تعریف استرس
استرس یک واکنش طبیعی بیولوژیکی به یک وضعیت بالقوه خطرناک است. هنگامی که با استرس ناگهانی روبرو میشوید، مغز، بدن را سرشار از مواد شیمیایی و هورمونهایی مانند آدرنالین و کورتیزول میکند.
این کار مغز باعث میشود، قلب شما با سرعت بیشتری ضربان داشته باشد و خون را به عضلات و اندامهای مهم بفرستد. در این حالت، بدن دچار افزایش انرژی میشود و مغز هوشیاری بیشتری پیدا میکند تا بتواند بر نیازهای فوری بدن متمرکز شود. واکنشها و پاسخهای استرسی دارای مراحل مختلف هستند و نحوه سازگاری افراد با آنها ممکن است، متفاوت باشد.
این کار مغز باعث میشود، قلب شما با سرعت بیشتری ضربان داشته باشد و خون را به عضلات و اندامهای مهم بفرستد. در این حالت، بدن دچار افزایش انرژی میشود و مغز هوشیاری بیشتری پیدا میکند تا بتواند بر نیازهای فوری بدن متمرکز شود. واکنشها و پاسخهای استرسی دارای مراحل مختلف هستند و نحوه سازگاری افراد با آنها ممکن است، متفاوت باشد.
هورمونهای استرس
وقتی احساس خطر میکنید، هیپوتالاموس در پایه مغز شما واکنش نشان میدهد. «هیپوتالاموس» (Hypothalamus) سیگنالهای عصبی و هورمونی را به غدههای آدرنال بدن ارسال میکند. این غدهها میتواند هورمونهای زیادی را در بدن آزاد کنند. این هورمونها روش طبیعی برای آماده سازی بدن برای مواجهه با خطر و افزایش احتمال بقا به شمار میآیند.
نشانههای استرس چیست؟
استرس و اضطراب همیشه واکنش رفتاری نداره بلکه بعضی اوقات به صورت مشکلات جسمانی بروز میکند که هر یک میتونه نشونه استرس و اضطراب شدید باشه.
بعضی از این نشانههای فیزیکی و جسمانی عبارتند از:
ضربان قلب سریعتر
تنفس سریعتر
افکار نگران کننده
حس بدبختی و گیر افتادن
تحریک پذیری یا خشم
احساس غرق شدن، ناراحتی و تنهایی
حالت تهوع
سرگیجه
اسهال یا یبوست
در کودکان: ناخن خوردن، شب ادراری و ..
همه افراد می توانند کنترل استرس را بیاموزند . برای این کار راهکارهائی توصیه می شود :
• نگرش مثبت داشته باشید .• این حقیقت را بپذیرید که وقایعی در زندگی وجود دارند که تحت کنترل شما نیستند .
• جسور باشید نه پرخاشگر ! بجای عصبانی شدن و حالت دفاعی گرفتن ، احساسات و عقایدتان را ابراز کنید .
• تکنیک های تمدد اعصاب را آموخته و تمرین کنید .
• ورزش منظم داشته باشید . بدن شما در صورتی که تناسب بیشتری داشته باشد بهتر با استرس مقابله می کند .
• غذای سالم و متعادل داشته باشید .
• خواب و استراحت کافی داشته باشید .
• در پی حمایت باشید .
• بیاموزید که کنترل زمان را در دست بگیرید .
راههای مدیریت استرس
استرس بخش اجتناب ناپذیر زندگیه. درسته نمیتونید جلوی حوادث غیر قابل پیش بینی، امتحانهایی که تو مسیر زندگی سر راه تون قرار میگیره، یا دغدغههای جشنهای عروسی و بچه دار شدن و … رو بگیرید اما میتونید نحوه مواجهه و پاسخگویی به استرستون رو بهبود بخشیده و از برخی موقعیتها اجتناب کنید یا اونها رو تغییر بدید!گاهی استرس شما رو وادار میکنه تا با مطالعه بیشتر، تلاش بیشتر یا انجام یه کار چالش برانگیز به هدف تون برسید. اما گاهی اوقات به سطح ناسالم میرسه که میتونه مانع عملکرد خوب و رسیدن به اهداف تون بشه.
