طبق احادیث معتبر اهل بیت، هر کدام از امامان علیهم السلام با شهادت از دنیا رفتهاند. حال حضرت حجت پس از اینکه تمام دنیا پر از عدل و صلح شد چگونه به شهادت خواهد رسید؟
منبع:پایگاه حوزه
پاسخ:
در اینکه آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چگونه از دنیا خواهد رفت، روایات مختلفی نقل شده است.
در برخی از روایات آمده است که آن حضرت مدتی حکومت می کند سپس وفات می نماید و مسلمانان بر او نماز می گذارند[1]و در بعضی از روایات آمده که امام حسین علیه السلام بر او نماز می خواند. از بعضی روایات دیگر استفاده می شود که مرگ آن حضرت طبیعی نخواهد بود و به دست بعضی از جنایت کاران به شهادت می رسند.[2]
بررسی و قضاوت در این امر مبتنی بر دو مسئله است:[3]
1- آیا تمام امامان معصوم شهید می شوند؟ یا امکان دارد بعضی از ائمه (ع) به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشند، در فرض اول دلیل و مستند آن چیست؟
2- اگر پذیرفتیم که ائمه دیگر همه به شهادت رسیده اند، نسبت به امام زمان(عج) چه خواهد شد؟ اجل طبیعی یا شهادت؟[4]
بدون تردید امامان معصوم تا زمان امام عصر(عج) همگی معاصر با سردمداران پلید و حاکمان قسی القلب و خون آشام بوده اند، آسایش و آرامش نداشته اند. اما اینکه تمام آن بزرگواران به شهادت رسیده اند و یا برخی از آنان به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند، بین علمای شیعه نزدیک به زمان معصوم اختلاف است.
شیخ صدوق(ره) که از علمای برجسته و بزرگ شیعه است، بر این باور است که: «همه معصومین (ع) به اجل غیر طبیعی از دنیا رفته اند...کسی که چنین عقیده ای نداشته باشد از ما نیست.»[5]
شیخ مفید(ره) که او نیز از بزرگان و برجستگان علمای شیعه است، در مورد ائمه بعد از حضرت امام رضا «ع» تشکیک نموده و فرموده است: راهی برای اثبات این که آنان به شهادت رسیده-اند در دست نیست.
علامه مجلسی(ره) پس از آنکه نظر شیخ مفید را مورد نقد و بررسی قرار می دهد، می نویسد: «با توجه به اخبار فراوانی که مبنی بر شهادت ائمه (ع) در دست است و نیز نمونه های خاصی که در برخی از آنان وجود دارد، نمی توان روایات مبنی بر شهادت ائمه (ع) را نفی کرد. البته در مورد حضرت علی و حضرت فاطمه تا علی بن موسی علیهم السلام، دلیل قطعی بر شهادت آنان داریم و در دیگر ائمه (ع) چنین قطعی نداریم، اما دلیلی بر نفی آن هم نداریم.»
بزرگانی که به شهادت همه امامان معصوم علیهم السلام به دست جنایت کاران قائل هستند، مانند صدوق(ره) دلایلی دارند که از آن جمله روایت منقول از امام رضا علیه السلام است که فرمود:«ما منا الا مقتول» هر یک از ما مقتول (در راه خدا) خواهند شد.
و در روایت امام مجتبی علیه السلام آمده است: «ما منا مسموم او مقتول» هر یک از ما به زهر یا به شمشیر کشته خواهد شد.[6]
با توجه به نکات بیان شده، روشن شد که اگر نظر مرحوم شیخ صدوق را بپذیریم و به روایات نقل شده پایبند باشیم، امام زمان(عج) هم مانند ائمه قبل از آن حضرت، بدست جنایتکاران به شهادت می رسند.[7]اما اینکه فرموده اید: «در عصری که پر از عدل و داد است چه کسی ایشان را به شهادت می رساند» باید گفت که: دلیلی وجود ندارد که در آن دوره، مردم نتوانند گناه کنند و یا اصلاً گناهی توسط کسی صورت نپذیرد و پر شدن جهان از عدل در زمان حکومت امام زمان (عج)، بمعنای غالبیت عدل و گسترش آن است. همان طوری که در جایی که گفته می شود امام زمان(عج) بعد از پر شدن ظلم و فساد در زمین، می آیند، بمعنای شیوع و کثرت ظلم است نه اینکه انسان های خوب و عادل در کره زمین پیدا نشوند.
