دنیای پرنیانی بازی کودکان را خراب نکنیم
نويسنده:محمد مجد - مجید موحد خواه
بازی، تئاتری است که نمایشنامه آن برگرفته از دنیای خیال و دنیای واقعیت کودک است. این تئاتر، صحنه و تعدادی هنرپیشه دارد و به کارگردانی و بازیگردانی بچه‌ها انجام می پذیرد. هنرپیشه‌ها اسباب بازی آنها و صحنه نمایش جایی است که اسباب بازی را قرار می دهند. چون بازی تبدیل تخیل به عمل و نمایش است، در دنیای کودکان، عملی لازم و دلپذیر شناخته می شود. به علاوه هرچه زمان بازی بیشتر باشد، تکامل تفکر و رشد عمومی کودک بیشتر و بهتر خواهد بود.بازی چند هدف را محقق می کند:
1. تخیل کودک را پیاده (اجرا) می کند.
2. به آرامش کودک منجر می شود، زیرا «بازی یک مکانیسم دفاعی است».
3. بر تجربه‌های کودک می افزاید. در بازی، کودک به مقام «تفکر انتزاعی داشتن» می رسد و بعدها می تواند به تفکر حل مسائل نیز برسد.
کودکی که بازی می کند شاد است و تجربیات بسیاری می اندوزد. بچه ای که سی بار با یک جعبه بازی کرده، تجربه ای اندوخته که به مراتب بیش از کودکی است که تنها یک بار با همان جعبه بازی کرده است. اگر می خواهید فرزندتان به کمال رشد برسد، زمینه بازی بسیار او را فراهم کنید.
زمان بازی کودک از تولد تا ده سالگی است. ما باید در این دوران فرصت و امکاناتی را برای بچه‌ها فراهم کنیم تا آنها از بازی سیراب شوند. بازی حق فرزندان ماست و اسباب‌بازی برای آنها لازم است؛ به همان اندازه که وسایل و اسباب حرفه ای ما برایمان اهمیت دارد. اسباب‌بازی را باید با دقت و بر مبنای فهرستی معین تهیه کرد.
2) از تولد تا یک سالگی، یک مجموعه کامل از حیوانات پلاستیکی برای بچه‌ها لازم است.
3) از سال دوم به بعد جنسیت کودک در نوع اسباب‌بازی او تأثیر می گذارد؛ برای دختران انواع عروسک و وسایل پلاستیکی آشپزخانه و برای پسران انواع ماشین و مجموعه‌های پلاستیکی از ابزار کار - مثلاً نجاری - فراهم کنید.
4) در حدود سن سه سالگی اسباب و مصالحی برای کودک تهیه کنید که با آنها چیزی بسازد. خمیر، لگو و شن استریل خلاقیت کودک را برمی‌انگیزد، به ویژه خمیر به کودک امکان می‌دهد که هر آنچه را در تخیل دارد با روش خاص خود بسازد.
5) «توپ» مورد علاقه تمام کودکان است و باید از ماه های اول در رنگ ها و اندازه‌های گوناگون برای آنها تهیه شود.
6) بچه‌ها از سه سالگی به بعد باید اسباب‌بازی هایی مشابه وسایل منزل در میان اسباب‌بازی های خود داشته باشند. وسایل آشپزخانه برای دختران، تلویزیون کوچک، میز و صندلی، ساعت پلاستیکی و دیگر اشیای معادل در زندگی بزرگترها را - هم برای دختران و هم برای پسران - تهیه کنید.
7) در سال های بعد برای آنها پازل فراهم کنید.
8) در سنین بالاتر می توان شطرنج را نیز به فرزندان آموخت.
اسباب‌بازی متعلق به بچه‌هاست و باید در اختیارشان قرار گیرد ( نه این که صرفاً محض زیبایی، در ویترین کمد به نمایش گذاشته شود). در صورت خراب شدن نیز باید پس از مدتی دوباره برای آنها خریداری شود.
هر اسباب‌بازی را که بچه‌ها ببینند و درخواست کنند برای آنها نمی خریم، مگر در پاسخ به اعمال شایسته آنها. برای رشد بهتر شاخص های تربیتی کودک (مثلاً کنترل ادرار) یک دفترچه امتیاز تهیه کنید و در صورت رسیدن به امتیاز معین، چیزی را که او قبلاً درخواست کرده است بخرید. سعی کنید اسباب‌بازی هایی که در دنیای واقعیت، وسایل کـُشت و کشتارند (مانند تفنگ، شمشیر و مسلسل) نخرید؛ اما اگر بچه‌ای اصرار به داشتن چنین وسایلی کرد، یک نمونه ساده آن را تهیه کنید و در موقع بازی با کودک به خوبی نشان دهید که این وسایل را دوست ندارید.