مراقب علائم اضافه بار استرس باشید. علائم استرس بیش از حد میتونه جسمی، احساسی، روانی و رفتاری باشه. همینکه عوارضش رو خوب بشناسید، کمک کننده ست.
عوامل محرک استرس تون رو بشناسید. افراد، مکانها یا موقعیتهای خاصی ممکنه سطح بالایی از استرس رو برای شما ایجاد کنن.
ممکنه دوستان یا موقعیتهای اجتماعی خاصی وجود داشته باشن که باعث ایجاد استرس شدید بشن و بخواید در مواقعی که احساس تنش یا اضطراب میکنید، ازشون دوری کنید.
راه های مدیریت استرس
به عوامل استرس زا و راه حلهای بارش فکری، فکر کنید. مثلا اگه سخنرانی عمومی باعث استرس شما میشه، تحقیقات مربوط به کارتون رو زود شروع کنید و چندین بار تمرین کنید تا حسابی مسلط بشید.ورزش کنید:
همه انواع ورزش، هورمونهای استرس رو کاهش میدن، اندورفینهای خوب رو توی بدن جاری میکنن، خلق و خو رو بهبود میبخشن، انرژی رو افزایش میدن و حواس پرتی سالم رو از معضلات برای شما فراهم میکنن.
علاوه بر این، ورزش توی درازمدت ممکنه شما رو کمتر مستعد استرس کنه. فعالیتهای بدنی مورد علاقه تون رو پیدا کنید و سعی کنید هر روز حدود 30 دقیقه بهش اختصاص بدید.
ریلکس باشید:
در حالی که حذف تمام استرسهای منفی از زندگی غیرممکنه، میتونید نحوه واکنش تون رو بهش کنترل کنید.واکنش طبیعی بدن شما در جنگ یا گریز میتونه تاثیر خودش رو داشته باشه.
وقتی با موقعیت استرس زایی رو به رو میشید که ذهنتون اون رو تهدید میدونه، مواد شیمیایی مختلفی مانند آدرنالین و کورتیزول رو در بدن ترشح میکنه.
در نتیجه ضربان قلب و تنفس افزایش پیدا میکنه و هضم شما کند میشه که این باعث خستگی بدن میشه. آدرنالینهای بدن رو که وقت استرس و خشم ترشح میشه، با حرکت بسوزونید.
تمرین تنش زدایی(آرام سازی) بنسون رو انجام بدید قبل از اینکه وارد تمرینهای ریلکسیشن بشید.
وقتی وجود شما لبریز از تنشه، لازمه که اول در سکوت کامل، مرحله به مرحله ابتدا تنفس شکمی عمیق و رسوندن اکسیژن بیشتر به مغز و دفع تنش رو مرحله به مرحله از نوک سر تا نوک انگشتان پیش ببرید و تنش وجودی رو از بدن تون خارج کنید.
مدیریت استرس
بدن بعد از روزها تمرین تنش زدایی آماده ریلکسیشن و یوگا خواهد شد و میتونید موزیک بی کلام را به ریلکسیشنتون اضافه کنید.انجام تکنیکهای آرامش، کمک بزرگی به آرامش شما، افزایش خلق و خو و مبارزه با بیماری میکنه.
انواع روشها مانند یوگا، تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تجسم رو امتحان کنید تا ببینید چه چیزی برای شما مفیده و برای هر روزتون برنامه ریزی کنید.
زمان تون رو به خوبی مدیریت کنید: روشهای مختلفی برای مدیریت موثر زمان وجود داره. اول، روی یه کار توی یه زمان تمرکز کنید.
چند وظیفه ای به ندرت جواب میده و کمتر مفیده. همه کارهایی رو که باید در تقویم یا برنامه مدیریت کار انجام بدید، یادداشت کنید.
