نویسنده:صدف کوه‌کن
خون گیاهی
گوجه‌فرنگی از هزاران سال پیش مورد توجه بوده و برای برخی از درمان‌های طبیعی از آن استفاده می‌شده است.میوه این گیاه که قسمت اصلی آن است به صورت خام یا پخته در سالاد، انواع سس‌ها، سوپ و انواع مواد غذایی به شکل وسیع در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مهم‌ترین ترکیبات گوجه‌فرنگی شامل حدود 80 درصد یا کمی بیشتر آب بوده و بقیه آن را پروتئین، چربی، قندهای مختلف از جمله گلوکز و فروکتوز، ویتامین‌های A ,C ,K و تیامین یا B1، ریبوفلاوین، B5 ، اسید فولیک، E، اسید آمینه‌های ضروری، املاح معدنی از جمله کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، منیزیم، مس، منگنز، کبالت، روی و آرسنیک است و به تازگی وجود ید نیز در گوجه‌فرنگی گزارش شده است.
گوجه‌فرنگی سرشار از ماده‌ای به نام لیکوپن (عامل رنگ قرمز) است که از آنتی‌اکسیدان‌ها به شمار می‌آید، در واقع لیکوپن ترکیبی ضدسرطان است.
شاید بعید به نظر بیاید که گوجه‌فرنگی، این سبزی پیش پا افتاده و ساده، منبع مهم طبیعی ضدسرطان باشد ولی تحقیقات علمی نشان داده است که در مورد اشخاصی که کمتر آمادگی مبتلا شدن به سرطان دارند، گوجه‌فرنگی نقش مهمی داشته است. راز موجود در گوجه‌فرنگی وجود همان لیکوپن است که از کاروتنوئیدهاست و طبق تحقیقاتی که توسط دکتر هلمت سیز انجام گرفته، نشان داده شده است که این ماده آنتی‌اکسیدان از نظر خاصیت ضد سرطانی صددرصد نیرومندتر از تباکاروتن (عامل رنگ نارنجی) است.
گوجه‌فرنگی منبع غنی ترکیب شیمیایی لیکوپن است که به صورت غذا وارد بدن می‌شود و خوشبختانه در تمام انواع فرآورده‌های آن نظیر گوجه‌فرنگی خام، گوجه‌فرنگی پخته، رب و کنسرو گوجه‌فرنگی وجود دارد و از بین نمی‌رود.
خوردن این گیاه از سرطان لوزالمعده، پروستات و سرطان رحم جلوگیری می‌کند، همچنین از علایم پیش سرطان رحم که در اصطلاح (CIN) گفته می‌شود، جلوگیری می‌کند. محققان دریافته‌اند، زنانی که در خونشان مقدار زیادی ترکیب شیمیایی مفید ضدسرطان لیکوپن وجود دارد، کمتر به سرطان رحم مبتلا می‌شوند.
در رابطه با سرطان لوزالمعده لازم به ذکر است که لیکوپن بسیار مفید است. طبق تحقیقاتی که در دانشگاه جان هاپکینز به عمل آمده، پائین بودن سطح مقدار لیکوپن در خون یکی از علائم آمادگی انسان برای مبتلا شدن به سرطان لوزالمعده ذکر شده است.
در طب سنتی نیز از گوجه‌فرنگی جهت تسکین و بهبود بعضی بیماری‌ها نظیر آسم، سرفه، آنفلوآنزا، امراض چشم، گوش درد، حصبه و تب زرد استفاده می‌کرده‌اند. تحقیقات اخیر نیز به نقش مؤثر آن در میکروب‌کشی (خاصیت ضد میکروبی)، ضد اسهال و مدر آن اشاره شده است.
پختن گوجه‌فرنگی به میزان 2 دقیقه نیز باعث به وجود آمدن مواد ضدسرطان در گوجه‌فرنگی خواهد شد.
گوجه‌فرنگی، همچنین حاوی اسیدفولیک است و مواد غذایی که دارای این ترکیب شیمیایی باشند، مقاومت سلول‌ها را در برابر حملات سرطان ریه افزایش می‌دهند، بنابراین دانشمندان توصیه می‌کنند که برای مبارزه با سرطان ریه می‌توان هر چه بیشتر از این نوع مواد غذایی استفاده کرد. این گیاه علاوه بر تباکاروتن سایر انواع ترکیبات شیمیایی کاروتنوئید نظیر لوتئین، لیکوپن و ایندول‌ها و انواع دیگری از مواد ضدسرطان را داراست.