چنانچه بچه‌های دیگری به خانه شما بیایند و بر سر اسباب‌بازی با فرزندتان دعوا کنند، باید ضمن مهربانی نسبت به سایر بچه‌ها، از کودک خود نیز حمایت کنید؛ زیرا به این ترتیب به او امنیت خاطر بخشیده‌اید. به کودک خود بیاموزید در صورتی که مایل نیست اسباب بازی‌اش را به دیگران بدهد، پیش از آمدن آنها، آن را پنهان کند. البته باید تلاش کرد که بچه‌ها در حفظ وسایل خود زیاد سختگیر نباشند. از سوی دیگر بهتر است بزرگترها در دعوای بچه‌ها با هم، دخالت نکنند.
اگر کودکی یک اسباب‌بازی فوق‌العاده و گران‌قیمت دارد و فرزند شما نیز درخواست تهیه آن را دارد، او را مطمئن سازید که قادر به خرید آن نیستید. اگر از دادن جواب صریح طفره بروید و بگویید «حالا باشد؛ بعداً می‌خریم»، و بعداً هم نتوانید آن را تهیه کنید، کودک غصه می خورد. توجه داشته باشید که سبب غصه کودک، نداشتن یک وسیله بازی نیست، بلکه علت آن رفتار نادرست ماست.
اگر اسباب‌بازی در اختیار بچه‌ها باشد، در طول روز زمانی بسیار طولانی با آن بازی می‌کنند. از طرفی بازی بچه‌ها با یکدیگر، از بازی تنهایی بهتر است؛ و اگر کودکی به رغم حضور بچه‌های دیگر به تنهایی بازی می‌کند، رفتار او طبیعی نیست.
هنگامی که کودک با اسباب‌بازی خود به تنهایی بازی می‌کند، آن را به شیوه‌ای خاص می چیند؛ این شیوه چیدن که معمولاً ثابت و تکرار شونده است، بر اساس اندیشه ای به نام «نمایشنامه»انجام گرفته است. این نمایشنامه از خیال و واقعیت سرچشمه می گیرد. سهم خیال در نمایشنامه ی کودکانه بیش از واقعیت است. این نمایشنامه‌ها با «هوش» رابطه مستقیمی دارند، به این ترتیب که هر چه هوش کودک بیشتر باشد، نمایشنامه مفصل تر و پیچیده تر خواهد بود. ما حق نداریم صحنه نمایش بچه‌ها را به هم بریزیم. حتی باید به شیوه‌ای حرکت کنیم که اسباب‌بازی ها جابه‌جا نشوند. هیچ گاه نباید اسباب‌بازی کودک را - که در محیط مجازی خود چیده است - جمع کنیم. تا می توانید وارد محوطه اسباب‌بازی و دنیای بچه‌ها نشوید. به کودکان و آنچه دارند، احترام بگذارید تا آنها نیز به شما احترام بگذارند. اجازه دهید آنها آسوده و راحت باشند. اگر بچه‌ها شما را به بازی دعوت کردند بپذیرید. در آن دعوت، بدانید که شما میهمان هستید؛ از این رو هر چه بچه‌ها گفتند، همان را انجام دهید.
منبع: انسان در مسیر زندگی - گنجینه‌ای از معارف انسانی از آغاز تا انجام
1. تخیل کودک را پیاده (اجرا) می کند.
2. به آرامش کودک منجر می شود، زیرا «بازی یک مکانیسم دفاعی است».
3. بر تجربه‌های کودک می افزاید. در بازی، کودک به مقام «تفکر انتزاعی داشتن» می رسد و بعدها می تواند به تفکر حل مسائل نیز برسد.
کودکی که بازی می کند شاد است و تجربیات بسیاری می اندوزد. بچه ای که سی بار با یک جعبه بازی کرده، تجربه ای اندوخته که به مراتب بیش از کودکی است که تنها یک بار با همان جعبه بازی کرده است. اگر می خواهید فرزندتان به کمال رشد برسد، زمینه بازی بسیار او را فراهم کنید.
زمان بازی کودک از تولد تا ده سالگی است. ما باید در این دوران فرصت و امکاناتی را برای بچه‌ها فراهم کنیم تا آنها از بازی سیراب شوند. بازی حق فرزندان ماست و اسباب‌بازی برای آنها لازم است؛ به همان اندازه که وسایل و اسباب حرفه ای ما برایمان اهمیت دارد. اسباب‌بازی را باید با دقت و بر مبنای فهرستی معین تهیه کرد.
راهنمای تهیه اسباب‌بازی کودک
2) از تولد تا یک سالگی، یک مجموعه کامل از حیوانات پلاستیکی برای بچه‌ها لازم است.
3) از سال دوم به بعد جنسیت کودک در نوع اسباب‌بازی او تأثیر می گذارد؛ برای دختران انواع عروسک و وسایل پلاستیکی آشپزخانه و برای پسران انواع ماشین و مجموعه‌های پلاستیکی از ابزار کار - مثلاً نجاری - فراهم کنید.
4) در حدود سن سه سالگی اسباب و مصالحی برای کودک تهیه کنید که با آنها چیزی بسازد. خمیر، لگو و شن استریل خلاقیت کودک را برمی‌انگیزد، به ویژه خمیر به کودک امکان می‌دهد که هر آنچه را در تخیل دارد با روش خاص خود بسازد.
5) «توپ» مورد علاقه تمام کودکان است و باید از ماه های اول در رنگ ها و اندازه‌های گوناگون برای آنها تهیه شود.
