نویسنده: Lucienne Félix
مترجم: رضوان اعتصامی
مترجم: رضوان اعتصامی
[žul žozef drāk]
Jules Joseph Drach
(ت. سنت ماری اوْمین، نزدیک کوْلمار، فرانسه، 22 اسفند 1249 / 13 مارس 1871؛ و. کاوالر، وار، فرانسه، 17 اسفند 1319 / 8 مارس 1941)، ریاضیات.
دراک چند ماه پیش از انعقاد «معاهده فرانکفورت»، که به موجب آن آلزاس از فرانسه جدا شد، به دنیا آمد. پدرش، ژوْزف لوئی دراک، و مادرش، که قبلاً ماری ژوزف بالتازار نامیده می‌شد، دهقانان متوسط الحالی در منطقه‌ی ووْژ بودند و با سه پسر خود در سن دیه مأوا گرفتند. دراک از جوانی مجبور بود که برای کمک به خانواده‌اش نزد معماری کار کند. اما در عین حال توانست به دبستان برود و، با ترغیب معلمانش، که برای وی کمک هزینه‌ی تحصیلی گرفتند، در سن دیه به «کوْلژ» رفت و سپس در نانسی به دبیرستان وارد شد. دراک در هجده سالگی در دانشسرای عالی پذیرفته شد. وی، بی‌آن‌که درصدد جبران شکست خود در مسابقه‌ی مربوط به «احراز صلاحیت معلمی» برآید، و با تشویقِ ژول تانری، وقت خود را صرف پژوهش کرد و در 1277 درجه‌ی دکتری در علوم گرفت. دراک در دانشگاههای کلرمون فران، لیل، پواتیه (جائی که با ماتیلد گیتون ازدواج کرد)، تولوز، و پاریس (1292) تدریس کرد؛ در پاریس دوره‌های دروس وی در مکانیکِ تحلیلی و تحلیل عالی بسیار مورد استقبال واقع شد. دراک در 1308 به عضویت «فرهنگستان علوم» برگزیده شد و عضو بسیاری از کمیسیونهای علمی بود. به علت ضعف مزاج مجبور شد که بیشتر ایام سال را در ایالت پروْوانس اقامت کند. پسرش پیئر در 1305 به دانشسرای عالی وارد شد و بعنوان زیست‌شناس زندگی علمی درخشانی داشت.
دراک، پس از مراجعت به مِلکش در کاوالر، پژوهشهای ریاضی خویش را دنبال و در عشق به مطالعه افراط کرد؛ وی، علاوه بر علوم، به هنرهای تجسمی هم علاقه‌مند بود. چون در جوانی طعم مشقات را چشیده بود، همیشه با فقرا نزدیک ماند و فعالانه مشغول اصلاح و آبادی زمینهائی بود که به تصرف دهقانان درآمده بود.
پژوهشهای ریاضی دراک از وحدت زیادی حکایت می‌کنند. نظریه‌ی جبری گالوا، با بسط آن به معادلات دیفرانسیئل خطی‌ای که در همان زمان امیل پیکار وضع کرده بود (1266)، که به نظر او یک الگوی کامل آمد. او بر آن شد که برای چنین موفقیتی دلیل اساسی عرضه کند تا بتواند آن را تا مطالعه‌ی معادلات دیفرانسیئل در کلی‌ترین موارد بسط دهد، و اظهار داشت که نظریه‌ی گروهها از مطالعه‌ی مقادیر غیرجبری حساب انتگرال تفکیک‌ناپذیر است.
دراک، در مقابل آنچه وی دیدگاه «هندسی» نام داده بود، دیدگاهی که در آن شخص تابعهای ظاهراً معلومی را که ماهیتشان مشخص نیست معرفی می‌کند، مسأله‌ی «منطقی» انتگرالگیری را قرار داد، که مشتمل بر طبقه‌بندی مقادیر غیر جبری‌ای است که در دستگاه منطقی‌ای که صحت و سقمشان با راه‌حلها معلوم می‌شود صدق می‌کنند. او برای این فرآیند مفهوم «گروه گویا»، گروهی که وی کاهش‌پذیری و بدویت آن را بررسی کرد. این برداشت متهورانه که ویژگی مطلقی داشت، بر ساختارهائی از اصول موضوعه دلالت می‌کرد که بعداً بوجود آمدند. دراک، با کشف روشهای منظمی که اجازه می‌دادند شخص کاهشها را در مشکلات انتگرالگیری پیش‌بینی کند، شرحی از نتایجی را که قبل از او توسط سوفوس لی، امیل پیکار و ارنست وسیو بدست آمده بودند عرضه کرد. دراک اینها را تکمیل کرد و بدین ترتیب مطالعات خاصی را که، مثلاً، به معادلات پرتاب‌شناسی (ballistic) مربوط می‌شدند و معادلاتی که گروه منحنیها را در هندسه مسطحه از قبل «سطح موج» تعیین می‌کردند بسط داد.