اگه این روشهای مدیریت استرس مفید نبود و نتونستید تنهایی به خودتون کمک کنید، لازمه حتما با روان شناس و روانپزشک ارتباط بگیرید.
اثرات استرس بر بدن :
استرس به واکنش بدن به هر گونه تغییری گفته می شود که نیازمند نوعی پاسخ یا تعادل سازی است .بدن با پاسخ های جسمی ، روحی و هیجانی به این تغییرات عکس العمل نشان می دهد .
استرس بخش طبیعی از زندگی را در بر می گیرد . بسیاری از اتفاقاتی که برای شما و در اطرافتان روی می دهد به بدن شما استرس وارد می کند .
بنابراین شما استرس را از محیط ، بدن و افکارتان دریافت می کنید .
چگونه استرس ، سلامت را تحت تأثیر قرار می دهد ؟
بدن انسان به گونه ای طراحی شده که استرس را تجربه کرده و به آن واکنش نشان دهد . استرس ممکن است مثبت باشد که به این ترتیب ما را از چیزی آگاه نموده و برای پرهیز از خطر آگاه می سازد . اما نوع منفی استرس هم وجود دارد و این زمانی است که شخص با چالش های پی در پی روبرو می شود بی آنکه بین این وقایع فاصله ای برای برقراری آرامش باشد .در نتیجه ، فرد بیش از حد از بدن کار می کشد و تنش مربوط به استرس ایجاد می شود . استرسی که بدون وقفه ادامه یابد می تواند منجر به حالتی تحت عنوان درماندگی شود که یک واکنش به استرس منفی است .
این حالت تعادل داخلی بدن را به هم می زند و باعث ظهور علائم جسمی شامل سردرد ، اختلال گوارشی ، افزایش فشارخون ، دردقفسه سینه و مشکلات خواب می شود .
همچنین استفاده از الکل ، دخانیات یا داروهائی که برای کاهش استرس بکار می روند ، مضر است متأسفانه بجای کاهش استرس و بازگشت بدن به حالت آرامش ، این مواد بدن را در حالت استرس نگه می دارند و باعث بروز مشکلات بیشتر می شوند .
به نکات زیر توجه داشته باشید :
• ۴۳٪ همه بزرگسالان از اثرات نامطلوب استرس بر سلامتی رنج می برند .• ۷۵ تا ۹۰٪ ویزیت پزشکان مربوط به بیماری ها و مشکلات مربوط به استرس است .
• سازمان بهداشت و امنیت شغلی ( OSHA ) اعلام نموده استرس یکی از خطرات محل کار است . بر حسب ساعت های به هدر رفته مربوط به غیبت ، کاهش تولید و بهره وری کارگران صنعت آمریکا سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون دلار هزینه صرف استرس می کند .
• استرس با شش عامل اصلی مرگ ارتباط دارد : بیماری قلبی ، سرطان ، بیماریهای ریوی ، تصادفات ، سیروز کبدی و خودکشی .
• شیوع یک اختلال هیجانی در طول زندگی بیش از ۵۰٪ است که اغلب مربوط به واکنشهای استرسی برطرف نشده است .
نتیجه گیری
استرس یه احساس عاطفی و در موارد شدیدتر به صورت نشونهی فیزیکی نمایان میشود. این احساس میتواند ناشی از هر اتفاق و یا فکری باشه که ناگهان باعث احساس ناامیدی، عصبانیت و… که در ابتدای مقاله گفته شد، میشود.در بعضی مواقع استرس میتواند مثبت باشد مثل زمانی که به شما کمک میکند از خطر دوری کنید و… اما زمانی که استرس برای مدت طولانی ادامه داشته باشد ممکن است به سلامتی شما آسیب برساند، پس بهتره با انجام راهکارهایی که در ابتدا گفته شد استرستان را کنترل کنید تا بتوانید احساس بهتری داشته باشید.