گوجه‌فرنگی در بعضی افراد، ایجاد حساسیت می‌کند که باید به آن توجه کرد. این آلرژی غذایی می‌تواند دامنه وسیعی از علایم نظیر خارش، عطسه، ظاهر شدن لکه‌های قرمز پوستی تا درد و ورم و ناراحتی‌های آرتروز روماتیسمی را در برگیرد.
در اغلب محافل مردمی این شعار و توصیه به گوش می‌رسد که:
تخمین دکتر چیلدرز این بود که در حدود 10 درصد مردم ممکن است از این طریق مبتلا به آرتروز شوند. ولی در عین حال عده‌ای دیگر از کارشناسان معتقد به ضرر گوجه‌فرنگی رسیده قرمز برای آرتروز نیستند و می‌گویند در این مورد شاید مردم اغراق می‌کنند زیرا تا به حال یک مطالعه علمی دقیق کنترل شده این اتهام را برای گوجه‌فرنگی تأیید نکرده است.
بدیهی است که نظر اکثریت مردم را نیز نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا به هر حال آماری است که ضرر گوجه‌فرنگی برای آرتروز را در نمونه آماری وسیع نشان می‌دهد.
دانه‌های گوجه‌فرنگی نیز حاوی نوعی روغن است که برای تهیه مارگارین، سالاد و انواعی از صابون مصرف می‌شود.
گوجه‌فرنگی را باید هنگامی که کاملاً رسیده است، از بوته چید و مصرف کرد، گرچه شباهت‌هایی بین ترکیبات گوجه‌فرنگی قرمز و سبز (نرسیده) وجود دارد، ولی رنگ‌های گیاهی موجود در گوجه‌فرنگی رسیده (قرمز) در سبز وجود ندارد و ممکن است گاهی در گوجه‌فرنگی سبز، مواد سمی وجود داشته باشد. گوجه‌فرنگی نارس و سبز، مخصوصاً برای کلیه‌ها مضر است.
از فواید گوجه‌فرنگی می‌توان به: کمک به رقیق شدن خون، رفع ورم مخاط روده، پایین آوردن کلسترول خون، کمک به تنظیم فشار خون، برطرف کردن ورم مفاصل و... اشاره کرد.
در زمینه کاهش فشار خون، دانشمندان معتقدند که مصرف گوجه‌فرنگی در درمان فشار خون بالا مؤثر است.
این پژوهشگران چندی پیش در تحقیقی پزشکی - درمانی فرضیه خود را آزمودند و حدود 40 بیمار داوطلب مبتلا به فشارخون بالا را تحت بررسی قرار دادند.
تمامی این بیماران، افرادی بوده‌اند که به تازگی به بیماری پر فشاری خون مبتلا شده بودند و قبل از شرکت در این تحقیق، از داروهای کنترل فشار خون استفاده نکرده بودند.
پژوهشگران، بیماران را به دو گروه تقسیم کردند و در مدت تحقیق که هشت هفته به طول انجامید، فشار خون بیماران گروه اول با مصرف دارو کنترل شد، در حالی که بیماران گروه دوم در طول این مدت روزانه و به طور مرتب تنها گوجه‌فرنگی مصرف کردند.
پس از طی هشت هفته، مقایسه دو گروه نشان داد که مصرف گوجه‌فرنگی بدون ایجاد هیچ نوع عارضه جانبی مضری، فشار خون بیماران گروه دوم را در حد متعادل نگاه داشته بود که محققان دلیل آن را وجود لیکوپن در گوجه‌فرنگی می‌دانند.
همچنین این گیاه دارای خواص تسکین دهندگی درد است. دانشمندان ایتالیایی دریافتند که مصرف گوجه‌فرنگی سبب تسکین درد در بیماران می‌شود. گوجه‌فرنگی مقدار زیادی آب و پروتئین دارد که سبب کاهش درد در بسیاری از امراض می‌شود.
این دانشمندان عقیده دارند که گوجه‌فرنگی در طب سنتی سبب تسکین درد و بهبود برخی از بیماری‌های تنفسی از قبیل آسم می‌شود. همچنین وجود ویتامین‌های K ,C ,A و انواع مختلفی از قندها را سببی برای کاهش درد می‌دانند.
البته در بعضی اشخاص، هضم گوجه‌فرنگی با اشکال صورت می‌گیرد و افرادی که معده حساس دارند یا از زخم‌های معده یا روده رنج می‌برند، نباید در خوردن گوجه‌فرنگی افراط کنند.
این گیاه به دلیل سرشار بودن از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E سبب کاهش چین‌خوردگی پوست صورت نیز می‌شود و از خشکی پوست جلوگیری می‌کند.
منبع مقاله :
کوه‌کن، صدف، (1393)، میوه درمانی، تهران: همشهری، چاپ سوم