علاوه بر مقالات متعدد در نشریات گوناگون و یادداشتهائی که در حدود چهل سال در Comptes rendus… de l"Academie des Sciences («صورت جلسات... فرهنگستان علوم») چاپ می‌شد، دراک، به اتفاق همکار و دوستش امیل بورل، دوره‌ی دروسی را که توسط آنری پوانکاره در دانشکده علوم تدریس می‌شد به نام Leçons sur la Théosis de l"élasticité («درسهائی درباره‌ی نظریه‌ی کشسانی»، پاریس، 1892) و دوره‌ای که توسط ژول تانری در دانشسرای عالی تدریس می‌شد، با عنوان Introduction ὰ l"étucle de la théorie des nombres et de l"algѐbre Supérieure («مقدمه بر بررسی نظریه‌ی اعداد و جبر مقالی»، پاریس، 1895)، برای چاپ آماده کرد. گذشته از آن، وی در آماده کردن آثار هانری پوانکاره برای چاپ، که زیر نظر «فرهنگستان علوم» صورت می‌پذیرفت، نقش مهمی ایفا کرد (دو جلد، 1916-1956).
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
Jules Joseph Drach
(ت. سنت ماری اوْمین، نزدیک کوْلمار، فرانسه، 22 اسفند 1249 / 13 مارس 1871؛ و. کاوالر، وار، فرانسه، 17 اسفند 1319 / 8 مارس 1941)، ریاضیات.
دراک چند ماه پیش از انعقاد «معاهده فرانکفورت»، که به موجب آن آلزاس از فرانسه جدا شد، به دنیا آمد. پدرش، ژوْزف لوئی دراک، و مادرش، که قبلاً ماری ژوزف بالتازار نامیده می‌شد، دهقانان متوسط الحالی در منطقه‌ی ووْژ بودند و با سه پسر خود در سن دیه مأوا گرفتند. دراک از جوانی مجبور بود که برای کمک به خانواده‌اش نزد معماری کار کند. اما در عین حال توانست به دبستان برود و، با ترغیب معلمانش، که برای وی کمک هزینه‌ی تحصیلی گرفتند، در سن دیه به «کوْلژ» رفت و سپس در نانسی به دبیرستان وارد شد. دراک در هجده سالگی در دانشسرای عالی پذیرفته شد. وی، بی‌آن‌که درصدد جبران شکست خود در مسابقه‌ی مربوط به «احراز صلاحیت معلمی» برآید، و با تشویقِ ژول تانری، وقت خود را صرف پژوهش کرد و در 1277 درجه‌ی دکتری در علوم گرفت. دراک در دانشگاههای کلرمون فران، لیل، پواتیه (جائی که با ماتیلد گیتون ازدواج کرد)، تولوز، و پاریس (1292) تدریس کرد؛ در پاریس دوره‌های دروس وی در مکانیکِ تحلیلی و تحلیل عالی بسیار مورد استقبال واقع شد. دراک در 1308 به عضویت «فرهنگستان علوم» برگزیده شد و عضو بسیاری از کمیسیونهای علمی بود. به علت ضعف مزاج مجبور شد که بیشتر ایام سال را در ایالت پروْوانس اقامت کند. پسرش پیئر در 1305 به دانشسرای عالی وارد شد و بعنوان زیست‌شناس زندگی علمی درخشانی داشت.
دراک، پس از مراجعت به مِلکش در کاوالر، پژوهشهای ریاضی خویش را دنبال و در عشق به مطالعه افراط کرد؛ وی، علاوه بر علوم، به هنرهای تجسمی هم علاقه‌مند بود. چون در جوانی طعم مشقات را چشیده بود، همیشه با فقرا نزدیک ماند و فعالانه مشغول اصلاح و آبادی زمینهائی بود که به تصرف دهقانان درآمده بود.