6) بچه‌ها از سه سالگی به بعد باید اسباب‌بازی هایی مشابه وسایل منزل در میان اسباب‌بازی های خود داشته باشند. وسایل آشپزخانه برای دختران، تلویزیون کوچک، میز و صندلی، ساعت پلاستیکی و دیگر اشیای معادل در زندگی بزرگترها را - هم برای دختران و هم برای پسران - تهیه کنید.
7) در سال های بعد برای آنها پازل فراهم کنید.
8) در سنین بالاتر می توان شطرنج را نیز به فرزندان آموخت.
نکاتی در باره تهیه و نگهداری اسباب‌بازی
اسباب‌بازی متعلق به بچه‌هاست و باید در اختیارشان قرار گیرد ( نه این که صرفاً محض زیبایی، در ویترین کمد به نمایش گذاشته شود). در صورت خراب شدن نیز باید پس از مدتی دوباره برای آنها خریداری شود.
هر اسباب‌بازی را که بچه‌ها ببینند و درخواست کنند برای آنها نمی خریم، مگر در پاسخ به اعمال شایسته آنها. برای رشد بهتر شاخص های تربیتی کودک (مثلاً کنترل ادرار) یک دفترچه امتیاز تهیه کنید و در صورت رسیدن به امتیاز معین، چیزی را که او قبلاً درخواست کرده است بخرید. سعی کنید اسباب‌بازی هایی که در دنیای واقعیت، وسایل کـُشت و کشتارند (مانند تفنگ، شمشیر و مسلسل) نخرید؛ اما اگر بچه‌ای اصرار به داشتن چنین وسایلی کرد، یک نمونه ساده آن را تهیه کنید و در موقع بازی با کودک به خوبی نشان دهید که این وسایل را دوست ندارید.
چنانچه بچه‌های دیگری به خانه شما بیایند و بر سر اسباب‌بازی با فرزندتان دعوا کنند، باید ضمن مهربانی نسبت به سایر بچه‌ها، از کودک خود نیز حمایت کنید؛ زیرا به این ترتیب به او امنیت خاطر بخشیده‌اید. به کودک خود بیاموزید در صورتی که مایل نیست اسباب بازی‌اش را به دیگران بدهد، پیش از آمدن آنها، آن را پنهان کند. البته باید تلاش کرد که بچه‌ها در حفظ وسایل خود زیاد سختگیر نباشند. از سوی دیگر بهتر است بزرگترها در دعوای بچه‌ها با هم، دخالت نکنند.
اگر کودکی یک اسباب‌بازی فوق‌العاده و گران‌قیمت دارد و فرزند شما نیز درخواست تهیه آن را دارد، او را مطمئن سازید که قادر به خرید آن نیستید. اگر از دادن جواب صریح طفره بروید و بگویید «حالا باشد؛ بعداً می‌خریم»، و بعداً هم نتوانید آن را تهیه کنید، کودک غصه می خورد. توجه داشته باشید که سبب غصه کودک، نداشتن یک وسیله بازی نیست، بلکه علت آن رفتار نادرست ماست.
اگر اسباب‌بازی در اختیار بچه‌ها باشد، در طول روز زمانی بسیار طولانی با آن بازی می‌کنند. از طرفی بازی بچه‌ها با یکدیگر، از بازی تنهایی بهتر است؛ و اگر کودکی به رغم حضور بچه‌های دیگر به تنهایی بازی می‌کند، رفتار او طبیعی نیست.
هنگامی که کودک با اسباب‌بازی خود به تنهایی بازی می‌کند، آن را به شیوه‌ای خاص می چیند؛ این شیوه چیدن که معمولاً ثابت و تکرار شونده است، بر اساس اندیشه ای به نام «نمایشنامه»انجام گرفته است. این نمایشنامه از خیال و واقعیت سرچشمه می گیرد. سهم خیال در نمایشنامه ی کودکانه بیش از واقعیت است. این نمایشنامه‌ها با «هوش» رابطه مستقیمی دارند، به این ترتیب که هر چه هوش کودک بیشتر باشد، نمایشنامه مفصل تر و پیچیده تر خواهد بود. ما حق نداریم صحنه نمایش بچه‌ها را به هم بریزیم. حتی باید به شیوه‌ای حرکت کنیم که اسباب‌بازی ها جابه‌جا نشوند. هیچ گاه نباید اسباب‌بازی کودک را - که در محیط مجازی خود چیده است - جمع کنیم. تا می توانید وارد محوطه اسباب‌بازی و دنیای بچه‌ها نشوید. به کودکان و آنچه دارند، احترام بگذارید تا آنها نیز به شما احترام بگذارند. اجازه دهید آنها آسوده و راحت باشند. اگر بچه‌ها شما را به بازی دعوت کردند بپذیرید. در آن دعوت، بدانید که شما میهمان هستید؛ از این رو هر چه بچه‌ها گفتند، همان را انجام دهید.
منبع: انسان در مسیر زندگی - گنجینه‌ای از معارف انسانی از آغاز تا انجام