در اینکه آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چگونه از دنیا خواهد رفت، روایات مختلفی نقل شده است.
در برخی از روایات آمده است که آن حضرت مدتی حکومت می کند سپس وفات می نماید و مسلمانان بر او نماز می گذارند[1]و در بعضی از روایات آمده که امام حسین علیه السلام بر او نماز می خواند. از بعضی روایات دیگر استفاده می شود که مرگ آن حضرت طبیعی نخواهد بود و به دست بعضی از جنایت کاران به شهادت می رسند.[2]
بررسی و قضاوت در این امر مبتنی بر دو مسئله است:[3]
1- آیا تمام امامان معصوم شهید می شوند؟ یا امکان دارد بعضی از ائمه (ع) به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشند، در فرض اول دلیل و مستند آن چیست؟
2- اگر پذیرفتیم که ائمه دیگر همه به شهادت رسیده اند، نسبت به امام زمان(عج) چه خواهد شد؟ اجل طبیعی یا شهادت؟[4]
بدون تردید امامان معصوم تا زمان امام عصر(عج) همگی معاصر با سردمداران پلید و حاکمان قسی القلب و خون آشام بوده اند، آسایش و آرامش نداشته اند. اما اینکه تمام آن بزرگواران به شهادت رسیده اند و یا برخی از آنان به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند، بین علمای شیعه نزدیک به زمان معصوم اختلاف است.
شیخ صدوق(ره) که از علمای برجسته و بزرگ شیعه است، بر این باور است که: «همه معصومین (ع) به اجل غیر طبیعی از دنیا رفته اند...کسی که چنین عقیده ای نداشته باشد از ما نیست.»[5]
شیخ مفید(ره) که او نیز از بزرگان و برجستگان علمای شیعه است، در مورد ائمه بعد از حضرت امام رضا «ع» تشکیک نموده و فرموده است: راهی برای اثبات این که آنان به شهادت رسیده-اند در دست نیست.
علامه مجلسی(ره) پس از آنکه نظر شیخ مفید را مورد نقد و بررسی قرار می دهد، می نویسد: «با توجه به اخبار فراوانی که مبنی بر شهادت ائمه (ع) در دست است و نیز نمونه های خاصی که در برخی از آنان وجود دارد، نمی توان روایات مبنی بر شهادت ائمه (ع) را نفی کرد. البته در مورد حضرت علی و حضرت فاطمه تا علی بن موسی علیهم السلام، دلیل قطعی بر شهادت آنان داریم و در دیگر ائمه (ع) چنین قطعی نداریم، اما دلیلی بر نفی آن هم نداریم.»
بزرگانی که به شهادت همه امامان معصوم علیهم السلام به دست جنایت کاران قائل هستند، مانند صدوق(ره) دلایلی دارند که از آن جمله روایت منقول از امام رضا علیه السلام است که فرمود:«ما منا الا مقتول» هر یک از ما مقتول (در راه خدا) خواهند شد.
و در روایت امام مجتبی علیه السلام آمده است: «ما منا مسموم او مقتول» هر یک از ما به زهر یا به شمشیر کشته خواهد شد.[6]
با توجه به نکات بیان شده، روشن شد که اگر نظر مرحوم شیخ صدوق را بپذیریم و به روایات نقل شده پایبند باشیم، امام زمان(عج) هم مانند ائمه قبل از آن حضرت، بدست جنایتکاران به شهادت می رسند.[7]اما اینکه فرموده اید: «در عصری که پر از عدل و داد است چه کسی ایشان را به شهادت می رساند» باید گفت که: دلیلی وجود ندارد که در آن دوره، مردم نتوانند گناه کنند و یا اصلاً گناهی توسط کسی صورت نپذیرد و پر شدن جهان از عدل در زمان حکومت امام زمان (عج)، بمعنای غالبیت عدل و گسترش آن است. همان طوری که در جایی که گفته می شود امام زمان(عج) بعد از پر شدن ظلم و فساد در زمین، می آیند، بمعنای شیوع و کثرت ظلم است نه اینکه انسان های خوب و عادل در کره زمین پیدا نشوند.
پی نوشت:
[1] -بحار الانوار، ج 52، ص 383.
[2] -تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صدر، ص 881.
[3] -مجموعه مطالب فوق از کتاب چشم به راه مهدی(عج) ص 356-357 گرفته شده است.
[4] -همان
[5] -اعتقادات شیخ صدوق.
[6] -کتاب چشم به راه مهدی، ص 359.
[7] -همان، ص 360.