پژوهشهای ریاضی دراک از وحدت زیادی حکایت می‌کنند. نظریه‌ی جبری گالوا، با بسط آن به معادلات دیفرانسیئل خطی‌ای که در همان زمان امیل پیکار وضع کرده بود (1266)، که به نظر او یک الگوی کامل آمد. او بر آن شد که برای چنین موفقیتی دلیل اساسی عرضه کند تا بتواند آن را تا مطالعه‌ی معادلات دیفرانسیئل در کلی‌ترین موارد بسط دهد، و اظهار داشت که نظریه‌ی گروهها از مطالعه‌ی مقادیر غیرجبری حساب انتگرال تفکیک‌ناپذیر است.
دراک، در مقابل آنچه وی دیدگاه «هندسی» نام داده بود، دیدگاهی که در آن شخص تابعهای ظاهراً معلومی را که ماهیتشان مشخص نیست معرفی می‌کند، مسأله‌ی «منطقی» انتگرالگیری را قرار داد، که مشتمل بر طبقه‌بندی مقادیر غیر جبری‌ای است که در دستگاه منطقی‌ای که صحت و سقمشان با راه‌حلها معلوم می‌شود صدق می‌کنند. او برای این فرآیند مفهوم «گروه گویا»، گروهی که وی کاهش‌پذیری و بدویت آن را بررسی کرد. این برداشت متهورانه که ویژگی مطلقی داشت، بر ساختارهائی از اصول موضوعه دلالت می‌کرد که بعداً بوجود آمدند. دراک، با کشف روشهای منظمی که اجازه می‌دادند شخص کاهشها را در مشکلات انتگرالگیری پیش‌بینی کند، شرحی از نتایجی را که قبل از او توسط سوفوس لی، امیل پیکار و ارنست وسیو بدست آمده بودند عرضه کرد. دراک اینها را تکمیل کرد و بدین ترتیب مطالعات خاصی را که، مثلاً، به معادلات پرتاب‌شناسی (ballistic) مربوط می‌شدند و معادلاتی که گروه منحنیها را در هندسه مسطحه از قبل «سطح موج» تعیین می‌کردند بسط داد.
علاوه بر مقالات متعدد در نشریات گوناگون و یادداشتهائی که در حدود چهل سال در Comptes rendus… de l"Academie des Sciences («صورت جلسات... فرهنگستان علوم») چاپ می‌شد، دراک، به اتفاق همکار و دوستش امیل بورل، دوره‌ی دروسی را که توسط آنری پوانکاره در دانشکده علوم تدریس می‌شد به نام Leçons sur la Théosis de l"élasticité («درسهائی درباره‌ی نظریه‌ی کشسانی»، پاریس، 1892) و دوره‌ای که توسط ژول تانری در دانشسرای عالی تدریس می‌شد، با عنوان Introduction ὰ l"étucle de la théorie des nombres et de l"algѐbre Supérieure («مقدمه بر بررسی نظریه‌ی اعداد و جبر مقالی»، پاریس، 1895)، برای چاپ آماده کرد. گذشته از آن، وی در آماده کردن آثار هانری پوانکاره برای چاپ، که زیر نظر «فرهنگستان علوم» صورت می‌پذیرفت، نقش مهمی ایفا کرد (دو جلد، 1916-1956).
کتابشناسی
برخی از مقاله‌های دراک بدین قرارند: «Essai sur une théorie générale de l"intégration et la classification des transcendantes»، در AENS، دوره‌ی دوم، 10 (1908)، 393-472؛ «Recherches sur certaines déformations remarquables à réseau conjugué persistant»، همان، 125-164؛ «Le systѐme complѐtement orthogonal de l"espace euclidoem à n do,emsopms»، در BSMF، 36 (1908)، 85-126؛ «Sur l"integration logique des équations différentielles ordinaries»، در Combridge International Congress of Mathematicians. 1912، یکم (کیمبریج، 1913)، 438-497؛ و «Equations différentielles de la balistique extérieure»، در AENS، دوره‌ی سوم، 37 (1920)، 1-94.منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
