤمنين پراکنده است و آن‌ها بر اساس آن عمل مي‌کنند.»4
پي نوشت ها:
1 . وَ إِذِ ابتَلَي إِبرَاهِيمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فأتَمَهُنَّ قَالَ إِنّي جَاعِلُکَ للنّاسِ إمَاماً...؛ و هنگامی که پروردگارش ابراهيم را آزمايش کرد پس آن‌ها را به پايان رساند خداوند گفت: همانا من تو را برای مردم امام قرار دادم.
2 . تفسير الميزان، ج 1، ص 267 به بعد/ ج 14، ص 304 به بعد .
3 . مفاتيح الجنان، زيارت حضرت صاحب الأمر در روز جمعه .
4 . حرّ عاملی، اثباة الهداة، ج 3، ص 463 .
